Bozdoğan-Yazıkent Beldesi Mezarlığı Süslemeli Kadın Mezar Taşları

Makale Türkçe

Künye:

Yazarlar:

Bülent Nuri Kılavuz

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2013

Yayınlandığı Eser:

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi

Cilt:

Sayı:

Sayfa Aralığı:

77-110

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/1779/18789.pdf

Operatör:

Ozan Şener

Güncelleyen:

Ramazan Acun

Özet:

Şüphesiz her nefis ölümü tadacaktır. İlk günden itibaren bunu kabullenen
insan, tekrar dirileceğinin de bilincindedir. Bu amaçla ilk zamanlarda mezarların
içine gündelik hayatla ilgili hediyeler, dışına da hayattaki sevdikleriyle bağlantıyı
kuran, hatıraları yaşatan alâmetler konulmuştur.
Ata kültüyle öne çıkan Türkler, tarih boyunca kabul ettikleri çeşitli inanç
sistemlerine uygun olarak, kurgandan türbeye, balbaldan şahideye mezar
kültürlerini devam ettirmişlerdir. Ait oldukları çağın ve bölgenin özellikleriyle
estetik anlayış içinde şekillenmiş, başta yazı olmak üzere, bitkisel, geometrik, nesneli
ve figüratif motiflerle süslenmiştir.
Tarihimizin tanıkları bilinciyle son zamanlarda mezarlıklar konusunda çeşitli
disiplinlerde ve farklı alanlarda çalışmalar yoğunlaşmıştır. Bu makalede mezar
taşlarının zengin ve kaliteli örneklerinin bulunduğu Ege bölgesinden bir mezarlığın
mezar taşlarından bezemeli olanlar tanıtılacaktır.
Aydın ili Bozdoğan ilçesine bağlı, Yazıkent Beldesinin güneyinde yer alan
mezarlık dört bölüme ayrılmıştır. Mezarlık, Osmanlı dönemine ait şahideli
mezarlardan oluşmaktadır. Dikdörtgen formlu şahidelerden bayanlara ait
olanlarının tepelikleri süslü iken erkek mezar taşları başlıklıdır. Bu makalede
süslemeli şahideler değerlendirilecektir. Kronolojik olarak sıralanan Osmanlı
dönemine ait kitabeli on mezar incelenmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında da
geleneğin sürdürüldüğü görülmektedir. İncelenen mezarlar H. 1225 / M. 1810- H 1328/1910 tarihleri arasındaki 100 yıllık dönemi kapsamaktadır. Bütün şahidelerde
beyaz mermer malzeme kullanılmıştır. Genel olarak yukarı doğru hafif genişleyen
dikdörtgen formlu, sivri kemer veya üçgen alınlıklıdır. Şahide boyutları 87-185 cm
arasında değişir. Şahideler gösterişli olmakla birlikte sandukaları yığma taş örgülü
sadedir. Baş taşları ayak taşlarına oranla daha süslüdür. Süslemelerde, gövdede
yazı, tepelikte de bitkisel daha çok olmak üzere nesneli ve geometrik motifler
kullanılmıştır. Bitkisel süslemelerde de dönem özelliği akantus ağırlıktadır. Hayat
ağacı kompozisyonu çeşitli düzenlerde ele alınmıştır. Vazo ve cami tasvirleri de
dönem ve yöre özelliği olarak süslemelerdeki önemli motiflerdir.
Genel özellikleriyle Ege bölgesi mezar geleneğini sürdüren Yazıkent Beldesi
Mezarlığı, zengin şahideleri ile Anadolu Türk sanatının önemli örneklerini
barındırmaktadır.

Şüphesiz her nefis ölümü tadacaktır. İlk günden itibaren bunu kabullenen 
insan, tekrar dirileceğinin de bilincindedir. Bu amaçla ilk zamanlarda mezarların 
içine gündelik hayatla ilgili hediyeler, dışına da hayattaki sevdikleriyle bağlantıyı 
kuran, hatıraları yaşatan alâmetler konulmuştur. 
Ata kültüyle öne çıkan Türkler, tarih boyunca kabul ettikleri çeşitli inanç 
sistemlerine uygun olarak, kurgandan türbeye, balbaldan şahideye mezar 
kültürlerini devam ettirmişlerdir. Ait oldukları çağın ve bölgenin özellikleriyle 
estetik anlayış içinde şekillenmiş, başta yazı olmak üzere, bitkisel, geometrik, nesneli 
ve figüratif motiflerle süslenmiştir.
Tarihimizin tanıkları bilinciyle son zamanlarda mezarlıklar konusunda çeşitli 
disiplinlerde ve farklı alanlarda çalışmalar yoğunlaşmıştır. Bu makalede mezar 
taşlarının zengin ve kaliteli örneklerinin bulunduğu Ege bölgesinden bir mezarlığın
mezar taşlarından bezemeli olanlar tanıtılacaktır. 
Aydın ili Bozdoğan ilçesine bağlı, Yazıkent Beldesinin güneyinde yer alan 
mezarlık dört bölüme ayrılmıştır. Mezarlık, Osmanlı dönemine ait şahideli 
mezarlardan oluşmaktadır. Dikdörtgen formlu şahidelerden bayanlara ait 
olanlarının tepelikleri süslü iken erkek mezar taşları başlıklıdır. Bu makalede 
süslemeli şahideler değerlendirilecektir. Kronolojik olarak sıralanan Osmanlı 
dönemine ait kitabeli on mezar incelenmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında da 
geleneğin sürdürüldüğü görülmektedir. İncelenen mezarlar H. 1225 / M. 1810- H 1328/1910 tarihleri arasındaki 100 yıllık dönemi kapsamaktadır. Bütün şahidelerde 
beyaz mermer malzeme kullanılmıştır. Genel olarak yukarı doğru hafif genişleyen 
dikdörtgen formlu, sivri kemer veya üçgen alınlıklıdır. Şahide boyutları 87-185 cm 
arasında değişir. Şahideler gösterişli olmakla birlikte sandukaları yığma taş örgülü 
sadedir. Baş taşları ayak taşlarına oranla daha süslüdür. Süslemelerde, gövdede 
yazı, tepelikte de bitkisel daha çok olmak üzere nesneli ve geometrik motifler 
kullanılmıştır. Bitkisel süslemelerde de dönem özelliği akantus ağırlıktadır. Hayat 
ağacı kompozisyonu çeşitli düzenlerde ele alınmıştır. Vazo ve cami tasvirleri de 
dönem ve yöre özelliği olarak süslemelerdeki önemli motiflerdir. 
Genel özellikleriyle Ege bölgesi mezar geleneğini sürdüren Yazıkent Beldesi 
Mezarlığı, zengin şahideleri ile Anadolu Türk sanatının önemli örneklerini 
barındırmaktadır.

Sultan Dumlupınar

“kadın kaynakçası”.

120 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

3 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Yusuf BENLI

Akşehir'de Bulunan Süslemeli Türk Mezar Taşları

Konya, 1992, MASTER.

Tez Türkçe Sanat Tarihi Anadolu

Bu Tez

42 kez

görüntülendi.

Halit ÇAL

“Göynük (Bolu) Şehri Türk Mezar Taşları”

Vakıflar Dergisi.

Makale Türkçe Tarih Arkeoloji Sanat Tarihi Anadolu

Bu Makale

50 kez

görüntülendi.

Burhan OĞUZ

“Mezar Taşında Simgeleşen İnançlar”

Tarih ve Toplum.

Makale Türkçe

Bu Makale

11 kez

görüntülendi.

Rüçhan Arık

Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı

Ankara, 1988, Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

13 kez

görüntülendi.

Şerife TALİ

“Kayseri Tavlusun Köyünde Bezemeli Mezar Taşları-II”

Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi.

Makale Türkçe Tarih Sanat Tarihi

Bu Makale

8 kez

görüntülendi.

Azade AKAR

“Yüzyıllar Boyunca Mezar Yazıtlarında Süslemeler”

Atatürk Konferansları (1973-1974).

Makale Türkçe Sanat Tarihi

Bu Makale

9 kez

görüntülendi.

Günsel Renda

Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı

Ankara, 1977, Hacettepe Üniversitesi Yay..

Kitap Türkçe

Bu Kitap

57 kez

görüntülendi.

Mediha AKARSLAN

“Osmanlı Döneminde Bosna Hersek”

Tarih ve Medeniyet.

Makale Türkçe

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Uğur TANYELİ , Metin Sözen

Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü

Istanbul, 2015, Remzi Kitabevi.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

H. Örcün BARIŞTA

“Göynük Akşemseddin Türbesi Haziresindeki Bitkisel Bezemeli Kadın Mezar Taşları”

VI. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı Sonuçları ve Sanat Tarihi Sempozyomu.

Makale Türkçe Tarih Sanat Tarihi

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

H. Kamil BİÇİCİ

“Gördes'te Bulunan Mimari Bezemeli Mezar Taşı İşçiliğinden Bazı Örnekler”

Manas Sosyal Bilimler Dergisi.

Makale Türkçe Tarih Sanat Tarihi Anadolu

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Naci EREN

“Antalya Müzesinde Bulunan Eski Türk Mezartaşları”

Türk Etnoğrafya Dergisi.

Makale Türkçe Sanat Tarihi Anadolu

Bu Makale

4 kez

görüntülendi.

Abdülhamit TÜFEKÇİOĞLU

Edincikte Türk Devri Mimarisi ve Mezartaşları

Bursa, 2005, .

Kitap Türkçe Sanat Tarihi Anadolu

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Gül TUNÇEL

Batı Anadolu Bölgesinde Cami Tasvirli Mezar Taşları

Ankara, 1989, .

Kitap Türkçe Yeni Çağ Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

16 kez

görüntülendi.

Beşir AYVAZOĞLU

Güller Kitabı

İstanbul, 1992, Ötüken Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Mehmet TİRYAKİ

Murad Paşa camii haziresindeki mezar taşları kitabeleri

İstanbul, 1969, LISANS.

Tez Türkçe

Bu Tez

3 kez

görüntülendi.

Necmi ÜLKER

“Ege Bölgesi Osmanlı Devleti Mezar Taşları”

Osmanlı 9.

Makale Türkçe

Bu Makale

9 kez

görüntülendi.

Hans Peter LAQUER

“Osmanlı Mezartaşlarının Süslemesinde Bitkisel Motifler”

Suut Kemal Yetkin'e Armağan.

Makale Türkçe Sanat Tarihi

Bu Makale

4 kez

görüntülendi.

Aygün ÜLGEN

“Tanzimat Günlerinde Türk Mimari Üslûbu”

Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Beyhan KARAMAĞARALI

Ahlat Mezartaşları

Ankara, 1992, Kültür Bakanlığı.

Kitap Türkçe Anadolu

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

H. Kamil BİÇİCİ

“Safranbolu Yörük Köyü Mezarlığında Bulunan Süslemeli Mezar Taşları”

Manas Sosyal Bilimler Dergisi.

Makale Türkçe Tarih Sanat Tarihi

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Azade AKAR

“Yezyini Sanatlarımızda Vazo Motifleri”

Vakıflar Dergisi.

Makale Türkçe Sanat Tarihi

Bu Makale

15 kez

görüntülendi.

Semra ÖGEL

Anadolu Selçuklularınn Taş Tezyinatı

Ankara, 1987, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe Sanat Tarihi

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

H. Kamil BİÇİCİ

“Tire Müzesi’nde Bulunan Süslemeli Mezar Taşlarından Bazı Örnekler (XVIII-XX. yy.)”

Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.

Makale Türkçe Tarih Sanat Tarihi 20. yy 18. yy

Bu Makale

1 kez

görüntülendi.

Ahmet GÖKBEL

Anadolu Varsaklarında İnanç ve Âdetler

Ankara, 1988, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Hans- Peter LAQUER

Hüve'l-baki

İstanbul, 1997, Tarih Vakfı.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Cevdet ÇULPAN

(Antik Devirler) den (Zamanımız)a Kadar İlahiyat-Edebiyat Tıp ve Sanat Tarihinde Serviler.I-II.

İstanbul, 1961, İsmail Akgün Matbaası.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

18 kez

görüntülendi.

Bu eserin aldığı atıf bulunmuyor.

Eser istatistikleri yükleniyor...