Sarkis Torosyan

Sarkis

Torosyan

Yüzbaşı Sargis Torosyan 1891’de Everek (Angora vilayeti, Kesarya ilçesi) şehrinde doğmuş.Yerli Ermeni okulu mezun olmuş. Sargis’in askeri olmak amacı vardı. Ama Osmanlı İmparatorluğu’nda 1908y. Meşrutiyet’e kadar Hıristiyanlar için askeri olmaya yasaktı. Okulu bitirmekten sonra Torosyan Adrianapol Devlet Koleji’ne kabul edilir. Kolejinde Muharrem ismiyle bir arap ögretmenle dost olur. Muharrem Osmanlı ordusunun bir paşanın oğluydu. Bu dostluğun sonucunda Muharrem’in babasının yardımıyla Sargis ve Muharrem Harbiye Mektebi’ne kabul edilir. Paşanın sarayına birkaç ziyaretlerden sonra Sargis Muharrem’in kızkardeş Camile’ye aşka düşür.

Koleji bitirmek sonra 1914’te Sargis'e topçu teğmen rütbesi verilir ve üç aylık kurs için Almanya’ya gönderilir. Türkiye’nin savaşa girmekten önce Sargis Dardanel’in (Çanakkale) girişi koruyan Ertuğrul fortu’nun komutanı, Muharrem ise Dardanel istihkamlar komutanı Cevat Paşa’nın katibi atanır.

1915 başında yüzbaşı Sargis Torosyan Dardanel cephesinde Britanyalı savaş gemisi imha eder.Torosyan’ın sadаkatıyla ve yiğitliğiyle memnun olup Cevat Paşa onu Harbiye bakanıya göstererek Torosyan’ın yönetiminden olan fortu düşmanın gemilerini yok eden bir tek olmasını söyler.

Görüşmede Enver Paşa Torosyan’ı Alman yüksek subaylar mareşal Liman von Sanders’e ve general von der Goltz’e “Dardanel’in Ermeni kahramanı” olarak gösterir. Göruşme sırasında Enver ve Alman subayları Torosyan ile Dardanel’de kurulu strateji ve muhasara etmiş Constantinople’de Britanyalar’ın başarılar hakkında tartışılır.

29 Eylül 1915 Torosyan Dardanel için cenklerde Muharrem’in yaralanması hakkında bir mektup alır ve onu görmeğe acele eder. Ölümden önce Muharrem kızkardeşi Camile hakkında ilgili açıklama yapar. Bunun hakkında Sargis Torosyan hatıra defterinde yazmıştır: “1896 Ermeni kırımlar sırasında babam Muş yanında yerleştiril ordu birliğinin komutanıydı. O zaman bile Hıristiyanlara karşı Türkler’in davranmasından çok kaygılıydı. Bir gün babam Ermeni köylerinden birinin yanından geçerek sokaklarda yürüyen henüz iki yaşındaki bir kız görür. Onun annababası hakkında hiç bir haberi bulunmayarak, babam kızı alıp evimize getirdi. En son ailemizde kabul edildi. Annem kızın sol elinde yapılmış Haç gibi işareti kabul etmeyip elinde yara izi bırakarak nişanı ekşilikle temizledi”.

1915 Haziran’dan İmperatorluğu’nun Ermeni nüfusunun tehciri ve katliamı başlar. Sargis Torosyan’ın annababası ve kızkardeşi de Deir el Zor’a sürgüne gönderilir. Everek kaymakamı Zeki tercihen önce Torosyan’ın annababasına Müslümanlık kabul etmeğe ve küçük kızı kaymakamın yeğenle evlenmeğe teklif eder. Fakat bu teklifi reddedilir. Torosyan kendi aile korumak için Türk yüksek rütbeli subaylarından yardım rica eder, ama onlar Torosyanı öldürmeğe denerler. Daha sonra Torosyan türk askerlerinden Talaat Paşanın metresilerden biri olan Fahriye hanımın yardımıyla kendisi zehirlelemek ve ceseti denize atamak bilir.

Bir zaman sonra Filistin’de ikinci defa ona suikast yapılır. Kendi yiğitliği, yönetiminin niteliği ve akıllı komutanlığından dolayı İngiltere ve Fransa tarafından yüksek ödüller alır. Müttefiklerin ödüllerinden başka Torosyan Osman, Alman, Avusturya ve Bulgaristan tarafından da ödülleri alır.

Arap çöllerinden birinde Torosyan kızkardeşi Bayzar'ı bulur. O kendi ailesinden bir tek kurtulmuştu. Fakat hem Bayzar hem Camile hastalıklardan ölürler. Kilikya’lı Ermenilerin dönüşünden sonra Torosyan kemallılara karşı örgütlenmiş yerli savunma kavgalarında katılmış, ama bunların başarısızlıktan sonra ABD Pensilvanya’ya yerleştilir. 1927’de Boston’da Sargis Torosyan kendi anıları “Dardanel’den Filistin’e” başlıkla kitabı yayımlanmış. Beş cephelerinde toplamış görgüsü ve olayların bilmesini Torosyan’a tek hatıra defteri yazmaya temeli olur.

Koleji bitirmek sonra 1914’te Sargis'e topçu teğmen rütbesi verilir ve üç aylık kurs için Almanya’ya gönderilir. Türkiye’nin savaşa girmekten önce Sargis Dardanel’in (Çanakkale) girişi koruyan Ertuğrul fortu’nun komutanı, Muharrem ise Dardanel istihkamlar komutanı Cevat Paşa’nın katibi atanır.

1915 başında yüzbaşı Sargis Torosyan Dardanel cephesinde Britanyalı savaş gemisi imha eder.Torosyan’ın sadаkatıyla ve yiğitliğiyle memnun olup Cevat Paşa onu Harbiye bakanıya göstererek Torosyan’ın yönetiminden olan fortu düşmanın gemilerini yok eden bir tek olmasını söyler.

Görüşmede Enver Paşa Torosyan’ı Alman yüksek subaylar mareşal Liman von Sanders’e ve general von der Goltz’e “Dardanel’in Ermeni kahramanı” olarak gösterir. Göruşme sırasında Enver ve Alman subayları Torosyan ile Dardanel’de kurulu strateji ve muhasara etmiş Constantinople’de Britanyalar’ın başarılar hakkında tartışılır.

29 Eylül 1915 Torosyan Dardanel için cenklerde Muharrem’in yaralanması hakkında bir mektup alır ve onu görmeğe acele eder. Ölümden önce Muharrem kızkardeşi Camile hakkında ilgili açıklama yapar. Bunun hakkında Sargis Torosyan hatıra defterinde yazmıştır: “1896 Ermeni kırımlar sırasında babam Muş yanında yerleştiril ordu birliğinin komutanıydı. O zaman bile Hıristiyanlara karşı Türkler’in davranmasından çok kaygılıydı. Bir gün babam Ermeni köylerinden birinin yanından geçerek sokaklarda yürüyen henüz iki yaşındaki bir kız görür. Onun annababası hakkında hiç bir haberi bulunmayarak, babam kızı alıp evimize getirdi. En son ailemizde kabul edildi. Annem kızın sol elinde yapılmış Haç gibi işareti kabul etmeyip elinde yara izi bırakarak nişanı ekşilikle temizledi”.

1915 Haziran’dan İmperatorluğu’nun Ermeni nüfusunun tehciri ve katliamı başlar. Sargis Torosyan’ın annababası ve kızkardeşi de Deir el Zor’a sürgüne gönderilir. Everek kaymakamı Zeki tercihen önce Torosyan’ın annababasına Müslümanlık kabul etmeğe ve küçük kızı kaymakamın yeğenle evlenmeğe teklif eder. Fakat bu teklifi reddedilir. Torosyan kendi aile korumak için Türk yüksek rütbeli subaylarından yardım rica eder, ama onlar Torosyanı öldürmeğe denerler. Daha sonra Torosyan türk askerlerinden Talaat Paşanın metresilerden biri olan Fahriye hanımın yardımıyla kendisi zehirlelemek ve ceseti denize atamak bilir.

Bir zaman sonra Filistin’de ikinci defa ona suikast yapılır. Kendi yiğitliği, yönetiminin niteliği ve akıllı komutanlığından dolayı İngiltere ve Fransa tarafından yüksek ödüller alır. Müttefiklerin ödüllerinden başka Torosyan Osman, Alman, Avusturya ve Bulgaristan tarafından da ödülleri alır.

Arap çöllerinden birinde Torosyan kızkardeşi Bayzar'ı bulur. O kendi ailesinden bir tek kurtulmuştu. Fakat hem Bayzar hem Camile hastalıklardan ölürler. Kilikya’lı Ermenilerin dönüşünden sonra Torosyan kemallılara karşı örgütlenmiş yerli savunma kavgalarında katılmış, ama bunların başarısızlıktan sonra ABD Pensilvanya’ya yerleştilir. 1927’de Boston’da Sargis Torosyan kendi anıları “Dardanel’den Filistin’e” başlıkla kitabı yayımlanmış. Beş cephelerinde toplamış görgüsü ve olayların bilmesini Torosyan’a tek hatıra defteri yazmaya temeli olur.

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör: Yağız Fatih Nazlıer

Güncelleyen: Yağız Fatih Nazlıer

Eserler yükleniyor...

Bu yazarın atıf listesi henüz oluşmamıştır. Yazarların atıf listeleri, atıf yapan eserlerin kaynakçaları girildikçe kendiliğinden oluşmaktadır.