Fransız Diplomatik Belgeleri Işığında Balkan Savaşları Dönemi’nde Ermeni Komiteleri Delegelerinin Londra Toplantısı ve Büyük Güçler

Makale Türkçe Tarih× 20. yy× Osmanlı×

Künye:

Yazarlar:

Salih TUNÇ

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2018

Yayınlandığı Eser:

Avrasya İncelemeleri Dergisi

Cilt:

Sayı:

Sayfa Aralığı:

27-51

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/498436

Operatör:

Mehmet Nuri Kurt

Güncelleyen:

Mehmet Nuri Kurt

Özet:

Balkan Savaşları döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nun karşı karşıya kaldığı en önemli sorunlardan birisi de, ortaya çıkan olumsuz şartlardan istifade etmek amacıyla harekete geçirilen Ermeni meselesi olmuştur. 1912-13 yılları arasındaki kısa zaman dilimi içinde İmparatorluk tam anlamıyla dağılmanın eşiğine gelirken, Ermeni sorunu başta olmak üzere ortaya çıkan her bir sorun, Şark Meselesi’nin bir parçası olarak değerlendirilmiş ve böylelikle dağılma ve parçalanma süreci çeşitli girişimlerle hızlandırılmaya çalışılmıştır. Büyük Güçler açısından Şark Meselesi’nin bir uzantısı olarak İmparatorluğun Türk ve Müslüman unsurları dışındaki diğer unsurlara yönelik ıslâhât girişimleri, gerçekte bir emperyalizm sorunu olarak ortaya çıkmıştır. Ermeni Meselesi, ıslâhât talepleriyle yeniden harekete geçirildiği dönemin karakteristik bir özelliği nedeniyle, Büyük Güçler arasındaki yeni güç ilişkilerinin belirlenmesinde son derece önemli etkisi olan bir meseledir. Bu nedenle sorunu çözmekten ziyade, bu sorundan her Büyük Güç, stratejik hesaplarına göre bir çıkar sağlamanın arayışı içinde olmuştur. İmparatorluğun en sıkışık döneminde bir emperyalizm sorunu olarak, öncelikli mesele haline getirilmiş olan bu çok yönlü hareket, hiç şüphesiz Bâbıâlî’nin dikkatle takip etmeye çalıştığı ve gücü nispetinde kontrol altında tutmaya önem verdiği bir konu olmuştur. Özellikle 1913 Martı’ndan beri Ermeni meselesine ilişkin gelişmeler nedeniyle Bâbıâlî başta idârî olmak üzere, çeşitli düzenlemelerle şikâyet meselesi olan alanlarda ıslâhât çabalarına devam ettiği halde, ne Ermeni talepleri tatmin edilebilmiş, ne de Büyük Güçler’in müdahalesi sona ermiştir. Sorunun karakteristik özelliği gereği her iki taraf da müsait olunan en uygun fırsatı değerlendirmek düşüncesinden hareketle, bir taraftan çeşitli Avrupa ülkelerinde kurulmuş bulunan Ermeni komitelerini faaliyete geçirirken, diğer taraftan da, diplomasi mekanizması kimi zaman açık, kimi zaman kapalı yürütülmek üzere harekete geçirilmiştir.