Hanedân-ı Saltanat Nizamnâmesi ve Uygulanması

Makale Türkçe Tarih× Siyaset× 20. yy× Osmanlı× Anadolu×

Künye:

Yazarlar:

Cevdet KIRPIK

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2010

Yayınlandığı Eser:

Belleten

Cilt:

LXXIV

Sayı:

269

Sayfa Aralığı:

181-226

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://www.ttk.gov.tr/templates/resimler/File/Makaleler/269/269_5/269_5.html

Operatör:

Zeynep Kurnaz

Güncelleyen:

Nur Mine Çiloğlu

Özet:

3 Belge ile Birlikte

On 16 November 1913, a statue shortly named ‘Dynastic Statute Book’ was issued; its full name was ‘The Regulations on Behaviors, Attitudes, Actions and Duties of the Members of the Dynasty’. These regulations were prepared by the ‘İttihat and Terakki Party’ which came into power after a coup détat, the so-called “Raid on the Sublime Porte”. At the preparatory phase of the regulations, some legal arrangements concerning some European dynasties were also taken into consideration. For this reason, the regulations consist of both traditional practices and some new sentences.

The topics covered in the Statute Book were as follows: the situation of the Sultan and the Heir to the throne, official report for births and deaths, marriage and divorce practices, official records, education and training, crucial issues in social life, punishments, trusteeship, recording and protecting procedures of official documents, and titles and nickname to be used.

A very functional parliament was too founded with the Regulations. The parliament, first called ‘Dynasty Parliament’ and then given the name of ‘ The Parliament for Dynastic Issues’ was probably the first parliament in terms of its function and scope.

The Regulations were implemented with great sensitivity. It established the basis for organization of marriages and preparations of birth and death records while those dynasty members disobeying these regulations were punished.

This article analyzes, with the help of archive documents, how these regulations were organized, what their contents were and how they were implemented.

***

16 Kasım 1913 tarihinde hanedan üyeleriyle ilgili bir nizamname çıkarıldı. “Hanedan-ı Saltanat Azasının Hâl ve Mevkileri ile Vazâifini Tayin Eden Nizamname” adıyla yürürlüğe konulan nizamnameye kısaca “Hanedan-ı Saltanat Nizamnamesi” deniyordu. Nizamname, Babıali Baskınıyla iktidara gelen İttihat ve Terakki Fırkası’nın girişimleriyle hazırlandı. Nizamnamenin hazırlık safhasında Avrupa hanedanlarından bazılarının tabi olduğu hukuki düzenlemeler de göz önünde bulunduruldu. Bu nedenle nizamname, geleneksel uygulamalar ile bazı yeni hükümlerin karmasından oluştu.

Nizamnamede ele alınan konular ana hatlarıyla şöyleydi: Padişah ve veliahd-ı saltanatın konumu, doğum ve ölüm hâlinde düzenlenecek tutanaklar, evlenme ve boşanma usulleri, tereke kayıtları, eğitim-öğretim, sosyal hayatta dikkat edilecek hususlar, cezalar, vasilik, hanedana ait evrakın kayıt ve muhafazası usulü, kullanılacak unvan ve lakaplar.

Nizamname ile son derece işlevsel bir meclis de kurulmuştu. Başta adı “Hanedan Meclisi” olan ve daha sonra “Hanedan Umurunun Rü’yetine Mahsus Meclis” olarak değiştirilen meclis; gördüğü vazife ve ilgi alanı itibariyle belki de Osmanlı tarihinde bir ilkti. Meclis gündemine neredeyse hanedanı ilgilendiren her konu gelebilmekteydi.

Nizamname büyük bir hassasiyetle hayata geçirildi. Nikahların kıyımında, doğum ve ölüm tutanaklarının düzenlenmesinde nizamname esas alındı, belirlenen kurallara uymayan hanedan üyelerine cezalar verildi.

Makalede söz konusu nizamnamenin hazırlanması, içeriği ve bunların nasıl uygulandığı arşiv belgelerinin ışığı altında incelenmektedir.

3 Belge ile Birlikte

On 16 November 1913, a statue shortly named ‘Dynastic Statute Book’  was issued; its full name was  ‘The Regulations on Behaviors, Attitudes, Actions and Duties of the Members of the Dynasty’. These regulations were prepared by the ‘İttihat and Terakki Party’ which came into power after a coup détat, the so-called “Raid on the Sublime Porte”. At the preparatory phase of the regulations, some legal arrangements concerning some European dynasties were also taken into consideration. For this reason, the regulations consist of both traditional practices and some new sentences.

The topics covered in the Statute Book were as follows: the situation of the Sultan and the Heir to the throne, official report for births and deaths, marriage and divorce practices, official records, education and training, crucial issues in social life, punishments, trusteeship, recording and protecting procedures of official documents, and titles and nickname to be used.

A very functional parliament was too founded with the Regulations. The parliament, first called ‘Dynasty Parliament’ and then given the name of ‘ The Parliament for Dynastic Issues’ was probably the first parliament in terms of its function and scope.

The Regulations were implemented with great sensitivity. It established the basis for organization of marriages and preparations of birth and death records while those dynasty members disobeying these regulations were punished.

This article analyzes, with the help of archive documents, how these regulations were organized, what their contents were and how they were implemented.

***

16 Kasım 1913 tarihinde hanedan üyeleriyle ilgili bir nizamname çıkarıldı. “Hanedan-ı Saltanat Azasının Hâl ve Mevkileri ile Vazâifini Tayin Eden Nizamname” adıyla yürürlüğe konulan nizamnameye kısaca “Hanedan-ı Saltanat Nizamnamesi” deniyordu. Nizamname, Babıali Baskınıyla iktidara gelen İttihat ve Terakki Fırkası’nın girişimleriyle hazırlandı. Nizamnamenin hazırlık safhasında Avrupa hanedanlarından bazılarının tabi olduğu hukuki düzenlemeler de göz önünde bulunduruldu. Bu nedenle nizamname, geleneksel uygulamalar ile bazı yeni hükümlerin karmasından oluştu.

Nizamnamede ele alınan konular ana hatlarıyla şöyleydi: Padişah ve veliahd-ı saltanatın konumu, doğum ve ölüm hâlinde düzenlenecek tutanaklar, evlenme ve boşanma usulleri, tereke kayıtları, eğitim-öğretim, sosyal hayatta dikkat edilecek hususlar, cezalar, vasilik, hanedana ait evrakın kayıt ve muhafazası usulü, kullanılacak unvan ve lakaplar.

Nizamname ile son derece işlevsel bir meclis de kurulmuştu. Başta adı “Hanedan Meclisi” olan ve daha sonra “Hanedan Umurunun Rü’yetine Mahsus Meclis” olarak değiştirilen meclis; gördüğü vazife ve ilgi alanı itibariyle belki de Osmanlı tarihinde bir ilkti. Meclis gündemine neredeyse hanedanı ilgilendiren her konu gelebilmekteydi.

Nizamname büyük bir hassasiyetle hayata geçirildi. Nikahların kıyımında, doğum ve ölüm tutanaklarının düzenlenmesinde nizamname esas alındı, belirlenen kurallara uymayan hanedan üyelerine cezalar verildi.

Makalede söz konusu nizamnamenin hazırlanması, içeriği ve bunların nasıl uygulandığı arşiv belgelerinin ışığı altında incelenmektedir.

Bu eser henüz bir kaynakçada yer almıyor.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

İsmail Hakkı Uzunçarşılı

Osmanlı Devletinin Saray Teşkilatı

Ankara, 2014, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Kitap

678 kez

görüntülendi.

O. Gazi AŞİROĞLU

Enver Paşa’nın Eşi Naciye Sultan’ın Hatıraları: Acı Zamanlar

İstanbul, 1990, BURAK YAYINEVİ.

Kitap Türkçe Tarih 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

69 kez

görüntülendi.

Mehmed Hurşid Paşa

“Sultan Reşad’ın Başyaveri Hurşid Paşa’nın Saray Hatıraları”

Hayat Tarih Mecmuası.

Makale Türkçe Yakın Çağ Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Makale

24 kez

görüntülendi.

Cevdet KIRPIK

“Abdülkadir ve İbrahim Tevfik Efendi Yargı Karşısında İki Şehzade”

Toplumsal Tarih Dergisi.

Makale Türkçe Yakın Çağ Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Makale

19 kez

görüntülendi.

Cevdet PAŞA

Maruzat

İstanbul, 1980, Çağrı Yayını.

Kitap Türkçe Yakın Çağ Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

11 kez

görüntülendi.

Cemal Kutay

Avrupa'da Sultan Aziz

İstanbul, 1970, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

M. Çağatay Uluçay

Padişahların Kadınları ve Kızları

Ankara, 2001, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Kitap

7 kez

görüntülendi.

Cevdet KIRPIK

“Nizamname Dışı Bir Evlilik Şehzade Sayılmayan İki Çocuk”

Toplumsal Tarih Dergisi.

Makale Türkçe Yakın Çağ Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

M. Çağatay Uluçay

“Fatma ve Safiye Sultanların Düğünlerine Ait Bir Araştırma”

İstanbul Enstitüsü Dergisi.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Makale

6 kez

görüntülendi.

Ahmed Cevdet Paşa

Tezâkir 13-20

Ankara, 1991, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe Yeni Çağ Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

7 kez

görüntülendi.

Leslie P. Peirce

Harem-i Hümayun Osmanlı İmparatorluğu'nda Hükümranlık ve Kadınlar

İstanbul, 2002, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Yeni Çağ Yakın Çağ Tarih Orta Doğu Balkan Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Ali Said

Saray Hatıraları Sultan Abdülhamid'in Hayatı

İstanbul, 1994, Nehir Yayınları.

Kitap Türkçe Osmanlı 19. yy Anadolu

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Şevket Süreyya AYDEMİR

Makedonya’dan Ortaasya’ya Enver Paşa

İstanbul, 1971, Remzi Yayınevi.

Kitap Türkçe Tarih Orta Asya 20. yy Balkan Osmanlı

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Cevdet KIRPIK

“Şehzade Eğitimini Çağdaşlaştırma Teşebbüsleri”

Belleten.

Makale Türkçe Osmanlı

Bu Makale

25 kez

görüntülendi.

Bedi Nuri Şehsuvaroğlu

“Veliahd Yusuf İzzeddin Efendi’ye Dair”

Hayat Tarih Mecmuası.

Makale Türkçe Tarih 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

“Son Devrin Osmanlı Şehzadeleri Ne Hallere Düştüler?”

Resimli Tarih Mecmuası.

Makale Türkçe Tarih 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Ahmet RIZA

Meclis-i Mebusan ve Ayan Reisi Ahmed Rıza Bey'in Anıları

İstanbul, 1988, Arba Yayınları.

Kitap Türkçe Kaynak Yayını

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Osmanlı Medeniyeti Tarihi I

İstanbul, 1999, Feza Gazetecilik A.Ş..

Kitap

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Mahmud Şevket Paşa

Mahmut Şevket Paşa'nın Günlüğü

İstanbul, 1988, Arba Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Balkan Osmanlı 19. yy Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Ömer Nasuhi BİLMEN

Hukuk-ı İslâmiye ve Istıhalât-ı Fıkhiyye Kamusu

İstanbul, 1968, .

Kitap Osmanlıca Yakın Çağ Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Ali Fuat TÜRKGELDİ

Görüp İşittiklerim

Ankara, 1987, .

Kitap Türkçe Yakın Çağ Tarih Osmanlı Edebiyat Anadolu

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Lütfi Simavi

Son Osmanlı Sarayında Gördüklerim Sultan Mehmed Reşad Hanın ve Halifenin Sarayında Gördüklerim

İstanbul, 2004, .

Kitap Türkçe Tarih 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Ayşe OSMANOĞLU

Babam Sultan Abdülhamid (Hatıralarım)

Ankara, 1986, .

Kitap Türkçe Tarih 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

M. Şükrü HANİOĞLU

“Batılılaşma”

Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt: 36.

Makale Türkçe Tarih 20. yy Osmanlı 19. yy Anadolu

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

M. Çağatay Uluçay

Harem II

Ankara, 1992, Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Kitap Türkçe Yakın Çağ Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Ercüment Ekrem TALU , Ziya Şakir

Şehzade Yusuf İzzeddin Öldürüldü mü İntihar mı Etti?

İstanbul, 2005, .

Kitap Türkçe Yakın Çağ Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Halit Ziya UŞAKLIGİL

Saray ve Ötesi Son Hatıralar

İstanbul, 1965, .

Kitap Türkçe 20. yy Roman Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Anthony Dolphin Alderson

Osmanlı Hanedanının Yapısı

, , İz Yayıncılık.

Kitap Türkçe Akdeniz Osmanlı

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Murat BARDAKÇI

Osmanlı Hanedanının Sürgün Öyküsü Son Osmanlılar

İstanbul, 2006, .

Kitap Türkçe Tarih 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Tahsin PAŞA

Tahsin Paşa’nın Yıldız Hatıraları Sultan Abdülhamid

İstanbul, 1999, .

Kitap Türkçe Tarih 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Enver Paşa’nın Özel Mektupları

Ankara, 1997, .

Kitap Türkçe Tarih 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Ruhat ALP

Osmanlı Devleti'nde Veliahtlık Kurumu (1908-1922)

Ankara, 2018, DOKTORA.

Tez Türkçe Tarih

Bu Tez

8 kez

görüntülendi.

Eser istatistikleri yükleniyor...