Yorgun Savaşçı

Kitap Türkçe

Künye:

Yazarlar:

Kemal TAHİR

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

1999

Yayın Yeri:

İstanbul

Yayıncı:

Tekin Yayınları

Cilt:

Basım Kaydı:

Sayfa Sayısı:

544

ISBN:

9754780927

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Gülcan İyidoğan

Güncelleyen:

Yağız Fatih Nazlıer

Özet:

Eser üç bölümden oluşmaktadır. Von kros paşanın dürbünü, karanlığın dibinde ve dönemeç bölümlerin adlarıdır.
İlk bölüm olan Von Kros Paşa' nın dürbününde Cemil' ın Birinci Dünya Savaşı'nın anlatılmıştır. Savaştan sonra teyzesinin evine dönmesiyle birlikte vefat etmiş ittihatçı arkadaşının karısı, aynı zamanda kuzeni olan Neriman' a aşık olmuştur. Roman tam bu arada başlamaktadır.
Cemil İttihat ve Terakki Cemiyeti' ne mensup arkadaşlarına yardım etmek için Doktor Reşit Bey'i evinde saklamayı kabul eder. Doktor Reşit Bey’i evinde saklamak üzere pencere önünde gelmesini beklerken, kendisine bir Alman Subayı tarafından hediye edilen ve yanından hiç ayırmadığı dürbünüyle, Doktor Reşit Bey’in Kuva- i Milliye düşmanlarınca nasıl kovalandığını, , yakalanacağını anlayınca kendisini nasıl vurduğunu görür ve çok üzülür. Daha sonra yine ittihat ve terakkici olan karakol müdür olan Arap maksut Teğmen Faruk ile Cemil' e haber gönderir ve sivil bir şeklide karakola gelmesini söyler. Neriman bu gerçekleşen olaylar ile meraklanıp Cemil'e sürekli sorular sormaya başlamıştır. Cemil Maksut' un yanına gittiğinde çok sevdiği bir arkadaşı olan Patriyot Ömer' i kaçarken bir evde kısılı kaldığını öğrenir. Arap Maksut ve Cemil Patriyot'u bu tehlikeli durumdan kurtarmak için bir plan hazırlarlar. Cemil, nişanlısı ve teyzesinin kızı olan Neriman’la Ömer’in evine terzi bulma bahanesiyle gidecek, Ömer’e çarşaf giydirerek oradan çıkarıp farmason lakaplı Doktor Münir’in evine götürme planı yapar. Fakat Arap Maksut, Doktor Münir’in ittihatçı düşmanı ve güvenilmez insan olduğunu iddia ederek onun evine götürülmesine karşı çıkar. Doktor Münir ise onlara desteğini esirgemez. Münir düşüncelerini şu şekilde açıklar: “Ata düşman gibi bakıp dost gibi bineceksin”.
Kadın kılığına giren Patriyot ve Neriman evden gizlice çıkarlar. Tam bu sırada önlerini serseriler keser. Cemil ise onları sokağın başında beklemektedir. Neriman korkup Cemil Abi diye bağırır. Cemil koşarak yardım eder fakat kimliği deşifre olmuştur. Cemil’in adı bilinmiş, eşkâli belirlenmiştir ve o da aranan ittihatçı direnişçiler listesine alınmıştır. Neriman’ı eve gönderip kendileri Doktor Münir’in evinde saklanırlar. Bir süre sonra Neriman’ın hamile olduğunu öğrenir. Acilen nikah kıymak üzere gizlice evine gider fakat evde olduğunu öğrenen işgal tarafları evi basar, Cemil, nikahtan hemen sonra kaçmak zorunda kalır. Farmason’un evine döndüğünde onların da yakalanıp götürülmekte olduğunu uzaktan görür.
Cemil her şeyi gerisinde brakıp kaçar. Gülhane parkına bir gece sabahlar. Daha sonra gözü ayasofyaya ilişir. aklına Harp Okulu’ndan arkadaşı Teğmen Recep’in Ayasofya’yı korumakla görevlendirilmiş birliğin komutanı olduğu gelir ve onun kaldığı çadırdaki birliğine sığınır. Fakat orada da uzun süre duramaz ve Maksut’un yardımlarıyla subay sığınma evine Yüzbaşı Tosun adını kullanarak yerleşir. Albay Naci ile Teğmen Selim’in kaldığı odaya yerleştirilir. Albay Naci’ye gelen savaş raporlarını okuyarak vakit geçirirler. Cemil, koridorda Selim ile laflarken Osmanlı ordusuna mensup, Gerede, Düzce, Hendek civarında çarpışırken yaralanan veya sakatlanan askerler arasında bir bacağını kaybetmiş en yakın arkadaşına rastlar. Arkadaşının adı İsmail Üsküp' tür. Bu romanda bir dönüm noktasıdır. İsmail Cemil'i kurtuluş mücadelesine katılması konusunda ikna eder. Cemil vatan savunmasında Çerkez Reşit beylerin yanında yer almak için yola koyulur.
Romanın ikinci bölümüne gelecek olursak; bu bölümde Cemil'in işgalin kötü boyutlarını fark etmesini ve bunu değiştirmek için çabaları içine alır. Bu zaman zarfında Yunanlılar İzmir'i işgal etmişlerdir. Cemil bu sırada Bandırma'ya geçmiştir. . Asker Emeklileri Derneği’ne gider. Bu dernek Deniz Subayı emeklisi olan Hasan Efendi’nin kahvesindedir. Hasan Efendi’ye tüccar olduğunu, buraya mal almaya geldiğini, sonra da Emre Köyü’ndeki asker arkadaşı Reşit Efendi’ye gideceğini, Kendisini buraya Binbaşı İsmail’in gönderdiğini söyler. Cemil’in asker olduğunu anlayan Hasan Efendi, memleket işgal altındayken bir askerin tüccarlığa başlamasını yadırgar ve sitem eder. İki gün önce bir yüzbaşı yaveri ile çocuk denecek yaşta bir teğmenden oluşan 17. Kolordu komutanı vekilliğine atanan Bekir Sami’yi görmesini ister. Bekir Sami’nin, olmayan bir topçu alayı komutanı bulmasına çok sevineceğini söyler. Cemil, hemen Askerlik Şubesi’ne Bekir Sami’nin yanına gider. Hasan Efendi’nin komutan yaveri dediği kişi askerlik arkadaşı Yüzbaşı Selahattin çocuk teğmen dediği kişi ise Teğmen Faruk’tur. Tam bu sırada Manisa işgali gerçekleşmek üzereydi İzmir ise düşman işgali altına alınmış ve savunulması için hiç çaba harcanmamıştı. Bandırma yöresinde o sıralar çarpışan çeteler, Ahmet Aznavur, Şah İsmail, Darıcalı Çerkez Hasan, Çerkez Şevket Paşa, Kara Hasan, Cambaz Hakkı, Kel Tahir, Balıkesir’de ise Dramalı Rıza Bey ve Zeybek Çeteleridir.. Bu çeteler işgalden kurtulmak için Bekir Sami Beye yardım etme kararı almışlardır geri kalan iş cephane bulmaktır. Manisa’yla bir türlü iletişim sağlanamaz. Ve bunun üzerine Bekir Sami Bey trenle Manisa’ya gitmeye karar verirler. Giderken Cehennemi de yanında götürür. Öncelikle Balıkesir’e uğrarlar. Buranın durumu vahimdir, çoktan düşman eline geçmiş her yere bayrakları asılmıştır. Tren garında güvenilir olması açısından güvenilir adamlar olarak da Halit Paşa ile Topçu Rasim’in onlara adını verirler. Tren garında indikten sonra milli mücadeleyi destekleyen bir gazete yazarı önlerine çıkar ve onlara Akhisar’a geçmelerini oranın daha hassas bir bölge olduğunu belirtir.
Bekir Sami ile birliği Akhisar’a vardığında Topçu Rasim onları karşılar. Manisa’nın henüz işgal edilmediği haberini verir. Bekir Sami, Rasim ile Manisa’ya Ahmet Zeki Bey’e cephaneyi teslim etmesi için haber gönderir ve kalmak için bir otele giderler. Ancak burada gittiklerinde hiç beklemedikleri bir manzarayla karşılaşırlar. Halka sinmişlik ve yılgınlık hükmetmekte savaş için yapılacak en küçük hamle bile onları ziyadesiyle korkutmaktadır. Yani halk Bekir Sami bey ve arkadaşlarının ilçeye gelmesinden hiç hoşnut olmamıştır. Otelci oteli vermek istememiştir, bakkal ekmek vermek istememiştir… Ayrıca halkın onlara öfkeli olmasının bir sebebi de bu savaşa ve kıyama neden olanının İttihat ve Terakki subayları olduğu düşüncesidir.
Akhisar’da geçirdikleri ikinci gün Cemil, Askerlik Şubesi’nin kalmak için uygun olup olmadığını kontrol etmek amacıyla şubeye gider. Şube Başkanı ve diğer erlerin kaçtığını ve orada yalnız Kör Şaban’ın bulunduğunu görür ve kendisini yeni Şube Başkanı olarak tanıtır. Şubedeki silah ve mermileri görünce Şaban’a paket ettirip otele gönderir.
Bekir Sami Bey kasabanın ileri gelenlerini bir kahvede toplayarak onlarla toplantı yapmak ve direnişe destek verip vermeyeceklerini öğrenmek ister. Fakat halkın içindeki itilaf devletlerini destekleyenler ve Rumlar bu toplantıya oldukça kötü bakmaktadırlar. Toplantı sırasın Bekir Sami birlik içinde olmak gerektiğini ancak bu şekilde işgalden kurtulabileceklerini belirtse de kimse onlara yanaşmaz. Askerlerin hayallerinin boş olduğunu ülkeye iyiliklerinden çok kötülüklerinin dokunduğunu ifade ederler. Manisa cephanesi için giden Topçu Rasim, telgrafla, cephanenin taşınmasına Rumlar tarafından yasak konduğu haberini verir.
Kasabanın kaymakamı, Gavur Efe ile Bekir Sami bölüğünün kasabayı terk etmesi aksi taktirde oteli yakacağı tehdidini gönderir. Birlik bunun üzerine Askerlik Şubesine sığınır. Şaban’ı yiyecek alması için gönderir ama kimse yiyecek satmaz üstelik İttihatçılara yardım ettiği için Şaban’ı taşlayarak şubeye kadar kovalarlar. Yüzbaşı Selahattin sıtma olur. Cemil, Şaban’ı bu kez ilaç ve konyak alması için eczaneye gönderir. İlaç da vermek istemezler ama kasabanın doktoru zorlayınca ilacı alabilir. Bu çözümsüz süreçten bir çıkış düşünürken Halit Paşa onları bulur ve birliklerini testlim eder. Öncelikle teğmen Faruk atlı birliklerle yola çıkar. Fakat yolun ortasında askerler geri döner, ayrılır. Faruk geriye toplamda sadece üç askerle dönebilir. Halit Paşa sözünü geçiremediği için çok üzülür ve o da direnişten vaz geçer dönmek ister. Cemil onu ikna ederek Akhisar’a kadar kendileriyle gelmesini, sonra ayrılmasını ister. Akhisar’a giderken Topçu Rasim’le karşılaşırlar. Halit Paşa onları bırakıp kaçar.
Daha sonra Topçu Rasim ile tekrar görüşürler. Bu görüşme sırasında Çerkez Ethem’de oradadır ve Cemil’ den Salihli ordusunu birlikte kurmalarını ister.
Buradan sonra romanın üçüncü bölümü yani dönemeç başlamaktadır. Bu bölümde iyice kötüleşen düşman saldırısı ve ordunun içindeki büyük karışıklıkları anlatmaktadır. Harbiye Nazırı Yusuf İzzettin, Alman Başkomutanının Anadolu’daki direnişi durdurmalarını isteyen bir ültimatom vermesi üzerine Anadolu’daki tüm birliklerin İstanbul Hükümeti’ni tanımalarını sağlaması için birlik komutanlarına emir yayınlar. Bekir Sami bu emre karşı çıkar. Çünkü Temsil Heyeti’nin bildirisinin ise “hiçbir komutanın yerini hiçbir nedenle bir başka komutana bırakamaz” şeklinde olduğunu, bu nedenle komutanlığı bırakma kararı almaya yetkili olmadığını gibi direnişe de engel olamayacağını bildirir.
Bu sırada Anzavur ayaklanması çıkar ve ayaklanmayı bastırmak için bir birlik gönderilir. Çerkez Ethem bu işe çok önem vermektedir. Fakat bu çete liderlerinin iç yüzü direnişin ötüye gitmesi sırasında ortaya çıkmıştır. Anzavur'la çarpışmak için Bursa'ya gönderilen Rahmi Bey öldürülür. Başkentte artık ise başarılar elde edilmeye başlanır. İkinci kez Anzavur ayaklanması beklendiği için Cemil, sert mizacı ve yargısız infazlarıyla tanınan Kirmasti'deki Kasap Osman Bey ve tümenini Anzavur'la çarpışmaları için Bursa'ya getirir. Cemil, Bursa'ya vardığında Doktor Münir ile karşılaşır.. Ondan Patriyot Ömer'in Malta Adası'na sürüldüğü, Halil Paşa'nın Bekirağa Bölüğü'nden kaçtığı haberini alır.
Hükümetin çıkardığı ise hala direnişi bastırmaya yok etmeye çalışmaktadır. Şeyhülislam fetvası, halkı direnişten caydırma yönündedir ve fetvaya göre direniş tehlikeli sonuçlar doğuracaktır. Bir kaç gün sonra Çerkez Ethem'in Anzavur Birliği'ni dağıttığı haberi tüm direnişçileri sevindirir. Direnişe başkaldıran Türk Halkı'nı da bozguna uğratması için Ethem Bey görevlendirilir. Roman son olarak Körağa ve Doktor Münir arasındaki şu diyalog ile sona erer.
Doktor Münir:
-Çerkez Anzavur’u ezen Çerkez Ethem, kurtuluşa başkaldırmış Türkleri tepelemeye gidiyor! Meseleyi anladın mı, Körağa?
Kör şaban tek gözünü doktorun sıska ensesine dikmişti. Kendini zorlayarak anlamaya çalıştı:
-Anladık elbet… Anlaşılmaz mı?
-Uuuuuyyyyy! Ne mutlu sana bu anlayış ile…
Bu söz Rumeli’nin göçmen ağzıyla söylendiği için, Kör şaban şakalaştığını bilip rahatça sırıtmıştı. Doktor Münir bu sefer gerçekten kızdı:
-Memlekette olsaydın sırıtmayı görürdün ayı!... Dua et ki burdasın!...
-Bu sıra en iyisi burda olmak öyle ya doktor bey?...
-Bir de sorar Ethem napardı seni, oralarda eline geçirseydi?
Kör Şaban duraklamadan karşılık verdi:
-Asardı bizi, sayende doktor bey, asardı ki ne güzel’…

Eser üç bölümden oluşmaktadır. Von kros paşanın dürbünü, karanlığın dibinde ve dönemeç bölümlerin adlarıdır.
   İlk bölüm olan Von Kros Paşa' nın dürbününde Cemil' ın Birinci Dünya Savaşı'nın anlatılmıştır. Savaştan sonra teyzesinin evine dönmesiyle birlikte vefat etmiş ittihatçı arkadaşının karısı, aynı zamanda kuzeni olan Neriman' a aşık olmuştur. Roman tam bu arada başlamaktadır. 
   Cemil İttihat ve Terakki Cemiyeti' ne mensup arkadaşlarına yardım etmek için Doktor Reşit Bey'i evinde saklamayı kabul eder. Doktor Reşit Bey’i evinde saklamak üzere pencere önünde gelmesini beklerken, kendisine bir Alman Subayı tarafından hediye edilen ve yanından hiç ayırmadığı dürbünüyle, Doktor Reşit Bey’in Kuva- i Milliye düşmanlarınca nasıl kovalandığını, , yakalanacağını anlayınca kendisini nasıl vurduğunu görür ve çok üzülür. Daha sonra yine ittihat ve terakkici olan karakol müdür olan Arap maksut Teğmen Faruk ile Cemil' e haber gönderir ve sivil bir şeklide karakola gelmesini söyler. Neriman bu gerçekleşen olaylar ile meraklanıp Cemil'e sürekli sorular sormaya başlamıştır. Cemil Maksut' un yanına gittiğinde çok sevdiği bir arkadaşı olan Patriyot Ömer' i kaçarken bir evde kısılı kaldığını öğrenir. Arap Maksut ve Cemil Patriyot'u bu tehlikeli durumdan kurtarmak için bir plan hazırlarlar. Cemil, nişanlısı ve teyzesinin kızı olan Neriman’la Ömer’in evine terzi bulma bahanesiyle gidecek, Ömer’e çarşaf giydirerek oradan çıkarıp farmason lakaplı Doktor Münir’in evine götürme planı yapar. Fakat Arap Maksut, Doktor Münir’in ittihatçı düşmanı ve güvenilmez insan olduğunu iddia ederek onun evine götürülmesine karşı çıkar. Doktor Münir ise onlara desteğini esirgemez. Münir düşüncelerini şu şekilde açıklar: “Ata düşman gibi bakıp dost gibi bineceksin”.
        Kadın kılığına giren Patriyot ve Neriman evden gizlice çıkarlar. Tam bu sırada önlerini serseriler keser. Cemil ise onları sokağın başında beklemektedir. Neriman korkup Cemil Abi diye bağırır. Cemil koşarak yardım eder fakat kimliği deşifre olmuştur. Cemil’in adı bilinmiş, eşkâli belirlenmiştir ve o da aranan ittihatçı direnişçiler listesine alınmıştır. Neriman’ı eve gönderip kendileri Doktor Münir’in evinde saklanırlar. Bir süre sonra Neriman’ın hamile olduğunu öğrenir. Acilen nikah kıymak üzere gizlice evine gider fakat evde olduğunu öğrenen işgal tarafları evi basar, Cemil, nikahtan hemen sonra kaçmak zorunda kalır. Farmason’un evine döndüğünde onların da yakalanıp götürülmekte olduğunu uzaktan görür.
	Cemil her şeyi gerisinde brakıp kaçar. Gülhane parkına bir gece sabahlar. Daha sonra gözü ayasofyaya ilişir. aklına Harp Okulu’ndan arkadaşı Teğmen Recep’in Ayasofya’yı korumakla görevlendirilmiş birliğin komutanı olduğu gelir ve onun kaldığı çadırdaki birliğine sığınır. Fakat orada da uzun süre duramaz ve Maksut’un yardımlarıyla subay sığınma evine Yüzbaşı Tosun adını kullanarak yerleşir. Albay Naci ile Teğmen Selim’in kaldığı odaya yerleştirilir. Albay Naci’ye gelen savaş raporlarını okuyarak vakit geçirirler. Cemil, koridorda Selim ile laflarken Osmanlı ordusuna mensup, Gerede, Düzce, Hendek civarında çarpışırken yaralanan veya sakatlanan askerler arasında bir bacağını kaybetmiş en yakın arkadaşına rastlar. Arkadaşının adı İsmail Üsküp' tür. Bu romanda bir dönüm noktasıdır. İsmail Cemil'i kurtuluş mücadelesine katılması konusunda ikna eder. Cemil vatan savunmasında Çerkez Reşit beylerin yanında yer almak için yola koyulur.
	Romanın ikinci bölümüne gelecek olursak; bu bölümde Cemil'in işgalin kötü boyutlarını fark etmesini ve bunu değiştirmek için çabaları içine alır. Bu zaman zarfında Yunanlılar İzmir'i işgal etmişlerdir. Cemil bu sırada Bandırma'ya geçmiştir. . Asker Emeklileri Derneği’ne gider. Bu dernek Deniz Subayı emeklisi olan Hasan Efendi’nin kahvesindedir. Hasan Efendi’ye tüccar olduğunu, buraya mal almaya geldiğini, sonra da Emre Köyü’ndeki asker arkadaşı Reşit Efendi’ye gideceğini, Kendisini buraya Binbaşı İsmail’in gönderdiğini söyler. Cemil’in asker olduğunu anlayan Hasan Efendi, memleket işgal altındayken bir askerin tüccarlığa başlamasını yadırgar ve sitem eder.  İki gün önce bir yüzbaşı yaveri ile çocuk denecek yaşta bir teğmenden oluşan 17. Kolordu komutanı vekilliğine atanan Bekir Sami’yi görmesini ister. Bekir Sami’nin, olmayan bir topçu alayı komutanı bulmasına çok sevineceğini söyler. Cemil, hemen Askerlik Şubesi’ne Bekir Sami’nin yanına gider. Hasan Efendi’nin komutan yaveri dediği kişi askerlik arkadaşı Yüzbaşı Selahattin çocuk teğmen dediği kişi ise Teğmen Faruk’tur.  Tam  bu sırada Manisa işgali gerçekleşmek üzereydi İzmir ise düşman işgali altına alınmış ve savunulması için hiç çaba harcanmamıştı. Bandırma yöresinde o sıralar çarpışan çeteler, Ahmet Aznavur, Şah İsmail, Darıcalı Çerkez Hasan, Çerkez Şevket Paşa, Kara Hasan, Cambaz Hakkı, Kel Tahir, Balıkesir’de ise Dramalı Rıza Bey ve Zeybek Çeteleridir.. Bu çeteler işgalden kurtulmak için Bekir Sami Beye yardım etme kararı almışlardır geri kalan iş cephane bulmaktır. Manisa’yla bir türlü iletişim sağlanamaz. Ve bunun üzerine Bekir Sami Bey trenle Manisa’ya gitmeye karar verirler. Giderken Cehennemi de yanında götürür. Öncelikle Balıkesir’e uğrarlar. Buranın durumu vahimdir, çoktan düşman eline geçmiş her yere bayrakları asılmıştır. Tren garında güvenilir olması açısından  güvenilir adamlar olarak da Halit Paşa ile Topçu Rasim’in onlara adını verirler. Tren garında indikten sonra milli mücadeleyi destekleyen bir gazete yazarı önlerine çıkar ve onlara Akhisar’a geçmelerini oranın daha hassas bir bölge olduğunu belirtir.
	Bekir Sami ile birliği Akhisar’a vardığında Topçu Rasim onları karşılar. Manisa’nın henüz işgal edilmediği haberini verir. Bekir Sami, Rasim ile Manisa’ya Ahmet Zeki Bey’e cephaneyi teslim etmesi için haber gönderir ve kalmak için bir otele giderler. Ancak burada gittiklerinde hiç beklemedikleri bir manzarayla karşılaşırlar. Halka sinmişlik ve yılgınlık hükmetmekte savaş için yapılacak en küçük hamle bile onları ziyadesiyle korkutmaktadır. Yani halk Bekir Sami bey ve arkadaşlarının ilçeye gelmesinden hiç hoşnut olmamıştır. Otelci oteli vermek istememiştir, bakkal ekmek vermek istememiştir… Ayrıca halkın onlara öfkeli olmasının bir sebebi de bu savaşa ve kıyama neden olanının İttihat ve Terakki subayları olduğu düşüncesidir. 
Akhisar’da geçirdikleri ikinci gün Cemil, Askerlik Şubesi’nin kalmak için uygun olup olmadığını kontrol etmek amacıyla şubeye gider. Şube Başkanı ve diğer erlerin kaçtığını ve orada yalnız Kör Şaban’ın bulunduğunu görür ve kendisini yeni Şube Başkanı olarak tanıtır. Şubedeki silah ve mermileri görünce Şaban’a paket ettirip otele gönderir.
     Bekir Sami Bey kasabanın ileri gelenlerini bir kahvede toplayarak onlarla toplantı yapmak ve direnişe destek verip vermeyeceklerini öğrenmek ister. Fakat halkın içindeki itilaf devletlerini destekleyenler ve Rumlar bu toplantıya oldukça kötü bakmaktadırlar. Toplantı sırasın Bekir Sami birlik içinde olmak gerektiğini ancak bu şekilde işgalden kurtulabileceklerini belirtse de kimse onlara yanaşmaz. Askerlerin hayallerinin boş olduğunu ülkeye iyiliklerinden çok kötülüklerinin dokunduğunu ifade ederler. Manisa cephanesi için giden Topçu Rasim, telgrafla, cephanenin taşınmasına Rumlar tarafından yasak konduğu haberini verir.
Kasabanın kaymakamı, Gavur Efe ile Bekir Sami bölüğünün kasabayı terk etmesi aksi taktirde oteli yakacağı tehdidini gönderir. Birlik bunun üzerine Askerlik Şubesine sığınır. Şaban’ı yiyecek alması için gönderir ama kimse yiyecek satmaz üstelik İttihatçılara yardım ettiği için Şaban’ı taşlayarak şubeye kadar kovalarlar. Yüzbaşı Selahattin sıtma olur. Cemil, Şaban’ı bu kez ilaç ve konyak alması için eczaneye gönderir. İlaç da vermek istemezler ama kasabanın doktoru zorlayınca ilacı alabilir. Bu çözümsüz süreçten bir çıkış düşünürken Halit Paşa onları bulur ve birliklerini testlim eder. Öncelikle teğmen Faruk atlı birliklerle yola çıkar. Fakat yolun ortasında askerler geri döner, ayrılır. Faruk geriye toplamda sadece üç askerle dönebilir.  Halit Paşa sözünü geçiremediği için çok üzülür ve o da direnişten vaz geçer dönmek ister. Cemil onu ikna ederek Akhisar’a kadar kendileriyle gelmesini, sonra ayrılmasını ister. Akhisar’a giderken Topçu Rasim’le karşılaşırlar. Halit Paşa onları bırakıp kaçar. 
        Daha sonra Topçu Rasim ile tekrar görüşürler. Bu görüşme sırasında Çerkez Ethem’de oradadır ve Cemil’ den Salihli ordusunu birlikte kurmalarını ister.
	Buradan sonra romanın üçüncü bölümü yani dönemeç başlamaktadır. Bu bölümde iyice kötüleşen düşman saldırısı ve ordunun içindeki büyük karışıklıkları anlatmaktadır.  Harbiye Nazırı Yusuf İzzettin, Alman Başkomutanının Anadolu’daki direnişi durdurmalarını isteyen bir ültimatom vermesi üzerine Anadolu’daki tüm birliklerin İstanbul Hükümeti’ni tanımalarını sağlaması için birlik komutanlarına emir yayınlar. Bekir Sami bu emre karşı çıkar. Çünkü Temsil Heyeti’nin bildirisinin ise “hiçbir komutanın yerini hiçbir nedenle bir başka komutana bırakamaz” şeklinde olduğunu, bu nedenle komutanlığı bırakma kararı almaya yetkili olmadığını gibi direnişe de engel olamayacağını bildirir.
       Bu sırada Anzavur ayaklanması çıkar ve ayaklanmayı bastırmak için bir birlik gönderilir. Çerkez Ethem bu işe çok önem vermektedir. Fakat bu çete liderlerinin iç yüzü direnişin ötüye gitmesi sırasında ortaya çıkmıştır. Anzavur'la çarpışmak için Bursa'ya gönderilen Rahmi Bey öldürülür. Başkentte artık ise başarılar elde edilmeye başlanır. İkinci kez Anzavur ayaklanması beklendiği için Cemil, sert mizacı ve yargısız infazlarıyla tanınan Kirmasti'deki Kasap Osman Bey ve tümenini Anzavur'la çarpışmaları için Bursa'ya getirir. Cemil, Bursa'ya vardığında Doktor Münir ile karşılaşır.. Ondan Patriyot Ömer'in Malta Adası'na sürüldüğü, Halil Paşa'nın Bekirağa Bölüğü'nden kaçtığı haberini alır.
     Hükümetin çıkardığı ise hala direnişi bastırmaya yok etmeye çalışmaktadır. Şeyhülislam fetvası, halkı direnişten caydırma yönündedir ve fetvaya göre direniş tehlikeli sonuçlar doğuracaktır. Bir kaç gün sonra Çerkez Ethem'in Anzavur Birliği'ni dağıttığı haberi tüm direnişçileri sevindirir. Direnişe başkaldıran Türk Halkı'nı da bozguna uğratması için Ethem Bey görevlendirilir. Roman son olarak Körağa ve Doktor Münir arasındaki şu diyalog ile sona erer.
Doktor Münir:
-Çerkez Anzavur’u ezen Çerkez Ethem, kurtuluşa başkaldırmış Türkleri tepelemeye gidiyor! Meseleyi anladın mı, Körağa?
Kör şaban tek gözünü doktorun sıska ensesine dikmişti. Kendini zorlayarak anlamaya çalıştı:
-Anladık elbet… Anlaşılmaz mı?
-Uuuuuyyyyy! Ne mutlu sana bu anlayış ile…
Bu söz Rumeli’nin göçmen ağzıyla söylendiği için, Kör şaban şakalaştığını bilip rahatça sırıtmıştı. Doktor Münir bu sefer gerçekten kızdı:
-Memlekette olsaydın sırıtmayı görürdün ayı!... Dua et ki burdasın!...
-Bu sıra en iyisi burda olmak öyle ya doktor bey?...
-Bir de sorar Ethem napardı seni, oralarda eline geçirseydi?
Kör Şaban duraklamadan karşılık verdi:
-Asardı bizi, sayende doktor bey, asardı ki ne güzel’…