Osmanlı-İngiliz İlişkileri: Diplomasi ve Reform (1833

ngiltere, ikili ilişkilerin devam ettiği hemen hemen her dönemde Osmanlı
Devleti üzerinde önemli etkileri olan bir devlet olmuştur. İngiltere’nin bu etkisi,
siyasî, askerî, ticarî birçok alanda kendini göstermiştir. İngiliz hükümetinin 1833
yılından itibaren Osmanlı Devleti’nin bağımsızlığını ve bütünlüğü koruma politikasını benimsemesi ardından, Osmanlı modernleşmesi de İngiliz devlet adamlarının ilgi alanları arasına girmiştir. Bu tezin konusu, 1833–1841 yılları arasında Osmanlı-İngiliz İlişkilerinin diplomasi ve reform ekseninde incelenmesi olarak belirlenmiştir. Tanzimat Dönemi’nin başlangıcını da içeren söz konusu dönemde, İngiltere’nin Osmanlı yöneticilerinin yürüttüğü reform çalışmalarını etkilemek amacıyla ne gibi faaliyetlerde bulunduğu ve bu girişimlerin Osmanlı modernleşmesi üzerinde ne gibi etkilerinin olduğu burada incelenmiştir. Tez temel olarak, İngiliz Dışişleri Bakanı Lord Palmerston ve İngiliz Elçisi Lord Ponsonby’nin Osmanlı Devleti’nin güçlendirilmesi
hedefi çerçevesinde Osmanlı yöneticilerini reformlara teşvik etme çabaları ve Rusya, Mısır Valisi M. Ali Paşa, gibi bu süreci olumsuz yönde etkilemeye çalışan unsurlara karşı yürüttükleri mücadeleyi konu alır. İngiliz Dışişleri Bakanı ve elçisinin reform anlayışları arasındaki farklılığın ortaya çıkarttığı bir çatışmanın da söz konusu olduğu bir ortamda Osmanlı padişah ve yöneticilerinin takındıkları tavır, yaşadıkları ikilem, Osmanlı modernleşmesini yabancı etkilerden uzak ve millî menfaatler doğrultusunda gerçekleştirme çabaları da bu süreç içerisinde ele alınmıştır. Tüm bu verilen toplamı, Lord Palmerston’un 1833 yılında hazırladığı reform programının, Mustafa Reşid Paşa tarafından 1839 yılından itibaren Tanzimat Fermanı’na yani Osmanlı modernleşmesinin yeni yol haritasına dönüşmesi sürecini gözler önüne sermektedir