Minelbab İlel Mihrab

Kitap Türkçe Anı - Gezi - Söyleşi× Türkiye Cumhuriyeti× 20. yy× Osmanlı× Anadolu×

Künye:

Yazarlar:

Refik Halit KARAY

Ekle

Emeği Geçenler:

Çeviren: Ender KARAY

Ekle

Yayın Yılı:

2009

Yayın Yeri:

İstanbul

Yayıncı:

İnkılap Ve Aka Kitabevleri

Cilt:

Basım Kaydı:

2. Baskı

Sayfa Sayısı:

312 s.

ISBN:

9751028846

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

H. Bayram Soy

Güncelleyen:

kaynakca.info

Özet:

“Minelbab ilelmihrab” başlığının altında bir açıklama cümlesi “1918 Mütarekesi devrinde olan biten işlere ve gelip geçen insanlara dair bildiklerim” alt başlık olarak kullanılmış. İnkılap ve Aka Kitabevi, Tan Gazetesi Matbaası, İstanbul, 1964 künye bilgileri olarak göze çarpıyor. “Külliyattan, Kitabevimiz tarafından neşredilenler, 1-Sürgün, 2-Memleket Hikâyeleri, 3-Dişi Örümcek, 4-Bu bizim Hayatımız, 5-Minelbab İlelmihrab” açıklaması eklenmiş. Sonra önsöz başlıyor.

Önsözden bu kitabın bir hatırat olduğunu, 1923 yılında kaleme alındığını, yazılıp da tefrika edilmeye başladığında büyük rağbet görüp gürültü kopardığını, iki defa yasaklandığını, 24 yıl sonra 1948 de tekrar tefrika edildiğinde eski rağbetin devam ettiğini, nihayet 1964 yılında kitaplaştırıldığını öğreniyoruz. Önsöz, “Fakat hatırat denince onu –emsali gibi- bir müdafaaname yahut eski arkadaşlara hücum, yeni politika adamlarına hulûs gibi düşüncelerle yazılmış bir ithamname sanmayınız. Bu, mütareke devrinin hususi bir tarihçesidir. Günü gününe duyulmuş hislerin nakşından başka bir maksat takip etmiyor.” cümleleriyle bitiyor.

Dr. Rıza Nur’un “Hayat ve Hatıratım” ismi var kendi yok olduğu yıllarda, o kitabı bir şekilde eline geçirip de okuyanlar ruhbanlar gibi gizli, sırlı bilgiler fısıldar bizler de dinlerdik. Şaşkınlık, hayranlık, gıpta ve biraz da kıskançlık içinde. O kadar çok Rıza Nur efsanesi dinledik ki, okuduğumuzda hiçbir cazibesi etkisi ve özelliği kalmamıştı. Zihnimi yokladığımda Rıza Nur’dan bir tek cümle kaldığını görüyorum. “Tahkiyede bir Ahmet Cevdet vardır bir de ben”

Tahkiyede gerçekten Ahmet Cevdet var. Rıza Nur da var muhakkak. Ama başkaları da var. Bunlardan biri de Refik Halit. Refik Halit’i okumadan Türkçe’nin tadına varamazsanız. Çocukluğumuzda okuma kitaplarında okuduğumuz “Eskici” nin, “Sürgün” ün “Dişi Örümcek” in, “İki Cisimli Kadın, İkibin Yılın Sevgilisi, Yezid’in Kızı, Dört Yapraklı Yonca, Nilgün, Karlı Dağdaki Ateş” ve diğerlerinin yazarı Refik Halit. Politik kimliği yüzünden gerçek değerini bulamamış bir edebiyat ustası Refik Halit. Köksüzlüğün unutturduğu birçok değer gibi nisyan perdesine bürünmüş olan Refik Halit. Kendi döneminin eli kalem tutan, bir şekilde memleketi düzeltmeye ve adam etmeye kararlı aydınlar gibi çöküp giden uygarlığın tarih sahnesine bıraktığı birkaç pırıltı gibi kudretini lisanına ve ifadesine aksettirebilmiş Refik Halit.

Minelbab İlelmihrab; kapıdan mihraba kadar anlamına gelen bir deyim. Ne varsa, hepsi gibi bir anlam yükleniyor. Kitap, Refik Halit’in ısrarla kimseyi karalamak veya kendimi temize çıkarmak için değil diye takdim etmeye çalıştığı hatıraları. Ömrünün en çalkantılı bu ülkenin de ömrünün en çalkantılı dönemlerinden birinden kesitler sunuyor. Birinci Dünya Savaşı sonudur. Ülke işgal altındadır. Bütün topraklar kaybedilmiştir. Bu duruma gelişin en önemli nedeni olan iktidar sahipleri, İttihat ve Terakki parti mensupları ortadan çekilmişlerdir. Bunlara tek alternatif durumda olan Hürriyet ve İtilaf partisi iktidarı devralmıştır. Bu arada Anadolu’da Kuvay-i Milliye hareketi başlamıştır. Refik Halit bu günkü Ulaştırma Bakanlığı seviyesinde olan Posta Umum Müdürlüğü makamındadır. Kitaptaki, hatıraları İngilizlerin işgali kaldırmasına kadar olan dönemi kapsamaktadır. Tarihsel belgelerden daha çok bir roman tadı ve üslubunda kişiler ve kişisel görüşler içermektedir. Refik Halit Cumhuriyet dönemiyle Beyrut’ta sürgün hayatına başlar. Meşhur yüzellilikler listesindedir. Her ne kadar ısrarla kimseyi karalamak ve kendini temize çıkarmak niyetiyle yazmadığını söylese de asıl amacının bu olduğu usta bir romancı, kudretli bir kalem erbabı olmasına bağlı olarak satır aralarına sakladığı bu ana fikir kitabı bitiren okuyucunun zihninde kendiliğinden oluşuyor. Bu yönüyle yakın tarihe bir pencere açmakta. Sözgelimi, yabancı uzmanların ülkeyi yönetme fikri gibi, kalabalıkların haber tufanıyla nasıl bilgisiz bırakıldığı gibi birçok kez tekerrür eden tarihsel tekrarlara işaret etmesi bakımından da önemli. Ama ben Rıza Nur’un hatıratından aklımda kalan tek cümle gibi, Minelbab İlelmihrab’ı hep o üstün tahkiye kudretiyle, Türkçe’nin tadını tattıran ifade gücüyle hatırlayacağım.

Önsözden bu kitabın bir hatırat olduğunu, 1923 yılında kaleme alındığını, yazılıp da tefrika edilmeye başladığında büyük rağbet görüp gürültü kopardığını, iki defa yasaklandığını, 24 yıl sonra 1948 de tekrar tefrika edildiğinde eski rağbetin devam ettiğini, nihayet 1964 yılında kitaplaştırıldığını öğreniyoruz.  Önsöz, “Fakat hatırat denince onu –emsali gibi- bir müdafaaname yahut eski arkadaşlara hücum, yeni politika adamlarına hulûs gibi düşüncelerle yazılmış bir ithamname sanmayınız. Bu, mütareke devrinin hususi bir tarihçesidir. Günü gününe duyulmuş hislerin nakşından başka bir maksat takip etmiyor.” cümleleriyle bitiyor.

Dr. Rıza Nur’un “Hayat ve Hatıratım” ismi var kendi yok olduğu yıllarda, o kitabı bir şekilde eline geçirip de okuyanlar ruhbanlar gibi gizli, sırlı bilgiler fısıldar bizler de dinlerdik. Şaşkınlık, hayranlık, gıpta ve biraz da kıskançlık içinde. O kadar çok Rıza Nur efsanesi dinledik ki, okuduğumuzda hiçbir cazibesi etkisi ve özelliği kalmamıştı. Zihnimi yokladığımda Rıza Nur’dan bir tek cümle kaldığını görüyorum. “Tahkiyede bir Ahmet Cevdet vardır bir de ben”

Tahkiyede gerçekten Ahmet Cevdet var. Rıza Nur da var muhakkak. Ama başkaları da var. Bunlardan biri de Refik Halit. Refik Halit’i okumadan Türkçe’nin tadına varamazsanız. Çocukluğumuzda okuma kitaplarında okuduğumuz “Eskici” nin, “Sürgün” ün “Dişi Örümcek” in, “İki Cisimli Kadın, İkibin Yılın Sevgilisi, Yezid’in Kızı, Dört Yapraklı Yonca, Nilgün, Karlı Dağdaki Ateş” ve diğerlerinin yazarı Refik Halit. Politik kimliği yüzünden gerçek değerini bulamamış bir edebiyat ustası Refik Halit. Köksüzlüğün unutturduğu birçok değer gibi nisyan perdesine bürünmüş olan Refik Halit. Kendi döneminin eli kalem tutan, bir şekilde memleketi düzeltmeye ve adam etmeye kararlı aydınlar gibi çöküp giden uygarlığın tarih sahnesine bıraktığı birkaç pırıltı gibi kudretini lisanına ve ifadesine aksettirebilmiş Refik Halit.

Minelbab İlelmihrab; kapıdan mihraba kadar anlamına gelen bir deyim. Ne varsa, hepsi gibi bir anlam yükleniyor. Kitap, Refik Halit’in ısrarla kimseyi karalamak veya kendimi temize çıkarmak için değil diye takdim etmeye çalıştığı hatıraları. Ömrünün en çalkantılı bu ülkenin de ömrünün en çalkantılı dönemlerinden birinden kesitler sunuyor. Birinci Dünya Savaşı sonudur. Ülke işgal altındadır. Bütün topraklar kaybedilmiştir. Bu duruma gelişin en önemli nedeni olan iktidar sahipleri, İttihat ve Terakki parti mensupları ortadan çekilmişlerdir. Bunlara tek alternatif durumda olan Hürriyet ve İtilaf partisi iktidarı devralmıştır. Bu arada Anadolu’da Kuvay-i Milliye hareketi başlamıştır. Refik Halit bu günkü Ulaştırma Bakanlığı seviyesinde olan Posta Umum Müdürlüğü makamındadır. Kitaptaki, hatıraları İngilizlerin işgali kaldırmasına kadar olan dönemi kapsamaktadır. Tarihsel belgelerden daha çok bir roman tadı ve üslubunda kişiler ve kişisel görüşler içermektedir. Refik Halit Cumhuriyet dönemiyle Beyrut’ta sürgün hayatına başlar. Meşhur yüzellilikler listesindedir. Her ne kadar ısrarla kimseyi karalamak ve kendini temize çıkarmak niyetiyle yazmadığını söylese de asıl amacının bu olduğu usta bir romancı, kudretli bir kalem erbabı olmasına bağlı olarak satır aralarına sakladığı bu ana fikir kitabı bitiren okuyucunun zihninde kendiliğinden oluşuyor. Bu yönüyle yakın tarihe bir pencere açmakta. Sözgelimi, yabancı uzmanların ülkeyi yönetme fikri gibi, kalabalıkların haber tufanıyla nasıl bilgisiz bırakıldığı gibi birçok kez tekerrür eden tarihsel tekrarlara işaret etmesi bakımından da önemli. Ama ben Rıza Nur’un hatıratından aklımda kalan tek cümle gibi, Minelbab İlelmihrab’ı hep o üstün tahkiye kudretiyle, Türkçe’nin tadını tattıran ifade gücüyle hatırlayacağım.