Anadolu Selçuklu başkentinde dini mimaride devşirme malzeme kullanımı

Tez Türkçe Tarih× Sanat Tarihi×

Künye:

Yazarlar:

Zeki BOLEKEN

Ekle

Danışmanlar:

Ekle

Yayın Yılı:

2010

Yayın Yeri:

Seviye:

MASTER

Kurum:

Bölüm:

İçerik Dosyası:

İndirmek için tıklayınız

Web adresi:

http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp

Operatör:

Kebire Osman

Güncelleyen:

Ramazan Acun

Özet:

Konya ve çevresi; Anadolu'nun merkezinde, ticaret yollarının kesişme noktasında bulunması sebebiyle, Neolitik Çağ'dan itibaren önemli bir iskân sahası olmuştur. Hitit, Frig, Roma ve Bizans uygarlıkları sonrasında, Anadolu Selçuklu şehri olarak Konya, önemli ve çok sayıda imar faaliyetinin gerçekleştiği başkent konumuna yükselmiştir. Konya ve diğer Anadolu Selçuklu şehirlerinde; günümüze ulaşan, farklı işlevlere sahip birçok yapı, yoğun devşirme malzeme kullanımı ile de dikkat çekicidir. Anadolu Selçuklu başkenti Konya'da, Ilgın ve Akşehir ilçeleri de dâhil olmak üzere, dini mimari başlığı altında bir araya getirilen; cami, mescit, medrese, türbe, zaviye ve tekke gibi farklı türde toplam kırk yapıda devşirme malzeme kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu örneklerden on sekizi mescit, on beşi türbe, dördü cami ve geriye kalan üç yapı birer örnekle temsil edilen; zaviye, tekke ve medresedir. Kullanılan devşirme malzemelerden sütun, sütun başlığı, sütun kaidesi, lento ve sövelerin işlevleri doğrultusunda kullanıldıkları tespit edilmiştir. Diğer taraftan levha, templon sütunu, arşitrav, pencere ve niş çerçevesi, ambon yan levhası, templon payesi, templon levhası ve lahit sandığı gibi çeşitli parçalar genellikle süsleme unsuru olarak kullanılmışlardır. Biçim, malzeme ve sahip olduğu dekoratif unsurlar açısından niteliği yüksek devşirme malzemelerin yanında, yüzeyindeki tek bir farklı unsurla ya da boyutları ile devşirme malzeme olduğu anlaşılan, niteliği düşük parçaların, sadece inşa malzemesi olarak özellikle yapıların temel seviyesinde, bol miktarda kullanıldıkları görülmektedir. Devşirme malzeme kullanıldığı tespit edilen yapılarda, dikkat çeken önemli bir husus, çeşitli nedenlerle meydana gelen değişimlerdir. Özellikle onarımlar sırasında gerçekleşen değişim, son yıllarda Akşehir'de Hacı Hamza Mescidi, Kileci Mescidi, Kızılca Mescit ve Ulu Cami'de tamamlanan restorasyonlar sonrasında net bir şekilde gözlemlenebilir.