Martin Luther

Martin

Luther

d. 10 Kasım 1483, Eisleben, Saksonya Elektörlüğü, Kutsal Roma İmparatorluğu - ö. 18 Şubat 1546, Eisleben, Saksonya Elektörlüğü, Kutsal Roma İmparatorluğu.

Alman keşiş, teolog, üniversite profesörü, Protestanlığın ve Lutherciliğin kurucusu.

10 Kasım 1483'de Almanya'nın Eisleben şehrinde doğan Martin Luther, Erfurt Üniversitesi'nde okudu. Ailesine yaptığı bir ziyaret dönüşü, Erfurt yolunda yıldırım çarpma tehlikesiyle karşılaşınca keşiş olmaya karar verdi. 21 yaşındayken Aziz Augustin tarikatına bağlı bir manastıra girip ilahiyat eğitimine başladı ve aynı yıl rahip oldu.

Luther manastırdaki günlerinden beri sorguladığı bu uygulamaya karşı bir eleştiri yazdı. "Endüljansın Kuvvetine Dair Tezler" başlıklı, 95 maddeden oluşan bu metni 31 Ekim 1517 günü piskoposlara gönderdi ve aynı zamanda birer mektupla endüljans konusundaki vaazlerin teolojik açıdan sağlam bir zemine oturtulmasını istedi. Martin Luther'in bu tezleri üniversitenin bülten panosu sayılabilecek bir yer olan Wittenberg Saray Kilisesi'nin kapısına astığı yolundaki, ancak yıllar sonra yayılan rivayet kanıtlanmış değildir.
Sonuçta bu tezler Almanya'da ve komşu ülkelerde Luther'in kendisinin de öngörmüş olmadığı bir hızla yayılınca sadece endüljans satışlarında bir düşüş yaşanmakla kalmadı, bu olay bütün reform hareketinin başlangıcı oldu. 1518 yılında Roma'da Luther'in fikirlerine karşı bir papalık davası açıldı. Bu engizisyon davasında Luther gıyabında yargılandı. Papa her ne kadar aforoz ettiyse de o, aforoznameyi halk arasında yaktı. İmparator Maximillian onu heretik (dinden çıkmış, sapkın) ilan etti; Luther, suçlamalara cevap vermek üzere Roma'ya çağrıldı. Ama o, Roma'ya gitmek yerine, Augsburg'ta Kardinal Cajetan'a ifade vermeyi tercih etti.
Cajetan ondan fikirlerinden ve Kilise'ye yaptığı saldırılarından vazgeçmesini isteyince, Luther, Wittenberg'e döndü. Burada Kutsal Roma Germen İmparatorluğu'nun imparator seçme yetkisi olan Saksonya Dükü III. Frederick onu himayesi altına aldı. Papa X. Leo, III. Frederick'ten Luther'in sürgüne gönderilmesini talep ettiyse de, dük bu emre itaat etmedi. Bu arada bazı görüşlerinden vazgeçen, hatta Papa'ya bir özür mektubu bile gönderen Luther, Ingolstadt Üniversitesi rektörü Johann Eck ile endüljans konusunda bir münazaraya katıldı.
Papa Leo, 1520 yılında bir bildiri yayınlayarak Luther'in görüşlerinin yanlış olduğunu ileri sürdü ve altmış gün içinde görüşlerinden vaz geçmezse aforoz edileceğini bildirdi. Luther bildiriyi halkın gözü önünde yaktı ve Papa'ya açıkça karşılık verdi. Böylece Papa'nın yetkisini sıfıra indiren ilk hareket yapılmış, Din Devrimi başlamış oldu.
Alman Kralı Şarl, Luther'i yargılamak üzere Worms'da bir kurul kurdu. Luther, kurul önünde düşüncelerini cesurca savundu ve asla geri adım atmayacağını kesin bir dille ifade etti. Luther'in hakkında ölüm cezası çıkarıldı fakat Luther'in ortadan kaybolmasıyla işler büsbütün alevlendi. Kimileri onun öldürüldüğünü ileri sürdü ve böylece Luther'den yana olanların katolikliğe karşı savaşı güçlendi. Gerçekte Luther Saksonya Elektörü olan yakın bir arkadaşının Wartburg'daki şatosunda saklanıyordu. Burada bir yıl kadar saklanan Luther, zamanını çoğunu okuyarak ve yazarak geçirdi. Luther bu sürede Kutsal Kitap'ın latinceden almancaya çevirisini tamamladı. Yazılarında, dinsel törenlerin yolsuzluğu, manastır yaşantısının zorlukları ve günah çıkarmanın saçmalığını anlattı.
Eski inancın bazı yanlarının bütünüyle terkedilmesi gerektiğini düşünüyordu. İnancı içinde taşıyan herkesin din adamı olabileceğini ve din adamlarının da evlenmesinde bir sakınca olmadığını savunuyordu. Luther, Wartburg'dan ayrıldığında artık görüşleri Alman prensleri ve halk tarafından benimsenmişti. 1525 yılında Köylüler Savaşı başladı. Savaşın asıl nedeni ekonomikti ama dinsel başkaldırmanın da etkisi büyük oldu. Köylüler Luther'i yanlarında bulacaklarını umuyorlardı fakat düşündükleri gibi olmadı ve Luther onları bu savaşta yalnız bıraktı.

Eski bir rahibe olan Katharina von Bora ile evlenmiş olan Luther, 1526'da Deutsche Messe und Ordnung des Gottsdienstes (Almanca Ayin ve Kutsal Merasim Düzeni) adıyla yayımlamış olduğu ayinlere başladı. 1529 senesinde önce Batı medeniyetini İslam tehlikesinden korumak için Türklere karşı savaşmanın her Hıristiyanın üzerine vazife olduğunu bildiren bir eserden (Türklere Karşı Savaşta) sonra, Hıristiyanlığın temel inanç ve doktrinlerinin soru-cevap şeklinde öğretildiği "Küçük ve Büyük Kateşizm"i yayımladı. Üç yıl sonra Nürnberg Dini Barış Komitesi, Alman Protestanlara özgürlük tanıdı. Luther, Wittenberg İlahiyat Fakültesi'nin dekanlığına getirildi. Sağlık sorunları olmasına rağmen yazmayı sürdürdü.
Önce Anabaptistler (vaftiz uygulamasının sadece ergenlikte olabileceğini iddia eden bir protestan mezhebi) daha sonra Yahudiler aleyhine yazdı ve Kutsal Metinler'den hareketle papalığa karşı oldukça ağır bir dille eleştiri olarak "Wider das Papsttum zu Rom vom Teufel Gestiftet" (Roma'da Şeytan Tarafından Kurulmuş Papalığa Karşı) eseriyle papalığa son darbesini indirdi. 17 Şubat 1546 günü doğduğu yer olan Eisleben'de kalp ve böbrek yetmezliğinden öldü.

Luther manastırdaki günlerinden beri sorguladığı bu uygulamaya karşı bir eleştiri yazdı. "Endüljansın Kuvvetine Dair Tezler" başlıklı, 95 maddeden oluşan bu metni 31 Ekim 1517 günü piskoposlara gönderdi ve aynı zamanda birer mektupla endüljans konusundaki vaazlerin teolojik açıdan sağlam bir zemine oturtulmasını istedi. Martin Luther'in bu tezleri üniversitenin bülten panosu sayılabilecek bir yer olan Wittenberg Saray Kilisesi'nin kapısına astığı yolundaki, ancak yıllar sonra yayılan rivayet kanıtlanmış değildir.
Sonuçta bu tezler Almanya'da ve komşu ülkelerde Luther'in kendisinin de öngörmüş olmadığı bir hızla yayılınca sadece endüljans satışlarında bir düşüş yaşanmakla kalmadı, bu olay bütün reform hareketinin başlangıcı oldu. 1518 yılında Roma'da Luther'in fikirlerine karşı bir papalık davası açıldı. Bu engizisyon davasında Luther gıyabında yargılandı. Papa her ne kadar aforoz ettiyse de o, aforoznameyi halk arasında yaktı. İmparator Maximillian onu heretik (dinden çıkmış, sapkın) ilan etti; Luther, suçlamalara cevap vermek üzere Roma'ya çağrıldı. Ama o, Roma'ya gitmek yerine, Augsburg'ta Kardinal Cajetan'a ifade vermeyi tercih etti.
Cajetan ondan fikirlerinden ve Kilise'ye yaptığı saldırılarından vazgeçmesini isteyince, Luther, Wittenberg'e döndü. Burada Kutsal Roma Germen İmparatorluğu'nun imparator seçme yetkisi olan Saksonya Dükü III. Frederick onu himayesi altına aldı. Papa X. Leo, III. Frederick'ten Luther'in sürgüne gönderilmesini talep ettiyse de, dük bu emre itaat etmedi. Bu arada bazı görüşlerinden vazgeçen, hatta Papa'ya bir özür mektubu bile gönderen Luther, Ingolstadt Üniversitesi rektörü Johann Eck ile endüljans konusunda bir münazaraya katıldı.
Papa Leo, 1520 yılında bir bildiri yayınlayarak Luther'in görüşlerinin yanlış olduğunu ileri sürdü ve altmış gün içinde görüşlerinden vaz geçmezse aforoz edileceğini bildirdi. Luther bildiriyi halkın gözü önünde yaktı ve Papa'ya açıkça karşılık verdi. Böylece Papa'nın yetkisini sıfıra indiren ilk hareket yapılmış, Din Devrimi başlamış oldu.
Alman Kralı Şarl, Luther'i yargılamak üzere Worms'da bir kurul kurdu. Luther, kurul önünde düşüncelerini cesurca savundu ve asla geri adım atmayacağını kesin bir dille ifade etti. Luther'in hakkında ölüm cezası çıkarıldı fakat Luther'in ortadan kaybolmasıyla işler büsbütün alevlendi. Kimileri onun öldürüldüğünü ileri sürdü ve böylece Luther'den yana olanların katolikliğe karşı savaşı güçlendi. Gerçekte Luther Saksonya Elektörü olan yakın bir arkadaşının Wartburg'daki şatosunda saklanıyordu. Burada bir yıl kadar saklanan Luther, zamanını çoğunu okuyarak ve yazarak geçirdi. Luther bu sürede Kutsal Kitap'ın latinceden almancaya çevirisini tamamladı. Yazılarında, dinsel törenlerin yolsuzluğu, manastır yaşantısının zorlukları ve günah çıkarmanın saçmalığını anlattı.
Eski inancın bazı yanlarının bütünüyle terkedilmesi gerektiğini düşünüyordu. İnancı içinde taşıyan herkesin din adamı olabileceğini ve din adamlarının da evlenmesinde bir sakınca olmadığını savunuyordu. Luther, Wartburg'dan ayrıldığında artık görüşleri Alman prensleri ve halk tarafından benimsenmişti. 1525 yılında Köylüler Savaşı başladı. Savaşın asıl nedeni ekonomikti ama dinsel başkaldırmanın da etkisi büyük oldu. Köylüler Luther'i yanlarında bulacaklarını umuyorlardı fakat düşündükleri gibi olmadı ve Luther onları bu savaşta yalnız bıraktı.

Eski bir rahibe olan Katharina von Bora ile evlenmiş olan Luther, 1526'da Deutsche Messe und Ordnung des Gottsdienstes (Almanca Ayin ve Kutsal Merasim Düzeni) adıyla yayımlamış olduğu ayinlere başladı. 1529 senesinde önce Batı medeniyetini İslam tehlikesinden korumak için Türklere karşı savaşmanın her Hıristiyanın üzerine vazife olduğunu bildiren bir eserden (Türklere Karşı Savaşta) sonra, Hıristiyanlığın temel inanç ve doktrinlerinin soru-cevap şeklinde öğretildiği "Küçük ve Büyük Kateşizm"i yayımladı. Üç yıl sonra Nürnberg Dini Barış Komitesi, Alman Protestanlara özgürlük tanıdı. Luther, Wittenberg İlahiyat Fakültesi'nin dekanlığına getirildi. Sağlık sorunları olmasına rağmen yazmayı sürdürdü.
Önce Anabaptistler (vaftiz uygulamasının sadece ergenlikte olabileceğini iddia eden bir protestan mezhebi) daha sonra Yahudiler aleyhine yazdı ve Kutsal Metinler'den hareketle papalığa karşı oldukça ağır bir dille eleştiri olarak "Wider das Papsttum zu Rom vom Teufel Gestiftet" (Roma'da Şeytan Tarafından Kurulmuş Papalığa Karşı) eseriyle papalığa son darbesini indirdi. 17 Şubat 1546 günü doğduğu yer olan Eisleben'de kalp ve böbrek yetmezliğinden öldü.

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör: Emine Gökşen

Güncelleyen: Büşra Durmaz

Eserler yükleniyor...

Bu yazarın atıf listesi henüz oluşmamıştır. Yazarların atıf listeleri, atıf yapan eserlerin kaynakçaları girildikçe kendiliğinden oluşmaktadır.