Milli Mücadele Dönemi'nde Kürdistan Teâli Cemiyeti (1918-1927)

Tez Türkçe Tarih×

Künye:

Yazarlar:

Zeynep ÇAMSOY

Ekle

Danışmanlar:

İzzet ÖZTOPRAK

Ekle

Yayın Yılı:

2007

Yayın Yeri:

Ankara

Seviye:

MASTER

Kurum:

Ankara Üniversitesi

Bölüm:

Atatürk İlkeleri Ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Ömer Sucu

Güncelleyen:

Tayfun Demirhan

Özet:

Balkan Savaşlarıyla zaten yıpranmış olan Osmanlı İmparatorluğu I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkması neticesinde 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Mütarekesi'ni imzalamıştı. Mütareke Dönemi'nde 17 Aralık 1918 tarihinde Seyyid Abdülkadir başkanlığında İstanbul'da kurulan Kürdistan Teâli Cemiyeti ise o sırada örgütlü bir şekilde cereyan eden Kürtçülük hareketlerinin de en etkin yönlendiricisi konumundaydı. Kurulduğu günden itibaren yaptığı faaliyetlerle de adından oldukça sık söz ettiren Kürdistan Teâli Cemiyeti, I.Dünya Savaşı sonunda Amerikan Cumhurbaşkanı Thomas Woodrow Wilson tarafından ilan edilen 14 İlke'nin yarattığı ortamdan faydalanmaya çalışarak bağımsız ya da otonom şeklinde bir Kürt Devleti oluşturma gayesiyle çalışmıştır. Cemiyet aynı zamanda 18 Ocak 1919 tarihinde toplanan Paris Barış Konferansı'nda Şerif Paşa aracılığıyla da sesini duyurmaya çalışmıştı. Bütün bunların yanı sıra Osmanlı İmparatorluğu'nun 10 Ağustos 1920 tarihinde imzaladığı Sevr Barış Antlaşması Kürtler ve cemiyet nezdinde de epey yankı uyandırmıştı. Sevr üzerine Kürdistan Teâli Cemiyeti'nde geceli gündüzlü tartışma ve mücadeleler devam ederken bu arada örgüt tarafından oluşturulan bir heyet ise Ermenilere söz verilen Kürdistan'daki bu topraklar üzerinde Kürtlerin hak sahibi olduklarını Batılı Devletlerin temsilciliklerine izah etmeye çalışmıştı. Yine bu dönemde kendi amaçları doğrultusunda Batılı Devletlerle temas kurmaya çalışan cemiyet ise özellikle İngiltere ile iyi ilişkiler kurmuştu. Milli Mücadele Dönemi'nde iktidarda olan Osmanlı Hükümeti'yle de irtibatı olan Kürdistan Teâli Cemiyeti 22 Aralık 1918 tarihinde Hürriyet ve İtilaf Partisi'yle imparatorluğa bağlı özerk bir Kürdistan'ın kurulması konusunda anlaşmışlardı. Cemiyet Anadolu'da başlayan Milli Mücadele Hareketi'nin de karşısında olmakla birlikte Ali Galip Olayı ve Koçkiri Ayaklanması'nda etkin bir rol oynadı. Kürdistan Teâli Cemiyeti içindeki çekişme ve ayrışmaların 1919'un son ayları ile 1920 yılı içerisinde yoğunlaşması neticesinde cemiyetten ayrılan radikal Kürtçülerin oluşturduğu bir grup Teşkilat-ı İçtimaiye Cemiyeti'ni kurmuşlardı. Zararlı faaliyetlerinden dolayı mevcut yönetim tarafından kendisi hakkında kapatılma kararı alınan cemiyete bu kararın nasıl uygulandığı bilinmemektedir. Cumhuriyetin ilanından az önce hukuki varlığı sona eren Kürdistan Teâli Cemiyeti tümüyle ortadan kaldırılamamıştı. Cemiyet varlığını illegal şekilde oluşan ve ileride Şeyh Sait Ayaklanması'nı birinci derecede örgütleyecek olan Kürt İstiklâl Komitesi'yle sürdürürken ayaklanma sonunda ise Seyyid Abdülkadir suçlu bulunarak asılacaktı. Cemiyetin kapanmasına rağmen faaliyetlerini sürdürecek olan bir diğer kadro ise Milli Mücadele'nin başarıyla kazanılmasından sonra Suriye'ye kaçarak burada Taşnak Ermenileriyle cemiyet adına temasa geçerek Hoybun Cemiyeti'ni kuracaktır.

Balkan Savaşlarıyla zaten yıpranmış olan Osmanlı İmparatorluğu I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkması neticesinde 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Mütarekesi'ni imzalamıştı. Mütareke Dönemi'nde 17 Aralık 1918 tarihinde Seyyid Abdülkadir başkanlığında İstanbul'da kurulan Kürdistan Teâli Cemiyeti ise o sırada örgütlü bir şekilde cereyan eden Kürtçülük hareketlerinin de en etkin yönlendiricisi konumundaydı.Kurulduğu günden itibaren yaptığı faaliyetlerle de adından oldukça sık söz ettiren Kürdistan Teâli Cemiyeti, I.Dünya Savaşı sonunda Amerikan Cumhurbaşkanı Thomas Woodrow Wilson tarafından ilan edilen 14 İlke'nin yarattığı ortamdan faydalanmaya çalışarak bağımsız ya da otonom şeklinde bir Kürt Devleti oluşturma gayesiyle çalışmıştır. Cemiyet aynı zamanda 18 Ocak 1919 tarihinde toplanan Paris Barış Konferansı'nda Şerif Paşa aracılığıyla da sesini duyurmaya çalışmıştı. Bütün bunların yanı sıra Osmanlı İmparatorluğu'nun 10 Ağustos 1920 tarihinde imzaladığı Sevr Barış Antlaşması Kürtler ve cemiyet nezdinde de epey yankı uyandırmıştı. Sevr üzerine Kürdistan Teâli Cemiyeti'nde geceli gündüzlü tartışma ve mücadeleler devam ederken bu arada örgüt tarafından oluşturulan bir heyet ise Ermenilere söz verilen Kürdistan'daki bu topraklar üzerinde Kürtlerin hak sahibi olduklarını Batılı Devletlerin temsilciliklerine izah etmeye çalışmıştı. Yine bu dönemde kendi amaçları doğrultusunda Batılı Devletlerle temas kurmaya çalışan cemiyet ise özellikle İngiltere ile iyi ilişkiler kurmuştu.Milli Mücadele Dönemi'nde iktidarda olan Osmanlı Hükümeti'yle de irtibatı olan Kürdistan Teâli Cemiyeti 22 Aralık 1918 tarihinde Hürriyet ve İtilaf Partisi'yle imparatorluğa bağlı özerk bir Kürdistan'ın kurulması konusunda anlaşmışlardı. Cemiyet Anadolu'da başlayan Milli Mücadele Hareketi'nin de karşısında olmakla birlikte Ali Galip Olayı ve Koçkiri Ayaklanması'nda etkin bir rol oynadı.Kürdistan Teâli Cemiyeti içindeki çekişme ve ayrışmaların 1919'un son ayları ile 1920 yılı içerisinde yoğunlaşması neticesinde cemiyetten ayrılan radikal Kürtçülerin oluşturduğu bir grup Teşkilat-ı İçtimaiye Cemiyeti'ni kurmuşlardı. Zararlı faaliyetlerinden dolayı mevcut yönetim tarafından kendisi hakkında kapatılma kararı alınan cemiyete bu kararın nasıl uygulandığı bilinmemektedir. Cumhuriyetin ilanından az önce hukuki varlığı sona eren Kürdistan Teâli Cemiyeti tümüyle ortadan kaldırılamamıştı. Cemiyet varlığını illegal şekilde oluşan ve ileride Şeyh Sait Ayaklanması'nı birinci derecede örgütleyecek olan Kürt İstiklâl Komitesi'yle sürdürürken ayaklanma sonunda ise Seyyid Abdülkadir suçlu bulunarak asılacaktı.Cemiyetin kapanmasına rağmen faaliyetlerini sürdürecek olan bir diğer kadro ise Milli Mücadele'nin başarıyla kazanılmasından sonra Suriye'ye kaçarak burada Taşnak Ermenileriyle cemiyet adına temasa geçerek Hoybun Cemiyeti'ni kuracaktır.

Türkan Necefoğlu

“Ermeni Araştırmaları Kaynakçası”.

2865 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

53 kez

görüntülendi.

Mehmet Zeki Bayrak

“Ermeni Sorunu Kaynakçası”.

507 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

0 kez

görüntülendi.

Ömer Sucu

“Modern Kürt Tarihi Kaynakçası ve Atıf Dizini”.

271 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

8 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

M. Şükrü HANİOĞLU

Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi

İstanbul, 1981, Üçdal Neşriyat.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

218 kez

görüntülendi.

Bayram KODAMAN

Şark Meselesi Işığı Altında Sultan II. Abdülhamid'in Doğu Anadolu Politikası

İstanbul, 1983, Orkun Yayınevi.

Kitap Türkçe Tarih Siyaset Osmanlı 19. yy Anadolu

Bu Kitap

55 kez

görüntülendi.

Fethi TEVETOĞLU

“Milli Mücadele Yıllarındaki Kuruluşlar”

Tarih İncelemeleri Dergisi.

Makale Türkçe Tarih 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Makale

51 kez

görüntülendi.

Gano SASUNİ

Kürt Ulusal Hareketleri ve 15. Yüzyıldan Günümüze Ermeni-Kürt İlişkileri

İstanbul, 1992, Med Yayıncılık.

Kitap Türkçe Tarih Siyaset

Bu Kitap

48 kez

görüntülendi.

Salahi R. SONYEL

Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika

Ankara, 1973, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Kitap

67 kez

görüntülendi.

Veli Fatih GÜVEN

Türkiye'de Siyasi Kürtçülük Hareketleri (1923-1995)

Ankara, 1999, DOKTORA.

Tez Türkçe Siyaset

Bu Tez

35 kez

görüntülendi.

Uğur MUMCU

Kürt-İslam Ayaklanması (1918-1925)

İstanbul, 1991, Tekin Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

13 kez

görüntülendi.

Metin TOKER

Şeyh Sait ve İsyanı

Ankara, 1994, Akis Yay..

Kitap Türkçe

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Martin VAN BRUİNESEN

Kürdistan Üzerine Yazılar

İstanbul, 1992, İletişim Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Koçgiri Halk Harekatı 1919-1921

Ankara, 1976, Kalite Matbaası.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

7 kez

görüntülendi.

Naci KUTLAY

İttihad Terakki ve Kürtler

Ankara, 1992, Beybun Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

7 kez

görüntülendi.

Faik BULUT

Dar Üçgende Üç İsyan

İstanbul, 2005, Evrensel Basım Yayın.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

6 kez

görüntülendi.

Hasan YILDIZ

Fransız Belgeleriyle Sevr-Lozan-Musul Üçgeninde Kürdistan

İstanbul, 1991, Koral Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

12 kez

görüntülendi.

M. Emin ZEKİ

Kürdistan Tarihi

İstanbul, 1992, Beybun Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

M. S. LAZAREV

Emperyalizm ve Kürt Sorunu (1917-1923)

Ankara, 1993, Özge Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Orhan DURU

Amerikan Gizli Belgeleriyle Türkiye'nin Kurtuluş Yılları

İstanbul, 2006, İş Bankası Kültür Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Mim Kemal ÖKE

İngiliz Ajanı Binbaşı E. W. C. Noel'in Kürdistan Misyonu (1919)

İstanbul, 1989, Boğaziçi Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Lady Mary Wortley MONTAGUE

Türkiye Mektupları

İstanbul, 2003, Tercüman Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Bekir Sıtkı Baykal

Heyet-i Temsiliye Kararları

Ankara, 1974, Türk Tarih Kurumu Yayını.

Kitap Türkçe Osmanlı 19. yy Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Mazhar Müfit KANSU

Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber

Ankara, 1966-1968, Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Kemal Mazhar AHMED

Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Kürdistan

Ankara, 1992, Berhem Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Kenan ESENGİN

Milli Mücadelede Ayaklanmalar

İstanbul, 1975, Ağrı Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

İsmail BEŞİKÇİ

Devletlerarası Sömürge Kürdistan

Ankara, 1991, Yurt Kitap- Yayın.

Kitap Türkçe Tarih Siyaset Türkiye Cumhuriyeti 20. yy 19. yy Çağdaş Anadolu

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

R. BUTLER , E. L. Wooward

İngiliz Gizli Belgelerinde Türkiye

İstanbul, 1982, Çağdaş Yayınevi.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Helmuth Von MOLTKE

Türkiye Mektupları

İstanbul, 1967, Varlık Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

7 kez

görüntülendi.

Alpay KABACALI

Tarihimizde Kürtler ve Ayaklanmaları

İstanbul, 1991, Cem Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

6 kez

görüntülendi.

İsmail GÖKDAŞ

Kürdistan Teali Cemiyeti

İstanbul, 1991, Doz Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Martin van Bruinessen

Ağa, Şeyh ve Devlet

Ankara, 1992, Özge Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Celile Celil

XIX. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu'nda Kürtler

Ankara, 1992, Öz-Ge Yayınları.

Kitap Türkçe Osmanlı 19. yy Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Cevat DURSUNOĞLU

Milli Mücadele Erzurum

Istanbul, 1998, Dergah Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Zühtü GÜVEN

Türk İstiklal Harbi, İç Ayaklanmalar

Ankara, 1974, .

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Oğuz AYTEPE

“Kürt İstiklal Komitesi”

Tarih ve Toplum.

Makale Türkçe 20. yy

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Sultan ABDÜLHAMİT

Siyasi Hatıratım

İstanbul, 1984, Dergah Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

M. Nuri DERSİMİ

Kürdistan Tarihinde Dersim

Diyarbakır, 1992, Dilan Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

6 kez

görüntülendi.

Yalçın KÜÇÜK

Kürtler Üzerine Tezler

Ankara, 1992, Başak Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Ergün AYBARS

“Yakın Tarihimizde Anadolu Ayaklanmaları”

Makale Türkçe

Bu Makale

1 kez

görüntülendi.

Kazım Karabekir

Kürt Meselesi

İstanbul, 1994, Emre Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Ahmet MESUT

İngiliz Belgelerinde Kürdistan

İstanbul, 1992, Doz Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Hamza Eroğlu

Türk Devrim Tarihi

Ankara, 1970, Kardeş Matbaası.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Abdülhaluk ÇAY

“II. Meşrutiyet Sonrası İhanet Şebekeleri”

Türk Kültürü Dergisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Tarık Zafer TUNAYA

Türkiye'de Siyasal Partiler

istanbul, 1999, İletişim Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Siyaset Türkiye Cumhuriyeti 20. yy

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Behçet CEMAL

Şeyh Said İsyanı

İstanbul, 1955, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Osman Uçar

Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığında Nasturi Olayları (1840-1870)

, 2010, MASTER.

Tez Türkçe

Bu Tez

5 kez

görüntülendi.

Eser istatistikleri yükleniyor...