Altın Orda-Rus ilişkileri ve Altın Orda'nın Rusya'ya etkileri (Altın Orda Devleti'nin yıkılışı ve Çarlık Rusyası'nın kuruluş sürecinde)

Tez Türkçe Tarih×

Künye:

Yazarlar:

İlyas KAMALOV

Ekle

Danışmanlar:

Gülçin ÇANDARLIOĞLU

Ekle

Yayın Yılı:

2008

Yayın Yeri:

Seviye:

DOKTORA

Kurum:

Bölüm:

İçerik Dosyası:

İndirmek için tıklayınız

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Zeynep Karakaş

Güncelleyen:

Ramazan Acun

Özet:

Çengiz Han ve oğullarının seferleri neticesinde Deşt-i Kıpçak, Kırım, İdil-Bulgar ve Kuzey Kafkaslar'da kurulan Altın Orda Devleti, yaklaşık üç asır boyunca (1223-1502) Rus knezliklerini hâkimiyeti altında tutmuştur. Bu süre zarfında kendi knezliklerinde hüküm sürebilmek için hanların onayını almak zorunda olan Rus knezleri, birçok kez hanların yanına seyahat etmiş, uzun süre onların yanlarında kalmış, hatta çocuklarını rehin olarak Orda'da bırakmışlardır. Hanlar, hâkimiyeti altına aldıkları Rus knezliklerinde nüfus sayımları yaptıktan sonra, nüfus sayım sonuçlarına göre Rus topraklarından vergi ve asker toplamışlardır. Rusların Altın Orda'ya olan bağlılıklarından biri de paralarında Altın Orda hanlarının adlarına yer vermelerdir. Yaklaşık üç asır süren Altın Orda hâkimiyeti döneminde, Ruslar birçok alanda Altın Orda etkisinde kalmış, hatta bazı uygulama ve müesseseleri benimsemişlerdir. En başta, Moskova Rusya'sının birbirleriyle mücadele hâlinde olan diğer Rus knezliklerini kendi etrafında birleştirmesi ve Çarlık Rusyası'nın temellerini atması, Altın Orda hanları sayesinde mümkün olmuştur. Moskova Knezliğini gerek diğer Rus knezliklerine karşı gerekse de yabancı düşmana karşı koruyan Altın Orda hanları, aynı zamanda Rus topraklarını Latin ve Litvanya yayılmacılığına karşı desteklemiş ve böylece Rus topraklarının Katolikleşmesini engellemiştir. Bütün vergi ve yükümlülüklerden hanlar tarafından muaf tutulan Rus Ortodoks Kilisesi de, tarih boyunca en rahat dönemini Altın Orda döneminde yaşamıştır. Bu dönemde güçlenen Rus Ortodoks Kilisesi, Moskova Knezliğini destekleyerek ve halkı örgütleyerek Çarlık Rusyası'nın kurulmasına ve Hristiyanlığın bütün Rus topraklarında yayılmasına katkıda bulunmuştur. Altın Orda döneminde Rus idarî yapısı ile başta knez ve boyarlar olmak üzere bütün sınıfların durumlarında değişiklikler olmuştur. Rus knezlikleri Altın Orda'da olduğu gibi, on, yüz, bin, tümen gibi birimlere ayrılmıştır. Altın Orda yıkıldıktan sonra Rus knezleri, sadece hanlar için kullandıkları ?çar? unvanını değil, hanların bütün yetki ve hükümdarlık alametlerini de benimsemişlerdir. Büyük knezlerin etki ve yetkisi artarken, boyar, hizmetli knez, şehir ve köy halkının kneze olan bağlılıkları artmış ve hür toplum anlayışı sona ermiştir. Altın Orda'daki kurultayları örnek alarak benzer toplantılar düzenlemeye başlayan Ruslar ayrıca ordularını da Altın Orda ordusu örneğinde tanzim etmiş, Türk ve Moğol savaş taktiği ile silahlarını benimsemişlerdir. Altın Ordalılar ile Rusların iç içe yaşamaları, aralarında evlilik yoluyla akrabalık bağlarının kurulmasını da sağlamıştır. Üst düzey evlilikler sonucunda birçok Tatar kökenli devlet adamı, Rus tarihinde önemli rol oynarken, halk arasındaki evlilikler de kültürel anlamdaki etkileşimi beraberinde getirmiştir. Altın Orda döneminde ileri sürülenin aksine Rus şehirleri gelişmiş, tarım faaliyetleri artmış, ticaret canlanmıştır. Diplomasi, hukuk ve postacılık alandaki etkilere I. Petro dönemine kadar rastlanılırken, dil ve edebiyat alandaki etkileri günümüzde de görmek mümkündür. Rusçanın sözvarlığında bulunan bugün çok sayıdaki Türkçe ve Moğolca kelimeler bu etkinin göstergeleridir.

The State of Golden Horde which was founded as a result of Cengiz Khan and his sons campaigns in Deşt-i Kıpçak, Kırım, Idil-Bulgar and North Caucasus brought the Russian Princedom under its power nearly three centuries (1223-1502). Russian princes had to take the permission of the Khans in order to rule in their own princedom. Therefore Russian princes travelled to khans and stayed with them for a long time. Moreover they put in pawn their children in Horde. After taking a census of the population in the Russian princedoms which they brought under their power, the khans gathered taxes and soldiers from Russian lands due to the results of the census of population. One of the adherences of Russians to Golden Horde is to give way to the names of khans in their money. Under nearly three centuries of Golden Horde sovereignty, Russians were affected by Golden Horde in many fields, even they embraced some applications and establishments. First of all, Moscow-Russia's assembling of Russian princedoms which they struggle with each other and laying the foundation of Tsarist Russia were enabled with the help of Golden Horde khans. Golden Horde khans who defended the Moscow princedom to other Russian princedoms and the foreign enemy gave support to the Russian land against the expansionism of Latin and Lithuania. So it prevented the being catholic of Russian land. Russian Orthodox Church which is expanded from all the taxes and responsibilities by the khans lived the most peaceful period of its history. Growing stronger at this period, Russian Orthodox Church gave support the Moscow princedom and organized the public so it made a contribution to the foundation of Tsarist Russia and the expanding of Christianity at all the lands of Russia. At the period of Golden Horde, there were changes at Russian administrative structure with all the states of classes ahead princes and boyars. Russian princedoms were divided into units of ten, hundred, thousand and division like the Golden Horde. After the fall of the Golden Horde, Russian princes embraced not only the appellation of 'the czar' which they used for the khans but also all the authority and the regency symptoms of the khans. With the ascending of the authority of the big princes; the adherence of the pigment retainer prince, the public of the city and the village to princes increased and independent community apprehension ended. Beginning arranging meetings following the general assemblies of Golden Horde, Russians arranged their armies in the sample of Golden Horde and embraced Turkish and Mongol the art of war and the guns. Living together of Golden Horde and the Russians provided the foundation of relationships with marriage with each other. With the result of top level marriages many Tatar origin stateman played a great role in Russian history and the marriages of publics brought the interaction in cultural meaning. Against the claims in Golden Horde period Russian cities developed, agricultural activities increased and the business trade awakened. The effects in the fields of diplomacy, law and mailing were encountered to the period of Petro I., the effects in the fields of language and literature can be seen today. Many Russian and Mongol words which exists in the vocabulary of Russian are the indicators of this effect.

Çengiz Han ve oğullarının seferleri neticesinde Deşt-i Kıpçak, Kırım, İdil-Bulgar ve Kuzey Kafkaslar'da kurulan Altın Orda Devleti, yaklaşık üç asır boyunca (1223-1502) Rus knezliklerini hâkimiyeti altında tutmuştur. Bu süre zarfında kendi knezliklerinde hüküm sürebilmek için hanların onayını almak zorunda olan Rus knezleri, birçok kez hanların yanına seyahat etmiş, uzun süre onların yanlarında kalmış, hatta çocuklarını rehin olarak Orda'da bırakmışlardır. Hanlar, hâkimiyeti altına aldıkları Rus knezliklerinde nüfus sayımları yaptıktan sonra, nüfus sayım sonuçlarına göre Rus topraklarından vergi ve asker toplamışlardır. Rusların Altın Orda'ya olan bağlılıklarından biri de paralarında Altın Orda hanlarının adlarına yer vermelerdir. Yaklaşık üç asır süren Altın Orda hâkimiyeti döneminde, Ruslar birçok alanda Altın Orda etkisinde kalmış, hatta bazı uygulama ve müesseseleri benimsemişlerdir. En başta, Moskova Rusya'sının birbirleriyle mücadele hâlinde olan diğer Rus knezliklerini kendi etrafında birleştirmesi ve Çarlık Rusyası'nın temellerini atması, Altın Orda hanları sayesinde mümkün olmuştur. Moskova Knezliğini gerek diğer Rus knezliklerine karşı gerekse de yabancı düşmana karşı koruyan Altın Orda hanları, aynı zamanda Rus topraklarını Latin ve Litvanya yayılmacılığına karşı desteklemiş ve böylece Rus topraklarının Katolikleşmesini engellemiştir. Bütün vergi ve yükümlülüklerden hanlar tarafından muaf tutulan Rus Ortodoks Kilisesi de, tarih boyunca en rahat dönemini Altın Orda döneminde yaşamıştır. Bu dönemde güçlenen Rus Ortodoks Kilisesi, Moskova Knezliğini destekleyerek ve halkı örgütleyerek Çarlık Rusyası'nın kurulmasına ve Hristiyanlığın bütün Rus topraklarında yayılmasına katkıda bulunmuştur. Altın Orda döneminde Rus idarî yapısı ile başta knez ve boyarlar olmak üzere bütün sınıfların durumlarında değişiklikler olmuştur. Rus knezlikleri Altın Orda'da olduğu gibi, on, yüz, bin, tümen gibi birimlere ayrılmıştır. Altın Orda yıkıldıktan sonra Rus knezleri, sadece hanlar için kullandıkları ?çar? unvanını değil, hanların bütün yetki ve hükümdarlık alametlerini de benimsemişlerdir. Büyük knezlerin etki ve yetkisi artarken, boyar, hizmetli knez, şehir ve köy halkının kneze olan bağlılıkları artmış ve hür toplum anlayışı sona ermiştir. Altın Orda'daki kurultayları örnek alarak benzer toplantılar düzenlemeye başlayan Ruslar ayrıca ordularını da Altın Orda ordusu örneğinde tanzim etmiş, Türk ve Moğol savaş taktiği ile silahlarını benimsemişlerdir. Altın Ordalılar ile Rusların iç içe yaşamaları, aralarında evlilik yoluyla akrabalık bağlarının kurulmasını da sağlamıştır. Üst düzey evlilikler sonucunda birçok Tatar kökenli devlet adamı, Rus tarihinde önemli rol oynarken, halk arasındaki evlilikler de kültürel anlamdaki etkileşimi beraberinde getirmiştir. Altın Orda döneminde ileri sürülenin aksine Rus şehirleri gelişmiş, tarım faaliyetleri artmış, ticaret canlanmıştır. Diplomasi, hukuk ve postacılık alandaki etkilere I. Petro dönemine kadar rastlanılırken, dil ve edebiyat alandaki etkileri günümüzde de görmek mümkündür. Rusçanın sözvarlığında bulunan bugün çok sayıdaki Türkçe ve Moğolca kelimeler bu etkinin göstergeleridir.  
 
The State of Golden Horde which was founded as a result of Cengiz Khan and his sons campaigns in Deşt-i Kıpçak, Kırım, Idil-Bulgar and North Caucasus brought the Russian Princedom under its power nearly three centuries (1223-1502). Russian princes had to take the permission of the Khans in order to rule in their own princedom. Therefore Russian princes travelled to khans and stayed with them for a long time. Moreover they put in pawn their children in Horde. After taking a census of the population in the Russian princedoms which they brought under their power, the khans gathered taxes and soldiers from Russian lands due to the results of the census of population. One of the adherences of Russians to Golden Horde is to give way to the names of khans in their money. Under nearly three centuries of Golden Horde sovereignty, Russians were affected by Golden Horde in many fields, even they embraced some applications and establishments. First of all, Moscow-Russia's assembling of Russian princedoms which they struggle with each other and laying the foundation of Tsarist Russia were enabled with the help of Golden Horde khans. Golden Horde khans who defended the Moscow princedom to other Russian princedoms and the foreign enemy gave support to the Russian land against the expansionism of Latin and Lithuania. So it prevented the being catholic of Russian land. Russian Orthodox Church which is expanded from all the taxes and responsibilities by the khans lived the most peaceful period of its history. Growing stronger at this period, Russian Orthodox Church gave support the Moscow princedom and organized the public so it made a contribution to the foundation of Tsarist Russia and the expanding of Christianity at all the lands of Russia. At the period of Golden Horde, there were changes at Russian administrative structure with all the states of classes ahead princes and boyars. Russian princedoms were divided into units of ten, hundred, thousand and division like the Golden Horde. After the fall of the Golden Horde, Russian princes embraced not only the appellation of 'the czar' which they used for the khans but also all the authority and the regency symptoms of the khans. With the ascending of the authority of the big princes; the adherence of the pigment retainer prince, the public of the city and the village to princes increased and independent community apprehension ended. Beginning arranging meetings following the general assemblies of Golden Horde, Russians arranged their armies in the sample of Golden Horde and embraced Turkish and Mongol the art of war and the guns. Living together of Golden Horde and the Russians provided the foundation of relationships with marriage with each other. With the result of top level marriages many Tatar origin stateman played a great role in Russian history and the marriages of publics brought the interaction in cultural meaning. Against the claims in Golden Horde period Russian cities developed, agricultural activities increased and the business trade awakened. The effects in the fields of diplomacy, law and mailing were encountered to the period of Petro I., the effects in the fields of language and literature can be seen today. Many Russian and Mongol words which exists in the vocabulary of Russian are the indicators of this effect.