Birinci Dünya Savaşı'nda İran Coğrafyasında Etnik, Dini ve Siyasi Nüfuz Mücadeleleri

Tez Türkçe Tarih×

Künye:

Yazarlar:

Barış METİN Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Ekle

Danışmanlar:

Hale ŞIVGIN Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Adnan ŞİŞMAN Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Vahdet KELEŞYILMAZ Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Ekle

Yayın Yılı:

2007

Yayın Yeri:

Ankara

Seviye:

DOKTORA

Kurum:

Gazi Üniversitesi

Bölüm:

Sosyal Bilimler Enstitüsü

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Tayfun Demirhan

Güncelleyen:

Seda Gökmen

Özet:

Rusya ve İngiltere henüz 1907'de İran'ı kendi aralarında nüfuz bölgelerine ayırmışlardır. Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'nda tarafsız olduğu dönemde, Rusya, Kuzey İran'daki Türk-İran sınırında yaşayan kimi Kürt aşiretlerini bölgedeki Türk kuvvetlerine ve Türkiye yanlısı aşiretlere karşı kışkırtmıştır. İran, Birinci Dünya Savaşı'nda tarafsız olduğunu ilan etse de Kuzey İran'daki Türk-Rus bağlantılı çarpışmalara engel olamadığından toprakları kısa sürede savaş alanı haline gelmiştir. Güney İran'a ise İngilizler asker çıkarmaya ve petrol bölgelerini işgal etmeye başlamışlardır. Osmanlı Devleti ve Almanya, Afganistan ve Hindistan yolunun ana kapısı durumundaki İran'ı Cihad-ı Ekber'e kazanabilmek için çeşitli heyetler oluşturmuşlardır. Alman gizli servis üyeleri maddi imkânlarla İran aşiretlerini kendi yanlarına çekmeye ve bunlarla Rus ve İngilizlere karşı mücadele etmeye çalışmıştır. Alman ve Türk yanlısı bazı İranlı siyasiler İran'ın Rus ve İngilizlere karşı mücadele etmesi için Kirmanşah'ta geçici hükümet kurmuşlardır. İran'da Rus işgalinin ilerlemesi ve Bağdat üzerinden Türk topraklarını tehdit etmeye başlaması üzerine Türk kuvvetleri İran'a girmiştir. Bolşevik Devrimi sonrası Ruslar'ın İran'ı tahliye etmeleri üzerine İngilizler Ruslar'ın boşalttıkları bölgeleri ve Bakü petrollerini Türk kuvvetlerinden önce ele geçirmek istemiştir. Anadolu'dan Urmiye bölgesine çekilen ve Urmiye havalisinde yaşayan Ermeni ve Nesturiler birleşerek Ruslar'ın bu bölgelerden çekilmesi sonrası bağımsız devlet kurmak için bölge ahalisini katletmeye başlamış ve bu duruma müahale eden Türk kuvvetleriyle çarpışmışlardır. Türk kuvvetleri kısa sürede Ermeni ve Nesturileri mağlup etmiş ve Tebriz'i ele geçirmiştir. Bakü'nün ele geçirilmesine rağmen 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Ateşkes antlaşmasının ilgili maddesine göre Türk kuvvetleri İran'daki kuvvetlerini savaş öncesi sınırlara çekmiştir.