Türkiye'de Siyasi Kürtçülük Hareketleri (1923-1995)

Tez Türkçe Siyaset×

Künye:

Yazarlar:

Veli Fatih GÜVEN Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri Ve İnkılap Tarihi Enstitüsü

Ekle

Danışmanlar:

Adil DAĞISTAN

Ekle

Yayın Yılı:

1999

Yayın Yeri:

Ankara

Seviye:

DOKTORA

Kurum:

Hacettepe Üniversitesi

Bölüm:

Atatürk İlkeleri Ve İnkılap Tarihi Enstitüsü / Atatürk İlkeleri Ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Nagehan Doğan

Güncelleyen:

Tayfun Demirhan

Özet:

Batılı Ülkeler tarafından Doğu Sorunu adı altında önce hristiyan unsurlarla başlatılan Türk topraklarını parçalama politikası, daha sonra çeşitli Türk grupların farklılaştırılması suretiyle devam ettirilmek istenmiştir. Fransız ihtilalinin ortaya çıkardığı fikir akımları ise bu sürece olumsuz etki yapmış ve bunun sonucu olarak bir kısım Türk toprağının ülke sınırları dışında kalmasına neden olmuştur, özellikle Emperyalist ülkelerin 19. Yüzyılın başlarından itibaren Ortadoğu'daki çıkarlarını korumak için bölgede güçsüz ve kendisine bağımlı oluşumlar hazırlama çalışmaları çerçevesinde, kurt adıyla bir etnik grup oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu maksatla, Rus ve Batılı şarkiyatçılar tarafından tarihi belgelere ve bilimsel kriterlere aykırı olarak önce yapay bir kurt tarihi, dili ve kültürü üretilmeye, literatür oluşturulmaya ve stratejik bir alanı kapsayan coğrafi sınırlar çizilmeye başlanmıştır. Müteakiben bu coğrafya üzerinde yaşayan gruplar üzerindeki feodal nitelikli çıkar çekişmeleri silahlı kitle hareketlerine dönüştürülerek, desteklenmiş, "Bir Millete ayırımcılık girmeden düşman giremez"- sözünü doğrulayacak tarzda bölge insanları arasında çeşitli huzursuzluklara neden olacak ve bölge coğrafyasını her yönü ile uzun yıllar etkileyebilecek düşmanlık tohumları ekilmiştir. Bu kaos ortamından yararlanan söz konusu unsurlar, ortaya çıkan silahlı çatışmalara siyasi bir yön vermeye ve kürtçülükle ilgisi olmadığı halde münferit olayları başkaldırı şeklinde lanse ederek, kürtçülük faaliyetlerine tarihi bir boyut kazandırmaya çalışmışlardır. İlk olarak 1898'de İngiltere'nin işgali altındaki Mısır'da yayın yoluyla başlatılan kürtçülük faaliyetleri, 20. yüzyılın başlarından itibaren Kürt Azmi Kavi Cemiyeti, Kürt Teavün ve Terakki Cemiyeti ve Hevi Cemiyeti gibi örgütlenmeler ile devam ettirilmiştir. İlk etapta sosyal amaçlı olarak kurulan kürtçü örgütler tarafından daha sonra gazete ve dergiler yayınlanmak suretiyle kürtçülük faaliyetlerine fikri yön verilmeye çalışılmıştır. Söz konusu faaliyetler, Birinci Dünya Savaşı döneminde büyük ölçüde durmuş ise de savaş sonunda imzalanan Mondros Mütarekesi ortamından istifade edilerek, yeniden hız kazanmış ve oluşturulan Kürt Teali Cemiyeti aracılığı ile işgalci ülkelerden kürtlere özerklik verilmesi yönünde yardım talebinde bulunulmuştur. Ayrıca, Ermenilerle işbirliği yapılarak Paris Barış Konferansı'na kurt temsilcisi olarak katılma çabası içine girilmiştir. Milli Mücadele döneminde ise, İngilizlerin ve istanbul hükümetinin yardımı ile Milli Mücadele Hareketini engellemeye çalışmışlar ancak, Atatürk'ün kararlı tutumu ve aldığı tedbirler sonucunda kürtçü unsurların faaliyetleri etkisiz hale getirilmiş ve Lozan Antlaşmasında Kürtçü istekler söz konusu dahi edilmemiştir. Ancak, Lozan sonrasına bırakılan Musul konusu, 1926 yılına kadar İngiltere ile aramızda önemli bir çatışma konusu olarak kalmış ve bu çözüm sürecinde, Azadi örgütünün yönlendirmesi ile 1925 yılında Şeyh Said olayı ve arkasından kürtçülüğe zemin hazırlayacak bir dizi olay meydana gelmiştir. Bunun yanısıra Musul Misak-ı Milli sınırlarından koparılmış ve günümüzdeki kürtçülük faaliyetlerine yolaçan gelişmelerin altyapısı oluşturulmuştur. Bu kürtçü zemine dayalı olarak, Ağrı ve Tunceli olayları gibi bölgede değişik tarihlerde ve çeşitli çaplarda silahlı olaylar meydana gelmiştir. Söz konusu olayların bir kısmı Kürt- Ermeni unsurlarca kurulan Hoybun örgütü tarafından yönlendirilmiş ve İngiltere, Fransa ve Iran tarafından desteklenmiştir. Böylece, 1925-1938 yılları arasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgemiz kaos içerisinde bırakılarak, bölge insanının zihninde ayrılıkçı fikirlerin doğmasına zemin hazırlamıştır. Dış destek ve işbirlikçiler vasıtasıyla belirli ölçülerde oluşturulan kürtçü altyapı Türkiye'nin çok partili hayata geçişine paralel olarak yeniden canlanmaya başlamış ve 1961 Anayasası'nın hoşgörülü ortamından yararlanılarak özellikle, "sol" görünüm altında kürtçülük faaliyetlerine ivme kazandırılmıştır. Bu dönemde Irak'ta Barzani liderliğinde Irak yönetimine karşı sürdürülen silahlı faaliyetler, Türkiye'yi doğrudan olumsuz yönde etkilemiş ve kürtçü oluşumların kurulmasına neden olmuştur. Irak'taki olaylardan etkilenen Marksist-Leninist kürtçü unsurlar, Kürt İstiklal Partisi, Türkiye Kürdistan Demokrat Partisi ve Türkiye öğrenci Birliği gibi illegal örgütler ile Devrimci Doğu Kültür Ocakları gibi çok sayıda kürtçü örgütlenmelerin yanısıra, Türkiye İşçi Partisi ve Devrimci Gençlik gibi örgütlerin kürtçülüğe destek faaliyetleri günümüze kadar uzanan kürtçülük faaliyetlerinin temellerini oluşturacak tarzda sürdürülmüştür. Bu arada, Avrupa, Sovyetler Birliği (Rusya Federasyonu) ve Ortadoğu ülkelerinde kürtçü örgütlenmelere gidilmiş özellikle yayın yoluyla Türkiye'deki kürtçü unsurların yönlendirilmesi sağlanmıştır. Ancak, bu güne kadar kurulan kurtçu örgütler arasında Marksist-Leninist bir yapıya sahip olan terör örgütü PKK gerek, Türkiye üzerinde çıkar hesapları olan ülkelerin belirgin bir taşeronu olması gerekse, aldığı dış yardımlarla sürdürdüğü silahlı terörist ve sözde siyasi faaliyetler açısından dünya kamuoyuna adını duyurabilen bir suç örgütü olma özelliğine sahiptir, örgüt 30 binden fazla kişinin ölümünden sorumlu olmasının yanısıra yapay, kurt tarihi, dili ve kültürü iddialarını en çok işleyen ve kitleleri bu yönde etkileyen ayrıca, yan oluşumları vasıtasıyla kurt konusunu uluslararası kamuoyuna taşıyan bir örgüt olmuştur. Örgütün diğer farklı bir yönü ise haklarını savunduğunu iddia ettiği insanlara yönelik çok sayıda katliamlar gerçekleştirmiş olmasıdır, örgüt bu özelliği ile Ermeni Taşnak Örgütü'ne benzerlik göstermekte ve çoğu zaman Ermeni Taşnak örgütünün bir uzantısı olarak algılanmaktadır. Bunun dışında terör örgütü PKK'nın karmaşık ilişkiler ağında çeşitli ideolojik, etnik ve dinsel örgütler yer almakta, legal ve illegal uzantıları bulunmaktadır. Bu örgütler içerisinde legal görünümlü olanlar, Demokratikleşme adı altında, Uluslar arası kuruluşlar nezninde siyasi faaliyetlerde bulunarak Türkiye aleyhinde kamuoyu oluşturma ve kurt etnisitesi yaratma çabası içerisinde bulunmaktadır, örgütün Türkiye'nin toplumsal huzurunu bozma yönündeki faaliyetleri, Devletimizin almış olduğu kararlı önlemler sonucunda engellenmiş ve başta terör örgütünün başının tutuklanması, örgütün yayın organı MED-TV'nin yayınlarının durdurulması ve örgüt mensuplarının teslim olmaya başlaması üzerine örgüt son dönemde çöküş sürecine girmiştir. Böylece yıllardır ülkemizde, can kaybına ve ekonomik zararlara neden olan ve iç huzuru olumsuz yönde etkileyen kürtçülük faaliyetleri asgari düzeye indirilmiştir. Yakın gelecekte ise sözkonusu faaliyetler tamamen sona erdirilecektir.