Osmanlı Hakimiyetinde Revan (1724-1746)

Tez Türkçe

Künye:

Yazarlar:

Raif İVECAN

Ekle

Danışmanlar:

Prof.Dr. Mücteba İLGÜREL

Ekle

Yayın Yılı:

2007

Yayın Yeri:

İstanbul

Seviye:

DOKTORA

Kurum:

Marmara Üniversitesi

Bölüm:

Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü / Tarih Bölümü

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Beste Kaya

Güncelleyen:

Kübra Selen Yılmaz

Özet:

Safevî Devleti'nin Anadolu'da Şiîliği yaymaya yönelik çalışmaları Osmanlı Devleti ile Safevîler arasında mücadeleyi başlattı. Osmanlı hükümdarı I. Selim zamanında bu mücadele savaşa dönüştü. Osmanlı Devleti 1583 yılında Revan ve çevresine hâkim oldu. Revan'daki Osmanlı hâkimiyeti 1603 yılına kadar devam etti. 1603-1635 yılları arasında Osmanlı Devleti, Revan'ı fethetmek için çeşitli girişimlerde bulunduysa da başarılı olamadı. Revan'ın yeniden Osmanlı hâkimiyetine girmesi ancak 1635 yılında mümkün olabildi. Revan, Osmanlı hâkimiyetinde ancak bir yıl kaldı. Safevîler, 1636 yılında Revan'ı Osmanlı Devleti'nden geri almayı başardı.Uzun bir barış dönemi sonrasında 1720'li yıllarda Osmanlı-Safevî ilişkileri yeniden bozuldu. Bunda, İran'ın Afgan işgaline uğraması sonucu ortaya çıkan siyasî gelişmeler etkili oldu. İran'daki iç sorunlardan istifade etmek isteyen Ruslar, Safevîlerin Kafkas topraklarını işgale kalkıştı. Rusların Kafkaslara hâkim olmasını istemeyen ve bunu çıkarları için tehlikeli bulan Osmanlı Devleti, Rus işgalini durdurmaya çalıştı. Rusların Kafkaslara hâkim olmasını engellemenin bir yolu da Ruslardan önce bazı önemli yerleri fethetmekti. Aynı zamanda Afganlara karşı devletin doğu sınırlarının güvenliği için Revan, Tebriz, Gence, Tiflis gibi yerlerin Osmanlı hâkimiyetinde olması zarureti vardı. Bu gibi nedenlerle Osmanlı Devleti 1724 yılında, Revan ve çevresi dahil olmak üzere İran'dan önemli merkezleri almayı başardı.Osmanlı Devleti 1724 yılında fethettiği Revan ve Nahcivan çevresini idarî taksîmatta Revan Eyaleti olarak adlandırdı. Revan ve Nahcivan Mufassal Tahrir Defterlerine göre Revan Eyaleti, Revan ve Nahcivan olmak üzere iki liva, 27 nahiyeden meydana gelmişti. Yine ilgili Tahrir defterlerindeki verilere göre eyaletin nüfus yapısı %56 Müslüman, %44 gayrimüslimdi. Bu nüfus dengesi Müslümanların aleyhinedir. Zira nüfusun büyük kısmının savaş dışı bölgeler göç etmişti. Özellikle de göç edenler Müslüman nüfustu. Mevcut yerleşim birimlerinin %35'i tamamen terk edilmişti. Bir kısmı boşaltılmış köylerle birlikte eyaletin toplam nüfusunun yarısını kaybetmişti. Halkın temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktı. Yükseltinin fazla olduğu yerlerde buğday vb. tahıl ürünleri yetiştirilirken Aras Nehri boyları ve sıcak yerlerde pamuk ve çeltik tarımı da yapılmıştı. Yine uygun iklim koşullarının olduğu yerlerde bağcılık, meyve ve sebze yetiştiriciliği de yapılmıştı. Eyalette yapılan hayvancılık ise daha çok küçükbaş hayvancılık şeklinde idi.Revan'daki Osmanlı hâkimiyeti 1735 yılı sonlarına kadar devam etmişti. Bu tarihten sonra Osmanlı Devleti, Revan'ı yeniden alma girişiminde bulunduysa da başarılı olamamıştı. Bölgedeki mücadele 1746 yılında yapılan anlaşma ile sona ermişti.