Mecmua-i Ulüm-i Riyaziye

Kitap Osmanlıca Tarih×

Künye:

Yazarlar:

Antonie Lauret Lavoiser

Ekle

Emeği Geçenler:

Çeviren: Başhoca İshak Efendi

Ekle

Yayın Yılı:

1834

Yayın Yeri:

İstanbul

Yayıncı:

Matbaa-i Amire

Cilt:

Basım Kaydı:

Sayfa Sayısı:

374

ISBN:

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Mehmet Şahin

Güncelleyen:

Yağız Fatih Nazlıer

Özet:

Antonie Lauret Lavoiser'in "Traite' Elementari e de Chimie" adlı eserinin Baş Hoca İshak Efendi tarafından yapılan tercümesidir.

Mühendishane-i Berri-i Hümayun başhocası ve Türkiye'de modern bilimlerin öncülerinden ishak efendi, 18. yüzyılın sonu, 19. yüzyılın ilk yarısında yaşamış, osmanlı modernleşme döneminde hazırlamış olduğu telif ve tercüme eserlerle modern fen bilimlerinin Osmanlı'ya girişinde büyük katkılarda bulunmuş önde gelen mühendis ve bilim adamlarındandır. özellikle mühendislik yazımının oluşmasındaki katkıları, o güne kadar eğitimi yapılmayan bazı bilim dallarında ilk defa ders kitabı hazırlaması ve yeni bilimsel terimlerin türetilmesindeki öncülüğü İshak Efendi'nin, Türk bilim tarihindeki yerini belirleyen önemli özellikleridir.
shak efendi haklı şöhretini, dönemin Avrupa fen kitaplarından faydalanarak hazırladığı mecmua-i ulum-ı riyaziye adlı dört ciltlik büyük eseriyle kazanır.

Eser, 1831-1834 yılları arasında II. Mahmud'un emriyle matbaa-yı amire'de basılır. 1831'e kadar yayımlanmış Osmanlı bilim yazını göz önüne alındığında, matematik, fizik, modern astronomi, biyoloji, botanik, zooloji ve mineraloji gibi doğa ve matematiksel bilimlerin basılı Türkçe metinlerini bir arada sunar. eser, modern kimya konusunda Türkiye'de basılan ilk Türkçe makaleyi de içerir. bilimsel açıdan Avrupa'da yayınlanmış olan benzer eserlere yakın seviyede olan mecmua-i ulum-ı riyaziye, 1841-1845 yılları arasında mısır'da da basılır ve orada da mühendislik eğitiminde etkili olur.

Eserin 1. cildinde aritmetik, cebir ve geometri; 2. cildinde analitik geometri, bazı geometrik problem örnekleri, logaritmai hacim hesapları; 3. cildinde usul-ü hikmet-i tabii, yani maddenin hareketi, mahiyetii hareket çeşitleri, hava ve ışık konusunda bilgilerle, braz da olsa aletlerle ilgili bilgiler ( hava tulumbaları, barometre, çarklar, saatler, mengeneler, çeşitli ölçü aletleri gibi), 4. cildinde ise yer yer ve iklimler ve diğer gezegenler, Kopernik Sistemi ve astronomiye ilişkin bazı bilgilerle canlılar ve vücut sistemleri konusunda açıklamalar bulunur. Eserin her bir cildinin arkasında konuya ilişkin şemalar ilave edilmiştir.

Antonie Lauret Lavoiser'in "Traite' Elementari e de Chimie" adlı eserinin Baş Hoca İshak Efendi tarafından yapılan tercümesidir.

Mühendishane-i Berri-i Hümayun başhocası ve Türkiye'de modern bilimlerin öncülerinden ishak efendi, 18. yüzyılın sonu, 19. yüzyılın ilk yarısında yaşamış, osmanlı modernleşme döneminde hazırlamış olduğu telif ve tercüme eserlerle modern fen bilimlerinin Osmanlı'ya girişinde büyük katkılarda bulunmuş önde gelen mühendis ve bilim adamlarındandır. özellikle mühendislik yazımının oluşmasındaki katkıları, o güne kadar eğitimi yapılmayan bazı bilim dallarında ilk defa ders kitabı hazırlaması ve yeni bilimsel terimlerin türetilmesindeki öncülüğü İshak Efendi'nin, Türk bilim tarihindeki yerini belirleyen önemli özellikleridir. 
shak efendi haklı şöhretini, dönemin Avrupa fen kitaplarından faydalanarak hazırladığı mecmua-i ulum-ı riyaziye adlı dört ciltlik büyük eseriyle kazanır.

Eser, 1831-1834 yılları arasında II. Mahmud'un emriyle matbaa-yı amire'de basılır. 1831'e kadar yayımlanmış Osmanlı bilim yazını göz önüne alındığında, matematik, fizik, modern astronomi, biyoloji, botanik, zooloji ve mineraloji gibi doğa ve matematiksel bilimlerin basılı Türkçe metinlerini bir arada sunar. eser, modern kimya konusunda Türkiye'de basılan ilk Türkçe makaleyi de içerir. bilimsel açıdan Avrupa'da yayınlanmış olan benzer eserlere yakın seviyede olan mecmua-i ulum-ı riyaziye, 1841-1845 yılları arasında mısır'da da basılır ve orada da mühendislik eğitiminde etkili olur.

Eserin 1. cildinde aritmetik, cebir ve geometri; 2. cildinde analitik geometri, bazı geometrik problem örnekleri, logaritmai hacim hesapları; 3. cildinde usul-ü hikmet-i tabii, yani maddenin hareketi, mahiyetii hareket çeşitleri, hava ve ışık konusunda bilgilerle, braz da olsa aletlerle ilgili bilgiler ( hava tulumbaları, barometre, çarklar, saatler, mengeneler, çeşitli ölçü aletleri gibi), 4. cildinde ise yer yer ve iklimler ve diğer gezegenler, Kopernik Sistemi ve astronomiye ilişkin bazı bilgilerle canlılar ve vücut sistemleri konusunda açıklamalar bulunur. Eserin her bir cildinin arkasında konuya ilişkin şemalar ilave edilmiştir.