Geç Osmanlı Öğüt Kitaplarında Kısırlık

Makale Türkçe Tarih× Osmanlı×

Künye:

Yazarlar:

Gülhan Balsoy

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2014

Yayınlandığı Eser:

Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi

Cilt:

Sayı:

Sayfa Aralığı:

41-64

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1946/20369.pdf

Operatör:

Kaan Yılmaz

Güncelleyen:

Ramazan Acun

Özet:

Bu makalede geç Osmanlı tıp ve öğüt kitaplarının kısırlık ya da
istendiği halde çocuk sahibi olamama sorununa yaklaşımı
incelenmektedir. Kısırlık ve tedavisi üzerine yapılan tartışmalar on
dokuzuncu yüzyıl boyunca yürütülen nüfus artışını sağlamaya yönelik
politikaların bir uzantısı olarak düşünülmelidir. Bu dönemde Osmanlı
matbuat kültürünün önemli bir türü olan öğüt kitaplarında üretilen
söylemler ve fikirler aracılığıyla özelde kısırlık genel olarak da nüfus
politikalarının toplumsallaşmasını ve daha geniş kitlelerin gözünde
görünürlük hale gelmesini sağlamıştır. Bu çalışmada, Osmanlı tıp
doktorları ve aydınlarının doğum ve doğurmayı neredeyse insanî ve millî
bir vazife gibi tanımladığı ve kısırlık ve tedavisini de böylesi bir çerçeveye
oturttuğu gösterilmeye çalışılacaktır. Bu doğrultuda bu çalışmada
kısırlığın sadece bedensel ya da tıbbî bir sorun olmayıp aynı zamanda
toplumsal ve politik bir mesele olarak kavranabileceği ileri sürülmektedir.
Yukarıda da belirtildiği gibi nüfus ve doğum politikaları aslında daha
makro düzeydeki politik görüşlerin dile getirildiği, kendilerini ifşa ettiği
bir alandır. Osmanlı tıp doktorları ve aydınları, nüfus artışını önlerine bir
politik hedef olarak koyarken nüfusu geniş anlamıyla ele almış ve nüfusu
salt sayılardan ibaret değil, toplum ve gelecek tahayyülleriyle ilişkili bir
mesele olarak kavramışlardır. Bu çalışma, popüler tıp kitaplarında ve öğüt
kitaplarını incelemek suretiyle geç Osmanlı matbuat kültüründe kısırlığın,
tıbbî, ahlakî ve sosyal boyutlarını incelemektedir.