Mahmut Esat BOZKURT

Mahmut Esat

BOZKURT

Atatürk'ün yakın çalışma arkadaşlarından ve Türkiye'de hukuki temellerinin atılmasında katkılarda bulunmuş bir devlet adamıdır.

1892'de o dönemde İzmir'e bağlı bir kaza olan Kuşadası'nda doğdu. Babası Kuşadası'nın ileri gelen ailelerinden Hacımahmutoğulları'ndan Hasan Bey’dir. İki yıl İzmir İdadisi'nde okuduktan sonra, II. Abdülhamid yönetimine karşı mücadeleye katılan dayısı Ubeydullah Efendi ile birlikte İstanbul'a gitti.

1911'de İstanbul Hukuk Mektebi'nden mezun olan Mahmut Esat Bozkurt, İsviçre'de Lozan ve Freiburg üniversitelerinde öğrenim gördü vekapitülasyonlar konusunda doktora yaptı. İzmir'in Yunanlar tarafından işgalinden sonra Kurtuluş Savaşı'na katılmak üzere yurda döndü ve Ege Bölgesi'nde Kuvayı Milliye teşkilatının içinde yer alarak, önemli yararlıklar gösterdi.

TBMM 1. Dönem inde İzmir'den milletvekili olarak Meclis'e girdi. Meclis'te Anayasa Komisyonu ve Dışişleri Komisyonu'nda çalıştı. 12 Temmuz 1922'de Rauf Bey'in (Rauf Orbay) başkanı olduğu IV. İcra Vekilleri Heyeti'nde (12 Temmuz 1922 - 4 Ağustos 1923) İktisat Vekilliği'ne seçildi.

11 Ağustos 1923'de başlayan TBMM 2. Dönem'de İzmir'den tekrar milletvekili seçildi. Ali Fethi Bey'in (Ali Fethi Okyar) başkanlığında kurulan V. İcra Vekilleri Heyeti'nde (14 Ağustos 1923-27 Kasım 1923), ikinci kez İktisat Vekilliği'ne seçildi. (O dönemde her bir kabine üyesi ayrı ayrı TBMM oylamasından geçmekteydi)

20 Nisan 1924'te kabul edilen Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun (Anayasa) hazırlayıcıları arasında yer alan Mahmut Esat Bozkurt, 22 Kasım 1924'de Ali Fethi Bey'in 3. hükümetinde Adliye Vekilliği'ne atandı. 5 Kasım 1925'te Ankara Hukuk Mektebi'nin açılmasında büyük payı oldu.

Bozkurt, 3. ve 4. İsmet İnönü Hükümetlerinde (4. Hükümet ve 5. Hükümet; 3 Mart 1925 - 1 Kasım 1927) de Adliye Vekili olarak görev yaptı. Türk Medeni Kanunu (17 Şubat 1926), Türk Ceza Kanunu (1 Mart 1926), Kabotaj Kanunu (19 Nisan 1926), Borçlar Kanunu (22 Nisan 1926), Ticaret Kanunu (29 Mayıs 1926), Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu (18 Haziran 1926) gibi Türkiye Cumhuriyeti hukuk sisteminin temel yasaları, Mahmut Esat Bozkurt'un Adliye Vekilliği döneminde hazırlandı ve yürürlüğe girdi.

Cumhuriyet tarihinde Bozkurt-Lotus vakası olarak adlandırılan, Bozkurt adlı Türk gemisiyle Lotus adlı Fransız gemisinin 2 Ağustos 1926'da Ege Denizi'de çarpışması nedeniyle iki ülke arasında çıkan anlaşmazlıkta Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ni Lahey Uluslararası Adalet Divanı'nda temsil etti[1]. (1927). Bu dava, tarihçiler tarafından, Türk hukukunun ve adalet örgütünün kapitülasyonlar dönemini geride bırakarak insan ve egemenlik haklarına dayalı çağdaş hukuk düzeyine yükseldiğinin bir simgesi olarak değerlendirilmektedir.

1930 yılında Ağrı'daki Kürt ayaklanmasının ardından şu sözleri söylemiştir: "Dost, düşman, hatta dağlar bu hakikati böyle bilsinler; bu memleketin efendisi Türklerdir. Saf Türk ırkından olmayanların Türk vatanında tek bir hakları vardır: Türklere hizmetçi olma, köle olma hakkı."

1934'de Soyadı Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle Mustafa Kemal Atatürk tarafından 'Bozkurt' soyadı verildi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesive Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde Anayasa ve Devletler Hukuku profesörlüğü de yaptı.

1935 yılında Mason Locaları'nın kapatılmasında büyük rolü vardır.

21 Aralık 1943'de beyin kanaması sonucu İstanbul'da ölen Mahmut Esat Bozkurt, TBMM'de 1. Dönemden ölümüne kadar sürekli İzmir Milletvekili olarak görev yaptı.

Bozkurt'un kabri İzmir ili Selçuk ilçesinde özel bir mezarlıktadır.

Bozkurt'un 1926 yılında kaleme almış olduğu Medeni Kanun Genel Gerekçesi'nin (Esbabı Mucibe Layihası), 2001 TBMM'sinde sebebiyet verdiği tartışmalar nedeniyle ismi bir kez daha gündemde yer etmiştir.

Atatürk'ün yakın çalışma arkadaşlarından ve Türkiye'de hukuki temellerinin atılmasında katkılarda bulunmuş bir devlet adamıdır.

1892'de o dönemde İzmir'e bağlı bir kaza olan Kuşadası'nda doğdu. Babası Kuşadası'nın ileri gelen ailelerinden Hacımahmutoğulları'ndan Hasan Bey’dir. İki yıl İzmir İdadisi'nde okuduktan sonra, II. Abdülhamid yönetimine karşı mücadeleye katılan dayısı Ubeydullah Efendi ile birlikte İstanbul'a gitti.

1911'de İstanbul Hukuk Mektebi'nden mezun olan Mahmut Esat Bozkurt, İsviçre'de Lozan ve Freiburg üniversitelerinde öğrenim gördü vekapitülasyonlar konusunda doktora yaptı. İzmir'in Yunanlar tarafından işgalinden sonra Kurtuluş Savaşı'na katılmak üzere yurda döndü ve Ege Bölgesi'nde Kuvayı Milliye teşkilatının içinde yer alarak, önemli yararlıklar gösterdi.

TBMM 1. Dönem inde İzmir'den milletvekili olarak Meclis'e girdi. Meclis'te Anayasa Komisyonu ve Dışişleri Komisyonu'nda çalıştı. 12 Temmuz 1922'de Rauf Bey'in (Rauf Orbay) başkanı olduğu IV. İcra Vekilleri Heyeti'nde (12 Temmuz 1922 - 4 Ağustos 1923) İktisat Vekilliği'ne seçildi.

11 Ağustos 1923'de başlayan TBMM 2. Dönem'de İzmir'den tekrar milletvekili seçildi. Ali Fethi Bey'in (Ali Fethi Okyar) başkanlığında kurulan V. İcra Vekilleri Heyeti'nde (14 Ağustos 1923-27 Kasım 1923), ikinci kez İktisat Vekilliği'ne seçildi. (O dönemde her bir kabine üyesi ayrı ayrı TBMM oylamasından geçmekteydi)

20 Nisan 1924'te kabul edilen Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun (Anayasa) hazırlayıcıları arasında yer alan Mahmut Esat Bozkurt, 22 Kasım 1924'de Ali Fethi Bey'in 3. hükümetinde Adliye Vekilliği'ne atandı. 5 Kasım 1925'te Ankara Hukuk Mektebi'nin açılmasında büyük payı oldu.

Bozkurt, 3. ve 4. İsmet İnönü Hükümetlerinde (4. Hükümet ve 5. Hükümet; 3 Mart 1925 - 1 Kasım 1927) de Adliye Vekili olarak görev yaptı. Türk Medeni Kanunu (17 Şubat 1926), Türk Ceza Kanunu (1 Mart 1926), Kabotaj Kanunu (19 Nisan 1926), Borçlar Kanunu (22 Nisan 1926), Ticaret Kanunu (29 Mayıs 1926), Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu (18 Haziran 1926) gibi Türkiye Cumhuriyeti hukuk sisteminin temel yasaları, Mahmut Esat Bozkurt'un Adliye Vekilliği döneminde hazırlandı ve yürürlüğe girdi.

Cumhuriyet tarihinde Bozkurt-Lotus vakası olarak adlandırılan, Bozkurt adlı Türk gemisiyle Lotus adlı Fransız gemisinin 2 Ağustos 1926'da Ege Denizi'de çarpışması nedeniyle iki ülke arasında çıkan anlaşmazlıkta Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ni Lahey Uluslararası Adalet Divanı'nda temsil etti[1]. (1927). Bu dava, tarihçiler tarafından, Türk hukukunun ve adalet örgütünün kapitülasyonlar dönemini geride bırakarak insan ve egemenlik haklarına dayalı çağdaş hukuk düzeyine yükseldiğinin bir simgesi olarak değerlendirilmektedir.

1930 yılında Ağrı'daki Kürt ayaklanmasının ardından şu sözleri söylemiştir: "Dost, düşman, hatta dağlar bu hakikati böyle bilsinler; bu memleketin efendisi Türklerdir. Saf Türk ırkından olmayanların Türk vatanında tek bir hakları vardır: Türklere hizmetçi olma, köle olma hakkı."

1934'de Soyadı Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle Mustafa Kemal Atatürk tarafından 'Bozkurt' soyadı verildi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesive Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde Anayasa ve Devletler Hukuku profesörlüğü de yaptı.

1935 yılında Mason Locaları'nın kapatılmasında büyük rolü vardır.

21 Aralık 1943'de beyin kanaması sonucu İstanbul'da ölen Mahmut Esat Bozkurt, TBMM'de 1. Dönemden ölümüne kadar sürekli İzmir Milletvekili olarak görev yaptı.

Bozkurt'un kabri İzmir ili Selçuk ilçesinde özel bir mezarlıktadır.

Bozkurt'un 1926 yılında kaleme almış olduğu Medeni Kanun Genel Gerekçesi'nin (Esbabı Mucibe Layihası), 2001 TBMM'sinde sebebiyet verdiği tartışmalar nedeniyle ismi bir kez daha gündemde yer etmiştir.

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Güncelleyen: Yağız Fatih Nazlıer

Eserler yükleniyor...

Muammer ÖZÇELİK

Milli Mücadele'de Amerikan Mandası Meselesi ve General Harbord Heyeti

Kayseri, 2011, MASTER.

Tez Türkçe Tarih

Bu Tez

368 kez

görüntülendi.

Hicret Kiraz TOPRAK

Diyanet İşleri Başkanlığı: Türkiye Cumhuriyetinde İslam'ın Kurumsal Statüsü (1924-1950)

Ankara, 2017, DOKTORA.

Tez Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy

Bu Tez

360 kez

görüntülendi.

Rıfat N. Bali

Cumhuriyet Yıllarında Türkiye Yahudileri Bir Türkleştirme Serüveni (1923-1945)

İstanbul, 2000, İletişim Yayınları.

Kitap Türkçe Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Kitap

44 kez

görüntülendi.

Rıfat N. Bali

Cumhuriyet Yıllarında Türkiye Yahudileri Bir Türkleştirme Serüveni (1923-1945)

İstanbul, 2000, İletişim Yayınları.

Kitap Türkçe Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Kitap

44 kez

görüntülendi.

Mehmet Asım KARAÖMERLİOĞLU

Orada Bir Köy Var Uzakta Erken Cumhuriyet Döneminde Köycü Söylem

İstanbul, 2017, İletişim Yay..

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Kitap

37 kez

görüntülendi.

Ulviyye Aliyeva

Azerbaycan ve Atatürk

Ankara , 2015, MASTER.

Tez Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti

Bu Tez

37 kez

görüntülendi.

Resul Turan

19.yy'da Osmanlı Devleti'nde Himâyecilik

Ankara , 2013, MASTER.

Tez Türkçe

Bu Tez

19 kez

görüntülendi.

Niyazi BERKES

Türkiye'de Çağdaşlaşma

İstanbul, 2015, Yapı Kredi Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

19 kez

görüntülendi.

Bahadır APAYDIN

Kapitülasyonların Osmanlı-Türk Adli ve Đdari Modernleşmesine Etkisi

Ankara, 2010, Adalet Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Hukuk

Bu Kitap

16 kez

görüntülendi.

Hayriye Yüksel Gürbüz

Cumhuriyet Aydını Olarak Şevket Süreyya Aydemir'in Düşünce Dünyası (1923-1976)

Ankara, 2016, DOKTORA.

Tez Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy

Bu Tez

13 kez

görüntülendi.

Murat KARATAŞ

Atatürkçü Düşünce ve Uygulamaların Algılanması ve Yorumu (1938-1948)

Ankara, 2012, DOKTORA.

Tez Türkçe Tarih

Bu Tez

13 kez

görüntülendi.

Rona AYBAY

Tarih ve Hukuk Açısından Konsolosluk

İstanbul, 2009, Türkiye İş Bankası Yayınları.

Kitap Türkçe Sosyal Bilimler Tarih Siyaset

Bu Kitap

13 kez

görüntülendi.

Tuğba BELENLİ

“İş Kanunu Layihası (1927) Hakkında İkdam Gazetesi Tarafından Düzenlenen Bir Anket”

Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

11 kez

görüntülendi.

Niyazi BERKES

Türkiye'de Çağdaşlaşma

İstanbul, 2016, Yapı Kredi Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Cahide Sınmaz SÖNMEZ

“Gerekçeleri ve Sonuçlarıyla Milli Mücadele Döneminde Çıkarılan Af Yasalar”

Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi.

Makale Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Deniz Özgan

II. Mahmut (1808-1839) ve Atatürk (1923-1938) Dönemi eğitim politikalarının karşılaştırılması ve analizi

, 2012, MASTER.

Tez Türkçe Sosyal Bilimler Tarih Sosyoloji Türkiye Cumhuriyeti Osmanlı Eğitim

Bu Tez

5 kez

görüntülendi.

Ahmet DEMİREL

Birinci Meclis'te Muhalefet İkinci Grup

İstanbul, 2015, İletişim Yay..

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Onur KINLI

19.Yüzyıl’da Amerika Birleşik Devletleri’nin İzmir’deki Konsolosluk Faaliyetleri

İzmir, 2009, DOKTORA.

Tez Türkçe

Bu Tez

5 kez

görüntülendi.

Fethi TEVETOĞLU

“Milliyetçi Atatürk”

Türk Kültürü Dergisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Sabahattin SELEK

Anadolu İhtilali, I-II

İstanbul, 1973, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Niyazi BERKES

Türkiyede Çağdaşlaşma

İstanbul, 2018, Yapı Kredi Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti Çağdaş Anadolu

Bu Kitap

6 kez

görüntülendi.

Mahmut GOLOĞLU

Milli Mücadele Tarihi-II Sivas Kongresi

İstanbul, 2017, Türkiye İş Bankası Yay..

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Necip BİLGE

“Atatürk Devrimlerinin Temel Öğesi Lâyiklik”

Belleten.

Makale Türkçe Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Makale

6 kez

görüntülendi.

Yasin TURNA

Milli mücadele dönemini Locke'un sözleşme kuramı perspektifinden okumak

, 2013, MASTER.

Tez Türkçe Tarih Siyaset

Bu Tez

2 kez

görüntülendi.

Orhan Tınmaz

Ulusal Kurtuluş Savaşına Karşı Bir Örgüt: Kuva-yı İnzibatiye

, 2006, MASTER.

Tez Türkçe Tarih 20. yy Anadolu

Bu Tez

2 kez

görüntülendi.

Sevan NİŞANYAN

Yanlış Cumhuriyet

İstanbul, 2010, Everest Yayınları.

Kitap Türkçe Sosyal Bilimler Tarih Siyaset Türkiye Cumhuriyeti 20. yy 19. yy Anadolu

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

A. M. ŞAMSUDDİNOV

Mondoros'tan Lozan'a Türkiye Ulusal Kurtuluş Savaşı Tarihi 1918- 1923

İstanbul, 2007, Epsilon Yayınevi.

Kitap Türkçe Osmanlı 19. yy Anadolu

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Cemal KANTAR

“Atatürk'ün Milliyetçi Cephesi”

Türk Kültürü Dergisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.