Olcaytu Han Devrinde Horasan’da İlhanlı-Çagataylı Mücadeleleri

Makale Türkçe Tarih× Orta Asya Türk× Genel Türk×

Künye:

Yazarlar:

İlhan ERDEM

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

1997

Yayınlandığı Eser:

Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

Cilt:

Sayı:

Sayfa Aralığı:

106-112

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/114981

Operatör:

Mihayel Akyüz

Güncelleyen:

Mihayel Akyüz

Özet:

Cengiz Han soyundan gelen İlhanlı ve Çağatayh
hanedanları arasındaki düşmanlık, Tııli 'nin oğlu
Mönkke 'nin Büyük Moğol Kağanlığına seçilmesinin
ardından 1258 yılında İran'da Büyük Kağan'in
kardeşi Hülagu tarafından İlhanlı devletinin
kurulmasından sonra başlamıştır. İki taraf arasında
daha çok Horasan üzerinde yaşanan anlaşmazlık ve
mücadeleler yarım asır fasılalarla sürmüştür. Bu
dönemdeki kavgaların çoğu Büyük Kağanlığın
desteğini alan İlhanlılar lehine tecelli etmiştir.
İlhanlılar, Çağataylara haşarı ile karşı
koyabildikleri gibi Anadolu ve Suriyenin de dahil
olduğu batı istikametinde genişleme ve etkili
politikalar oluşturma başarısını göstermiştir. XIV.
yy'.a girildiğinde ise Orta Asya'da meydana de
kendinden önce yaşnlı-Çağataylı ilişkilerindeki
dengeyi Çağataylılar lehine değiştirdi. Bu dönemde
Ögedeyli/eri saf dışı bırakarak tüm Türkistan 'a
hakim olan Çağataylılar, Büyük Kağanlığın da
Çin 'e çekilmesiyle Cengiz Han 'm en büyük
mirasçısı olarak büyük güç ve saygınlık kazandılar.
Bu gelişme İlhanlılara Olcay tu Han zamanında
Horasan '/ tehdit etme şeklinde yansıdı. Devletin en
büyük eyaletinin Çağataylı baskısı altında kalması
ile İlhanlı güçlerinin büyük bölümü doğuya kaydı.
İlhanlı politik önceliğinin değişmesi ile Anadolu ve
Suriye üzerindeki Moğol baskısı hafifledi. Bilhassa
Anadolu 'daki Türkmenler yeni oluşturdukları siyasi
teşekküllerinin gelişip kökleşmesi için uygun zamanı
buldular. Olcaytu Han ve hatta selefi Ebu Said
Çağataylılar ve zaman zaman da Anadolu 'daki
'Türkmenlere başarı ile karşı koydularsa da ileride
iki bölgede olgunlaşacak gelişmelere engel
olamadılar. Sonuçta İlhanlıların iki ucu doğu ve
batı ekseninde yaşanan gelişmeler Osmanlı ve
Timur lu si vasi oluşumları olarak XI'. Aşırın başında
zirveye ulaşmış bir şekilde karşımıza çıkacaktır.
Yakın Doğu 'da bu oluşumların temellerinin atılması
OI cav tu Han devrine rastlar.