Kurtuluş Savaşı’nda Levazım İkmal Faaliyetleri

Tez Türkiye Cumhuriyeti× 20. yy× Anadolu×

Künye:

Yazarlar:

Murat Günal ATAMAN

Ekle

Danışmanlar:

Adnan SOFUOĞLU

Ekle

Yayın Yılı:

2007

Yayın Yeri:

Ankara

Seviye:

MASTER

Kurum:

Hacettepe Üniversitesi

Bölüm:

Atatürk İlkeleri Ve İnkılap Tarihi Enstitüsü

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Güneş Oğur

Güncelleyen:

Yağız Fatih Nazlıer

Özet:

Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluşundan Tanzimat dönemine kadar, orduyu oluşturan askerlerin ikmali ya askerlerin kendisi tarafından ya da bu askerleri beslemekle sorumlu olan yöneticiler tarafından karşılanmıştır. Devlet sadece sefer zamanı askerlere kısmen yardımda bulunmuş, ihtiyaç duyulan ikmal maddelerinin istenilen yerlerde tedarik, depolama ve dağıtımından sorumlu olmuştur. Askerler açılan ikmal noktalarından ihtiyaçlarını parasını vererek karşılamışlardır. Tanzimat dönemiyle beraber Avrupa tipi düzenli ordu teşkilatına geçilmiş, devlet askerlerin her türlü ihtiyacını karşılama sorumluluğunu üstlenmiştir. Bu dönemde lojistik teşkilat ile ikmal esasları yeni yapıya göre düzenlenmeye başlanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu 1914 yılında girdiği I. Dünya Savaşından 1918 yılında yenilerek çıkmış, elinde kalan Anadolu'nun Ege, Akdeniz ve Trakya bölgeleri de işgal edilmiştir. Türk Kurtuluş Savaşı'nın Yunanlıların İzmir'i işgal etmeleriyle başladığı kabul edilse de, olayların tarihi akışı göz önüne alınırsa aynı zamanda I. Dünya Savaşı'nın devamı olarak görülebilir. Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcında ordunun büyük bölümü terhis edilerek kadrolar küçültülmüş, silahları toplanmıştır. Uzun süren savaşlardan dolayı halk yorgun ve bitkin durumdadır. Üretici gücü oluşturan erkek nüfusun büyük bölümü savaşlarda kaybedilmiş, tarım, sanayi, ekonomi ve ticaret durma noktasına gelmiş, Anadolu'nun en verimli bölgeleri de işgal edilmiştir. Kurtuluş Savaşı sırasında uygulanan lojistik ve levazım ikmal esasları I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı Ordusu tarafından kullanılan esaslara dayanmaktadır. İzmir'in işgali ardından Kuvay-i Milliye denilen direniş hareketi oluşmaya başlamış, düzenli bir ordu kurulup mücadele tek elden yapılıncaya kadar işgale karşı duran tek güç bu hareket olmuştur. Kuvay-i Milliye bir halk hareketi olduğundan ihtiyaçları ilk başlarda yöre halkı tarafından karşılanmıştır. Kuvay-i Milliye birlikleri yerel desteğin yanında, düzenli ordu birlikleri tarafından da lojistik ve askeri açıdan desteklenmişlerdir. Hareketin gün geçtikçe büyümesi üzerine idari ve lojistik faaliyetleri organize etmek amacıyla çeşitli yerel kongreler düzenlenmiş, bu kongrelerde Kuvay-i Milliye'nin idari, mali yapısı ile cephane, beslenme, giyim- kuşam ihtiyaçlarının sağlanması konusunda çeşitli kararlar alınmıştır. Erzurum ve Sivas Kongreleri sonrası kurulan Heyeti Temsiliye tüm milli mücadelenin sevk ve idaresini üstlenmiş, TBMM'nin kurulması ile Kurtuluş Savaşı siyasi ve hukuki olarak tek elden yönetilmeye başlanmıştır. TBMM'nin ardından hükümet kurulmuş, düzenli orduya geçiş çalışmaları ile lojistik teşkilat ve kurumların teşkil edilmesine başlanmıştır. Bu kapsamda Milli Savunma Bakanlığı kurulmuş, levazım faaliyetleri bakanlık bünyesindeki Levazım Dairesi tarafından üstlenilmiştir. MSB'nin kurulmasıyla beraber menzil teşkilatı da oluşturulmaya başlanmış, daha sonra menzil teşkilatının bir kısmı MSB bünyesinde teşkil edilen Sevkıyat ve Nakliyat Genel Müdürlüğü, bir kısmı da Batı Cephesi Komutanlığı emrine verilmiştir. TBMM'nin kurulması ile beraber ihtiyaçları halk tarafından karşılanan Kuvay-i Milliye birlikleri de tamamen ordu teşkilatına alınarak, bütün ihtiyaçları devlet tarafından karşılanmaya başlanmıştır. Birinci İnönü Muharebelerinde MSB tarafından lojistik teşkilat tam olarak kurulamadığından, birlikler ihtiyaçlarını bütçeden gönderilen veya bulundukları yöreden verilen para ile kendileri tedarik yoluna gitmişlerdir. İkinci. İnönü Muharebeleriyle beraber MSB merkezi olarak ihtiyaçları temin ve dağıtım işlemine başlamıştır. Yapılan bütün çalışmalara rağmen ihtiyaçlarının yeterli ölçüde karşılanamaması, ardından Kütahya-Eskişehir muharebeleri sonucunda ordunun geri çekilmesi üzerine, Tekâlifi Milliye (Ulusal Vergi) Emirleri yürürlüğe sokulmuş, halkın elinde bulunan yiyecek ve ordu ihtiyacı malların bir kısmına el konulmuştur. Hızlı bir şekilde toplanan ihtiyaç malzemeleri ile ordunun ihtiyaçları büyük ölçüde karşılanmış, bu sayede kısa bir süre sonra girilen Sakarya Savaşı Yunan ordusunun geri çekilmesiyle sonuçlanmıştır. Büyük Taarruz öncesi yapılan hazırlıklar sırasında özellikle yiyecek maddelerinin temini ve dağıtımında yaşanan problemler üzerine, Başkomutan başkanlığında devletin ilgili birimlerinde bulunan en üst kademedeki kişilerin katılımı ile bir Harp Encümeni kurulmuş, Büyük Taarruz öncesine kadar özellikle yiyecek maddelerinin temini ve dağıtımı ile bizzat bu kurul ilgilenmiştir. Büyük Taarruz esnasında muharip unsurlar çok hızlı hareket ettiğinden lojistik unsurlar bunlara yetişememiş, birlikler ihtiyaçlarını bulundukları bölgeden satın alma ve Yunanlılardan ele geçirdikleri malzemeler ile karşılamaya çalışmıştır.