Osmanlı Devleti’nde Hapishane Islahatı (1839-1908)

Tez Türkçe 20. yy× Osmanlı× 19. yy× Anadolu×

Künye:

Yazarlar:

Gültekin YILDIZ Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü

Ekle

Danışmanlar:

Prof.Dr. Mücteba İLGÜREL

Ekle

Yayın Yılı:

2002

Yayın Yeri:

İstanbul

Seviye:

MASTER

Kurum:

Marmara Üniversitesi

Bölüm:

Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Mustafa Ceylan

Güncelleyen:

Medine Çakmak

Özet:

Bugün Dünya'nın hemen her yerinde ceza infaz sisteminin merkezinde yer alan hapishaneler, yaklaşık iki asır öncesine kadar Dünya'nın hiçbir yerinde mevcud değildi. XVm. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Batı Avrupa ve Kuzey Amerika'da kendini kabul ettiren yeni savaş ve ekonomi organizasyonları, toplum hayatının her alanında olduğu gibi ceza alanında da bir dizi değişikliğe zemin hazırladı. Hapis cezasının bedene yönelik şiddet içeren cezaların yerini alması ve bu cezanın infazı için "hapishane" adı verilen anonim ve bürokratik müesseselerin kurulması, "hapishane reformu" olarak adlandırılan bu hukukî "modernleşme" sürecinin temel öğeleriydi. Avrupa'da gelişmiş Aydınlanma düşüncesinin taşıyıcısı entelektüeller ve Protestan dinî teşekküller tarafından savunulan yeni hapishanelerle amaçlanan, "hümanist" bir cezalandırma yoluyla suçluyu "rehabilite" edip, onu iyi ahlâklı bir insan haline dönüştürmekti. Ancak, zamanla resmiyet kazanan bu sivil girişim, modern toplum hayatında kışla ile başlayan ve fabrika, okul, hastahane ve akıl hastahanesi ile devam eden disiplin merkezli kapatma müesseselerinden biri halini aldı. Bu çalışmada, XIX. yüzyılın ikinci yansından itibaren Kuzey Amerika ve Batı Avrupa'dan bütün Dünya'ya ihraç edilmeye başlanan "hapishane reformu"nun, Osmanlı topraklarında nasıl bir yankı bulduğunu ortaya koymaktır. Bu yapılırken, hapishane reformunu iktibasa yönelen Osmanlı siyasî merkezinin karşı karşıya olduğu siyasî, toplumsal ve diplomatik zorunluluklar incelenmiş ve resmî söylem ile fiilî durum arasındaki farklar ortaya konmaya çalışılmıştır. Ağırlıklı olarak Osmanlı arşiv belgelerine dayalı olmakla beraber, Osmanlı hapishanelerin kuruluş hikâyesi kaleme alınırken Dünya'nın diğer yerlerindeki hapishane reformu tecrübeleriyle ne tür benzerlik ve farklılıklar bulunduğu da ikinci el kaynaklar yardımıyla mercek altına alınmıştır. Böylece, Tanzimat dönemi olarak da adlandırılan 1839-1908 arası zaman diliminde girişilen idarî yemden yapılanma çalışmalarının bir cephesi de, siyasî ve toplumsal yönleriyle aydınlatılmaya çalışılmıştır.