Bimarhaneler ve Mecanin Yönetimi: İki Taslak ve Süregelen Tartışma

The Management of Lunatic Asylums and the Insane: Unpublished Draft Regulations and the Ongoing Discussion in Turkey

The study of two draft regulations on the management of lunatic asylums and the insane in Turkey, dated 1915 and 1917 respectively, reflect aspects of the discussions in neuropsychiatry in aftermath of the Young Turk revolution of 1908. The unpublished texts are distinct in that psychiatric and neurological illnesses are recognized as different morbid entities, and new approaches to their management through a reformed medico-legal bureaucracy is promulgated. These texts also epitomize a conceptual transition, possibly representing the last references to the insane as the mecnun/majnun (the possessed).

The draft legislation includes certain principles of the Turkish 1876 Regulation for Lunatic Asylums, which was an adaptation of the French 1838 Loi des aliÃ©nÃ©s, but is comparatively more detailed and comprehensive. Amendments to the 1876 Regulation aim to refine and adjust its implementation to the social circumstances evolving during WWI. A historical review of the management of psychiatric institutions and related regulations provides a background for the ongoing discussions on mental health issues in Turkey, and the formulation of a new mental health law.

Key words: Lunatic asylums, the insane, mental health regulations, history of psychiatry, Turkey.

Bimarhaneler ve Mecanin Yönetimi: İki Taslak ve Süregelen Tartışma

Bu incelemede, bimarhaneler ve mecanin yönetimi hakkında farklı yıllarda kaleme alınmış iki taslak tartışılmaktadır. 1915 tarihli Bimarhane ve Mecanine Mahsus Talimat[name] ile 1917 tarihli Mecanin ve Mecanin Müessesatı Hakkında Kanun Layihası, nöropsikiyatri alanında kurumsal ve örgütsel düzeyde tartışmaların ve gelişmelerin yaşandığı bir dönemde kaleme alınmıştır. İlk defa yayımlanan bu metinlerde, bugünkü deyimle psikiyatrik ve nörolojik hastaların farklı birer hasta kategorisi olarak algılandığı ve farklı yönetim usulleri ve bürokrasisinin yerleştirilmeye çalışıldığı görülmektedir. Taslak halindeki bu metinler, ruh hastalarından 'mecanin' olarak söz edilen son resmi yazılar olması itibariyle de önem taşımaktadır.

Talimatname ve Layiha metinleri, bu alanda daha önce yayımlanmış olan 1876 Bimarhaneler Nizamnamesi ile bazı noktalarda benzerlik içermekle birlikte, daha ayrıntılı ve yeni bir takım düzenlemelere yer vermiştir. Bunda Bimarhaneler Nizamnamesi'nin tam olarak uygulanamaması ya da görülen aksaklıklar ve yeni hukuki düzenlemelere duyulan gereksinim etkili olmuştur. Söz konusu metinleri içeriğiyle birlikte irdeleyen bu araştırma, Türkiye'de yaklaşık yüz yıldır süregelen ruh hastalıklarının yönetimi ve ruh sağlığı yasası tartışmalarına da bir katkı oluşturmaktadır.

The Management of Lunatic Asylums and the Insane: Unpublished Draft Regulations and the Ongoing Discussion in Turkey

The study of two draft regulations on the management of lunatic asylums and the insane in Turkey, dated 1915 and 1917 respectively, reflect aspects of the discussions in neuropsychiatry in aftermath of the Young Turk revolution of 1908. The unpublished texts are distinct in that psychiatric and neurological illnesses are recognized as different morbid entities, and new approaches to their management through a reformed medico-legal bureaucracy is promulgated. These texts also epitomize a conceptual transition, possibly representing the last references to the insane as the mecnun/majnun (the possessed).

The draft legislation includes certain principles of the Turkish 1876 Regulation for Lunatic Asylums, which was an adaptation of the French 1838 Loi des aliÃ©nÃ©s, but is comparatively more detailed and comprehensive. Amendments to the 1876 Regulation aim to refine and adjust its implementation to the social circumstances evolving during WWI. A historical review of the management of psychiatric institutions and related regulations provides a background for the ongoing discussions on mental health issues in Turkey, and the formulation of a new mental health law.

Key words: Lunatic asylums, the insane, mental health regulations, history of psychiatry, Turkey.

Bimarhaneler ve Mecanin Yönetimi: İki Taslak ve Süregelen Tartışma

Bu incelemede, bimarhaneler ve mecanin yönetimi hakkında farklı yıllarda kaleme alınmış iki taslak tartışılmaktadır. 1915 tarihli Bimarhane ve Mecanine Mahsus Talimat[name] ile 1917 tarihli Mecanin ve Mecanin Müessesatı Hakkında Kanun Layihası, nöropsikiyatri alanında kurumsal ve örgütsel düzeyde tartışmaların ve gelişmelerin yaşandığı bir dönemde kaleme alınmıştır. İlk defa yayımlanan bu metinlerde, bugünkü deyimle psikiyatrik ve nörolojik hastaların farklı birer hasta kategorisi olarak algılandığı ve farklı yönetim usulleri ve bürokrasisinin yerleştirilmeye çalışıldığı görülmektedir. Taslak halindeki bu metinler, ruh hastalarından 'mecanin' olarak söz edilen son resmi yazılar olması itibariyle de önem taşımaktadır.

Talimatname ve Layiha metinleri, bu alanda daha önce yayımlanmış olan 1876 Bimarhaneler Nizamnamesi ile bazı noktalarda benzerlik içermekle birlikte, daha ayrıntılı ve yeni bir takım düzenlemelere yer vermiştir. Bunda Bimarhaneler Nizamnamesi'nin tam olarak uygulanamaması ya da görülen aksaklıklar ve yeni hukuki düzenlemelere duyulan gereksinim etkili olmuştur. Söz konusu metinleri içeriğiyle birlikte irdeleyen bu araştırma, Türkiye'de yaklaşık yüz yıldır süregelen ruh hastalıklarının yönetimi ve ruh sağlığı yasası tartışmalarına da bir katkı oluşturmaktadır.