Vatan Yolunda

Kitap Türkçe Roman× Edebiyat×

Künye:

Yazarlar:

Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2012

Yayın Yeri:

İstanbul

Yayıncı:

İletişim Yayınları

Cilt:

Basım Kaydı:

Sayfa Sayısı:

176

ISBN:

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Ayşe Özbek

Güncelleyen:

Ramazan Acun

Özet:

Yakup Kadri, bu anı kitabına “Milli Mücadelemizin Avrupa’dan Görünüşü” başlığı altında, “Genç Anafartalar kahramanın, Sevr Muahedesini kılıcının ucuyla yırtarak Anadolu yaylalarında mukaddes harbi açtığını duyduğum gün kendi kendime: ‘Ne güzel bir ölüm fırsatı!’ demiştim. Fakat kader, bir siperin çukuru içinde bir köylü çocuğuyla üst üste düşüp göçmek şerefine beni lâyık görmedi” (s.15) sözleriyle başlar. Mondros Mütarekesini takip eden ilk işgal ve istilâ felâketleri sırasında üç yıldır tedavi gördüğü İsviçre’de bulunur. Ülkede olup bitenleri Türk
düşmanı Avrupa basınından takip eder. Bu basının ortak isteği Türk milletinin yeryüzünden kazınması ve Türkiye’nin dünya haritasından silinmesidir. O arada orada bulunan Türkler, Millî Mücadeleyi toplantılarla ve beyannamelerle destekleyen çalışmalarda bulunurlar. O sırada İsviçre’de yaşayan Türklerin tamamı Anadolu’daki kurtuluş hareketlerini destekleyen kimseler değildirler. Bunlar arasında İttihat ve Terakki idaresinden kaçıp yurt dışına sığınanlar da vardır. O sırada İzmir’in ve arkasından Manisa’nın Yunanlılar tarafından işgal edildiği haberi gelir.
Yakup Kadri’nin Vatan Yolunda adlı kitabının ikinci başlığı “İstanbul’a Doğru”dur. Brindizi’den kalkan Lloyd Triestino vapurunda beş altı Türk daha vardır ve Yakup Kadri bu vapurla İstanbul’a varır. Yakup Kadri İstanbul’a geldiği zaman işgal güçlerinin askerleri tarafından karşılanır. Onların davranışları insanı aşağılayıcı, onur kırıcı mahiyettedir.
Kitaba atılan üçüncü başlık, “Millî Mücadelemizin İstanbul’dan Görünüşü”dür. İstanbul artık eski İstanbul değildir. Onun daha önce sık sık gittiği kahvehanede çalışanların çoğu ayrılmış, kalanlar ise davranış değiştirmişlerdir. Uzun süre haberleşemediği ailesinin yeri de belli değildir. Düşülen o boşluk ve yalnızlık içinde “Gâh olur gurbet vatan gâhi vatan gurbetleşir” sözü dilinden dökülür. Telefonla ulaştığı bir yakının evine gitmek üzere Kadıköy vapuruna biner. Fakat daha önce çoğuna aşina olduğu vapurun yolcuları değişmiştir: Vapur 7 kat yabancılarla doludur.
O dönem Millî Mücadele lehinde yazılan yazılar da işgal güçlerinin sansürüne takılıyordu.
Halbuki ne yapacağını şaşırıp kalmış İstanbul halkının maneviyatını yükseltmek, onları maddî ve manevî bakımlardan Kurtuluş Savaşı’nı destekler duruma getirmek gerekiyordu. Yakup Kadri bir an önce İstanbul’dan ayrılıp Anadolu’ya gitmek istemektedir. Annesini ziyaret için gittiği Manisa’dan hemen Akhisar cephesine gider. Burada karşılaştığı manzara, gerçek bir cephe manzarasına benzememektedir. Her mahallî teşkilât kendi başına hareket etmektedir. Bu durum Yakup Kadri’de derin bir hayal kırıklığı yaratmaktır. Yakup Kadri’nin Manisa’dan İstanbul’a döndüğü sırada İstanbul halkı tam bir şaşkınlık içindedir. Anadolu’dan gelen bilgiler de son derecede yetersizdir. İkdam gazetesinin başına geçen Yakup Kadri, yanına Millî Mücadeleyi destekleyen yazarlar alarak gazeteyi canlandırır. Yakup Kadri, Anadolu’dan zaman zaman İstanbul’a ulasan kötü haberler yüzünden morali bozulan ve ümitsizliğe düsen halkın maneviyatını düzeltecek, onlara moral verecek yazılar yazar. Bu yazılar yazıldığı sırada ne Akhisar ne Balıkesir cephesi kalmış, Bursa’dan ses seda kesilmiştir. Hepsi düşman eline geçmiş Kuvayi Milliye denilen silâhlı mücadele kuvvetleri Eskişehir’e doğru çekilmiştir. İngilizler Meclisi Mebusan’ı basmış, mebusların bir kısmını sürmüş, yakayı kurtaranlar ise ad ve kıyafet değiştirerek Ankara’ya kaçmıştır. Bir aksam apar topar götürüldüğü Bekirağa Bölüğü’nde İkdam ve Vatan gazetelerinin yazarları ve yöneticileriyle birlikte Milli Mücadeleyi destekleyen yazılar yazması suçlamasıyla yargılanır ve serbest bırakılır. Bu sırada ikinci Damat Ferit Paşa hükümeti uzun sürmez ve 5 Nisan 1921’de gelen İnönü zaferi haberi büyük sevinç yaratır. Birinci İnönü Zaferi, İstanbul’daki havayı değiştirir, Millî Mücadele’nin başarılı olacağı fikri kuvvet kazanmaya başlar. Böyle düşünenler arasında İşgal Kuvvetlerinde görevli subaylar bile vardır. Çok geçmeden İkinci İnönü kazanılır.
Kitaba atılan dördüncü başlık, “Ankara’da” dır. Nihayet Yakup Kadri’nin İstanbul’dan ayrılma vakti gelir. Yakup Kadri, daha sonra İnebolu yolu ile Anadolu’ya geçer. “Sevinçten içim içime sığmıyordu.” sözleriyle heyecanını anlatır. Orada sırtlarında mermi sandıkları taşıyan kadınlar,
mühimmat dolu arabaları çeken çocuklar görür. Yakup Kadri, Ankara’da eski dostları bizzat savaşı gören Halide Edip Adıvar ve eşi Dr. Adnan Adıvar’ın misafiri olur. Hele destan kahramanı Ulu Önder Atatürk ile görüştüğünde heyecanı son haddini bulur. Bütün bu heyecanlarından bahsettikten sonra Mustafa Kemal Paşa’yı anlatır: Yakup Kadri’nin Ankara’da yakından tanıma fırsatı bulduğu Mustafa Kemal Paşa’ya olan saygı ve hayranlığı daha da artar. Ankara’ya gelişinin ikinci haftasında Gördes’e yardıma giden bir Kızılay heyetiyle birlikte Garp cephesine hareket eder. Simav halkının düşmanın tahrip ettiği Gördes felâketzedelerine yardım etmekle meşgul
bulur fakat yardımlar son derecede yetersizdir.
Kitaba atılan beşinci başlık “Yunan Taarruzu ve Sakarya Harbi” dir. Tutulduğu sıtma nöbeti yüzünden Gördes’i göremeden geri dönen Yakup Kadri, Ankara’da devlet ricalini Yunan taarruzuna hazırlık yapmakla meşgul bulur. Mustafa Kemal Pasa, sadece dış düşmana karsı mücadele etmekle kalmaz, içte oluşan muhalefete ve böbrek sancılarıyla da mücadele etmek
zorunda kalır. Mustafa Kemal Paşa, yoğun bir çabanın sonunda Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden başkumandanlık yetkisi alarak cepheye gider. Yirmi iki gün süren
Sakarya Meydan Muharebesi sırasında Ankara adeta boşalır. Nihayet sevinçli haber Ankara’da duyulur. Mustafa Kemal Paşa Ankara’ya döner. O Büyük Millet Meclisinde Mareşal rütbesini ve gazi unvanını alır.
Kitaba atılan altıncı ve son başlık “İzmir’de Görüşeceğiz” dir.
Daha sonra Yakup Kadri de İsmet Paşa’nın daveti üzerine Polatlı’ya gider. Düşmanın işgal edilen köylerde yaptığı mezalimi gözleriyle görür. Yakup Kadri ondan sonra Sivrihisar’a nakledilmiş olan İsmet Paşa’nın karargâhına gider. Orada İsmet Pasa ile yaptığı sohbette İstiklâl Savaşından sonra yapılacak işler üzerinde dururlar ve Cumhuriyet rejiminin hemen kurulması konusunda görüş birliğine varırlar. Daha sonra “İzmir’de görüşürüz” dileğiyle İsmet Paşa’ya veda ederek “Yunan Fecayii” adlı kitabını bastırmak için İstanbul’a gider. Orada büyük bir hayal kırıklığına uğrar. Kazanılan zaferlere rağmen yine hükümet çevrelerinde ve basında Millî Mücadeleyi küçük görenler ve ona tepeden bakanlar vardır. Nihayet İzmir alınır. Yakup Kadri 10 Eylül’de İzmir’dedir. İzmir’in o günlerdeki harap halini, şehirde yer yer çıkan yangınları, düşman gemilerinin İzmir açıklarına demirlemesini, Atatürk’ün yabancı heyetleri kabul edişini ve onlarla görüşmesini anlattıktan sonra onun su sözü ile kitabını tamamlar: “Millî Mücadelemizin bu safhası kapanmıştır. Şimdi ikinci safhasını açmamız lâzım geliyor.” (s. 176)

Yakup Kadri, bu anı kitabına “Milli Mücadelemizin Avrupa’dan Görünüşü” başlığı altında, “Genç Anafartalar kahramanın, Sevr Muahedesini kılıcının ucuyla yırtarak Anadolu yaylalarında mukaddes harbi açtığını duyduğum gün kendi kendime: ‘Ne güzel bir ölüm fırsatı!’ demiştim. Fakat kader, bir siperin çukuru içinde bir köylü çocuğuyla üst üste düşüp göçmek şerefine beni lâyık görmedi” (s.15) sözleriyle başlar. Mondros Mütarekesini takip eden ilk işgal ve istilâ felâketleri sırasında üç yıldır tedavi gördüğü İsviçre’de bulunur. Ülkede olup bitenleri Türk
düşmanı Avrupa basınından takip eder. Bu basının ortak isteği Türk milletinin yeryüzünden kazınması ve Türkiye’nin dünya haritasından silinmesidir. O arada orada bulunan Türkler, Millî Mücadeleyi toplantılarla ve beyannamelerle destekleyen çalışmalarda bulunurlar. O sırada İsviçre’de yaşayan Türklerin tamamı Anadolu’daki kurtuluş hareketlerini destekleyen kimseler değildirler. Bunlar arasında İttihat ve Terakki idaresinden kaçıp yurt dışına sığınanlar da vardır. O sırada İzmir’in ve arkasından Manisa’nın Yunanlılar tarafından işgal edildiği haberi gelir. 
Yakup Kadri’nin Vatan Yolunda adlı kitabının ikinci başlığı “İstanbul’a Doğru”dur. Brindizi’den kalkan Lloyd Triestino vapurunda beş altı Türk daha vardır ve Yakup Kadri bu vapurla İstanbul’a varır. Yakup Kadri İstanbul’a geldiği zaman işgal güçlerinin askerleri tarafından karşılanır. Onların davranışları insanı aşağılayıcı, onur kırıcı mahiyettedir. 
Kitaba atılan üçüncü başlık, “Millî Mücadelemizin İstanbul’dan Görünüşü”dür. İstanbul artık eski İstanbul değildir. Onun daha önce sık sık gittiği kahvehanede çalışanların çoğu ayrılmış, kalanlar ise davranış değiştirmişlerdir. Uzun süre haberleşemediği ailesinin yeri de belli değildir. Düşülen o boşluk ve yalnızlık içinde “Gâh olur gurbet vatan gâhi vatan gurbetleşir” sözü dilinden dökülür. Telefonla ulaştığı bir yakının evine gitmek üzere Kadıköy vapuruna biner. Fakat daha önce çoğuna aşina olduğu vapurun yolcuları değişmiştir: Vapur 7 kat yabancılarla doludur. 
O dönem Millî Mücadele lehinde yazılan yazılar da işgal güçlerinin sansürüne takılıyordu.
Halbuki ne yapacağını şaşırıp kalmış İstanbul halkının maneviyatını yükseltmek, onları maddî ve manevî bakımlardan Kurtuluş Savaşı’nı destekler duruma getirmek gerekiyordu. Yakup Kadri bir an önce İstanbul’dan ayrılıp Anadolu’ya gitmek istemektedir. Annesini ziyaret için gittiği Manisa’dan hemen Akhisar cephesine gider. Burada karşılaştığı manzara, gerçek bir cephe manzarasına benzememektedir. Her mahallî teşkilât kendi başına hareket etmektedir. Bu durum Yakup Kadri’de derin bir hayal kırıklığı yaratmaktır. Yakup Kadri’nin Manisa’dan İstanbul’a döndüğü sırada İstanbul halkı tam bir şaşkınlık içindedir. Anadolu’dan gelen bilgiler de son derecede yetersizdir. İkdam gazetesinin başına geçen Yakup Kadri, yanına Millî Mücadeleyi destekleyen yazarlar alarak gazeteyi canlandırır. Yakup Kadri, Anadolu’dan zaman zaman İstanbul’a ulasan kötü haberler yüzünden morali bozulan ve ümitsizliğe düsen halkın maneviyatını düzeltecek, onlara moral verecek yazılar yazar. Bu yazılar yazıldığı sırada ne Akhisar ne Balıkesir cephesi kalmış, Bursa’dan ses seda kesilmiştir. Hepsi düşman eline geçmiş Kuvayi Milliye denilen silâhlı mücadele kuvvetleri Eskişehir’e doğru çekilmiştir. İngilizler Meclisi Mebusan’ı basmış, mebusların bir kısmını sürmüş, yakayı kurtaranlar ise ad ve kıyafet değiştirerek Ankara’ya kaçmıştır. Bir aksam apar topar götürüldüğü Bekirağa Bölüğü’nde İkdam ve Vatan gazetelerinin yazarları ve yöneticileriyle birlikte Milli Mücadeleyi destekleyen yazılar yazması suçlamasıyla yargılanır ve serbest bırakılır. Bu sırada ikinci Damat Ferit Paşa hükümeti uzun sürmez ve 5 Nisan 1921’de gelen İnönü zaferi haberi büyük sevinç yaratır. Birinci İnönü Zaferi, İstanbul’daki havayı değiştirir, Millî Mücadele’nin başarılı olacağı fikri kuvvet kazanmaya başlar. Böyle düşünenler arasında İşgal Kuvvetlerinde görevli subaylar bile vardır. Çok geçmeden İkinci İnönü kazanılır.
Kitaba atılan dördüncü başlık, “Ankara’da” dır. Nihayet Yakup Kadri’nin İstanbul’dan ayrılma vakti gelir. Yakup Kadri, daha sonra İnebolu yolu ile Anadolu’ya geçer. “Sevinçten içim içime sığmıyordu.” sözleriyle heyecanını anlatır. Orada sırtlarında mermi sandıkları taşıyan kadınlar,
mühimmat dolu arabaları çeken çocuklar görür. Yakup Kadri, Ankara’da eski dostları bizzat savaşı gören Halide Edip Adıvar ve eşi Dr. Adnan Adıvar’ın misafiri olur. Hele destan kahramanı Ulu Önder Atatürk ile görüştüğünde heyecanı son haddini bulur. Bütün bu heyecanlarından bahsettikten sonra Mustafa Kemal Paşa’yı anlatır: Yakup Kadri’nin Ankara’da yakından tanıma fırsatı bulduğu Mustafa Kemal Paşa’ya olan saygı ve hayranlığı daha da artar. Ankara’ya gelişinin ikinci haftasında Gördes’e yardıma giden bir Kızılay heyetiyle birlikte Garp cephesine hareket eder.  Simav halkının düşmanın tahrip ettiği Gördes felâketzedelerine yardım etmekle meşgul
bulur fakat yardımlar son derecede yetersizdir. 
Kitaba atılan beşinci başlık “Yunan Taarruzu ve Sakarya Harbi” dir. Tutulduğu sıtma nöbeti yüzünden Gördes’i göremeden geri dönen Yakup Kadri, Ankara’da devlet ricalini Yunan taarruzuna hazırlık yapmakla meşgul bulur.  Mustafa Kemal Pasa, sadece dış düşmana karsı mücadele etmekle kalmaz, içte oluşan muhalefete ve böbrek sancılarıyla da mücadele etmek
zorunda kalır. Mustafa Kemal Paşa, yoğun bir çabanın sonunda Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden başkumandanlık yetkisi alarak cepheye gider. Yirmi iki gün süren
Sakarya Meydan Muharebesi sırasında Ankara adeta boşalır. Nihayet sevinçli haber Ankara’da duyulur. Mustafa Kemal Paşa Ankara’ya döner. O Büyük Millet Meclisinde Mareşal rütbesini ve gazi unvanını alır. 
Kitaba atılan altıncı ve son başlık “İzmir’de Görüşeceğiz” dir.
Daha sonra Yakup Kadri de İsmet Paşa’nın daveti üzerine Polatlı’ya gider. Düşmanın işgal edilen köylerde yaptığı mezalimi gözleriyle görür. Yakup Kadri ondan sonra Sivrihisar’a nakledilmiş olan İsmet Paşa’nın karargâhına gider. Orada İsmet Pasa ile yaptığı sohbette İstiklâl Savaşından sonra yapılacak işler üzerinde dururlar ve Cumhuriyet rejiminin hemen kurulması konusunda görüş birliğine varırlar. Daha sonra “İzmir’de görüşürüz” dileğiyle İsmet Paşa’ya veda ederek “Yunan Fecayii” adlı kitabını bastırmak için İstanbul’a gider. Orada büyük bir hayal kırıklığına uğrar. Kazanılan zaferlere rağmen yine hükümet çevrelerinde ve basında Millî Mücadeleyi küçük görenler ve ona tepeden bakanlar vardır. Nihayet İzmir alınır. Yakup Kadri 10 Eylül’de İzmir’dedir. İzmir’in o günlerdeki harap halini, şehirde yer yer çıkan yangınları, düşman gemilerinin İzmir açıklarına demirlemesini, Atatürk’ün yabancı heyetleri kabul edişini ve onlarla görüşmesini anlattıktan sonra onun su sözü ile kitabını tamamlar: “Millî Mücadelemizin bu safhası kapanmıştır. Şimdi ikinci safhasını açmamız lâzım geliyor.” (s. 176)