Osmanlı Devleti'nde Anayasa Düşüncesinin Gelişimi ve Kanuni Esasi Tartışmaları

Tez Türkçe Sosyal Bilimler× Tarih×

Künye:

Yazarlar:

Hakan TÜRKKAN

Ekle

Danışmanlar:

Azmi ÖZCAN

Ekle

Yayın Yılı:

2013

Yayın Yeri:

Seviye:

DOKTORA

Kurum:

Bölüm:

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Şafak Varol

Güncelleyen:

Ramazan Acun

Özet:

Osmanlı modernleşmesi olarak ifade edilen yenileşme ve reform hareketi askerî alanda başlamış ve zamanla farklı alanlara yayılmıştır. Hukuk ve yönetim anlayışındaki yenilik hareketleri ise modernleşmenin hassas ve önemli bir kısmını oluşturur. Erken dönemlerden itibaren Avrupa ülkelerinin şehir ve sosyal hayatı yanında devlet düzeni ve kanun anlayışları da Osmanlı Sefirlerinin dikkatini çekmiştir. Bu ülkelerdeki devlet-vatandaş-birey anlayışı zamanla Osmanlı aydın ve bürokratlarının da ilgilendiği bir konular haline gelmiştir. Anayasal düşünce, Padişah ve Hükümet temelinde iktidarın denetimi ve sınırlandırılmasının, Osmanlı tebaasına bireysel ve evrensel manada özgürlük, eşitlik, adalet gibi hakların temininin bir aracı olmuştur. Osmanlı Padişahının fiili ve yazılı olarak sınırlandırılmasının ilk örnekleri Şer'i Hüccet ve hemen sonrasında Padişah ile ayanlar arasında imzalanan Sened-i ittifaktır. Tanzimat Fermanı ise Avrupa'dan öğrenilen birtakım modern anayasal anlayışların sağladığı bilinçle tanzim edilen bir belge olmuştur. Osmanlı Devleti'nde 1876 Kanun-ı Esasi'sinin ilanına kadar geçen sürede Osmanlı Padişahı ve Hükümeti, uluslararası politikanın baskısıyla iktidarın sınırlanması ve denetimine ve tebaanın özgürlük ve eşitliğine yönelik bir takım anayasal belgeler yayınlamışlardır. Bu dönemde ortaya çıkan Yeni Osmanlılar hareketi ve bu hareketin öncülerinden olan Namık Kemal, Ali Suavi, Ziya Paşa gibi aydın ve bürokratlar esas kanun olarak bir anayasa metni de dâhil olmak üzere anayasal kavram ve kurumların Osmanlı Devleti'nde tanınması, tartışılması ve talep edilmesi yönünde faaliyet göstermişlerdir. Bu çalışma öncelikle Osmanlı Devleti'nin klasik dönemdeki yönetim ve hukuk yapısının nasıl bir dönüşüm geçirdiğini sorgulamaktadır. Ayrıca Avrupa odaklı modernleşme çabalarında Osmanlı Devlet adamı ve aydınının Batılı ülkelerden Osmanlı Devleti'ne taşıdıkları modern anayasal anlayışların nüvesi olabilecek ve yaşanacak olan dönüşüme katkıda bulunabilecek bilgi ve tecrübeler irdelenmiştir. Basından aktif bir biçimde yararlanan Yeni Osmanlıların modern anayasal kavram ve kurumlara yönelik tanıtım ve tartışma faaliyetlerinin Osmanlı anayasa düşüncesinin gelişimine olan katkısı ortaya koyulmuştur. Edinilen bilgi ve tecrübe birikiminin Osmanlı'da devlet-birey-vatandaş ilişkilerinde nasıl bir dönüşüme yol açtığı ve bu dönüşümün Osmanlı anayasal belgelerine ve nihai olarak 1876 Kanun-ı Esasi'sine ne şekilde yansıdığı bu çalışmanın cevap aradığı sorulardır.