Başlangıcından 1878'e dek Kıbrıs Tarihi

Kitap Türkçe Sosyal Bilimler× Tarih×

Künye:

Yazarlar:

Bener Hakkı Hakeri

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

1993

Yayın Yeri:

Ankara

Yayıncı:

KKTC Milli Eğitim Ve Kültür Bakanlığı Yayınları

Cilt:

Basım Kaydı:

28. kitap

Sayfa Sayısı:

320

ISBN:

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Evrim Şencan

Güncelleyen:

Özlem Dik

Özet:

Başlangıcından 1878'e dek Kıbrıs Tarihi adlı eser, ilk çağlardan itibaren Kıbrıs adasının tarihini ve kültürünü açıkça ortaya koymaktadır.
Kitapta, Kıbrıs adasında kültür oluşumu ile ilgili bilgileri edinmemiz mümkündür.
Eserde özetle şunlar anlatılmaktadır:

Adada, 6. yyda Bizans İmparatorunun Grekçeyi resmi dil olarak kabul etmesi ile zaman içinde adada bu dil benimsenmiştir. Yani, o dönemden başlayarak kökenleri Anadolu, Mezopotamya, Suriye ve Mısır olan Kıbrıslılar grekçe konuşa konuşa kendilerini Grek sanmaya başlamışlardır.
MS 632'de Hz. Ebubekir'in adaya gelmesi ve Ktima'yı alması ve Halife Osman devrinde adaya ilk İslam seferinin düzenlenmesiyle adaya İslam kültürünün girdiği söylenilebilir. Yani, adadaki kültür değişimi İslamiyetin girişiyle başlamaktadır.
Bizans döneminde ada, mimari alanda çok gelişmiş olup, Konstantin zamanında resmi dinin Hıristiyanlık olması sebebiyle de kilise ve manastır yapımında ilerlemeler kaydedilmiştir.
1192-1489 yılları adada Lüzinyanların dönemi olarak adlandırılır ki bu dönemde adada feodal düzen hakimdir. Adada halk çeşitli sınıflara ayrılmıştır. Bu dönemde kale yapımları ve var olan kalelerin sağlamlaştırılmasına önem verilmiştir. Lüzinyanlar döneminde Kıbrıs Ortodoks Kilisesi baskı altında olup, Latin kiliseleri daha özgür durumdadır.
1489-1570 arası dönem Venedikliler dönemidir. Bu dönemde kraliçe Katerina 15 yıl Kıbrıs kraliçesi olarak kalmıştır. Şunun da altı çizmek gerekir ki, bu dönemde Osmanlı Türkleri güçlenmektedir. Hatta, Venedikliler adaya hakim olduklarında adaya Türk akınları başlamıştır. Osmanlı'ya dönersek eğer, bu dönem içinde, Yavuz 1517'de Mısır'ı zaptetmiş ve aynı yıl Venediklilerle anlaşma yapmıştır. Venedikliler Mısır'a vermekte oldukları vergiyi Osmanlılar'a vermeyi kabul ederler ve yazarın deyimiyle, Osmanlılar Kıbrıs'a imparatorluğun bir parçası gibi bakmaya başlarlar.
Venedikliler döneminde ada halkı verimsizdir. Kuraklık, çekirge istilaları ve su baskınları oldukça fazladır. Halka köle muamelesi yapılmaktadır. Bunun harcinde yine bu dönemde yapı inşaaları ve kale onarımlarına öncelik verilmektedir. Ortodokslar hala baskı altındadırlar ve ve Katolik olmaya zorlanırlar. Ortodoks Kilisesi yerini Katolik Kilisesine bırakmaya başlar. Bizans döneminde resmi dil olan grekçe, bu dönemde yerini İtalyancaya bırakır.
Az önce sözü edilen Yavuz'un Mısır seferinden sonra, 16. yy.ın 2. yarısında Türkler Kıbrıs ve Girit üzerine çalışmaya başlarlar. Yazara göre, Kıbrıs halkının talepleri, stratejik ve siyasal nedenler, ekonomik nedenler, dinsel nedenlerden dolayı Müslümanlar Salamis'i kuşatırlar. Temmuz 1570'de Türkler Limasol'a çıkarlar ve Limasol ve Lefkara kalesi kuşatılır.
Aslında, fetihten önce de adada Türklerin yaşadığı bilinmekteydi ancak asıl yerleşim fetihten sonra başlar. Kıbrıs, Kıbrıs Eyaleti adı altında sancaklara bölündü.Sancak beyleri atandı. Sancaklar da kaza ve nahiyelere ayrıldı. Kitapta 1862 yılında Konsolos yardımcısı olan H.P White'ın raporundan bir alıntı bulunmaktadır (s.289) ve bu alıntıda Kıbrıs halkının özelliklerinden söz edilmektedir.
Kitabın bu kısmından sonra adada Osmanlı hakimiyetin bitmesinin başlangıcı olan 1878 Anlaşmasını doğuran sebepler anlatılmaktadır. Bilindiği gibi adanın, Osmanlı Devleti'nin bir parçası olarak kalma şartıyla İngiltere'ye devri istenmiştir. Bu anlamda adada 1878 Anlaşması ve bu anlaşmaya bazı ek anlaşmalar yapılmıştır. Anlaşmanın maddeleri kitabın 301. sayfasında bulunmaktadır.
1571-1878 yılları arasında ada, tipik bir Osmanlı ili gibidir. Venedikliler zamanında halka yapılan kötü muamele ortadan kalkmış, Ortadan kaldırılmaya çalışılan Ortodoks Kilisesi yine Türk döneminde eski önemine kavuşmuştur. Katoliklere serbest yaşam olanağı tanınmış,. en büyük ve en sağlam köprüler bu dönemde yapılmıştır. Özellikle çeşme yapımına önem verilmiş ve Su kemerleri ve hamamlar yazarın değimiyle tam bir sanatsal anlatım olmuştur. Eğitim ve öğretime önem verilmiş ve Edebiyat alanında büyük gelişmeler meydana gelmiştir.
Türk döneminde vakıfların kuruluşu ve yönetimiyle ilgili de kitapta ayrı bir bölüm bulunmaktadır.

Yazan: Evrim Şencan

Adada, 6. yyda Bizans İmparatorunun Grekçeyi resmi dil olarak kabul etmesi ile zaman içinde adada bu dil benimsenmiştir. Yani, o dönemden başlayarak kökenleri Anadolu, Mezopotamya, Suriye ve Mısır olan Kıbrıslılar grekçe konuşa konuşa kendilerini Grek sanmaya başlamışlardır. 
MS 632'de Hz. Ebubekir'in adaya gelmesi ve Ktima'yı alması ve Halife Osman devrinde adaya ilk İslam seferinin düzenlenmesiyle adaya İslam kültürünün girdiği söylenilebilir. Yani, adadaki kültür değişimi İslamiyetin girişiyle başlamaktadır.
Bizans döneminde ada, mimari alanda çok gelişmiş olup, Konstantin zamanında resmi dinin Hıristiyanlık olması sebebiyle de kilise ve manastır yapımında ilerlemeler kaydedilmiştir. 
1192-1489 yılları adada Lüzinyanların dönemi olarak adlandırılır ki bu dönemde adada feodal düzen hakimdir. Adada halk çeşitli sınıflara ayrılmıştır. Bu dönemde kale yapımları ve var olan kalelerin sağlamlaştırılmasına önem verilmiştir. Lüzinyanlar döneminde Kıbrıs Ortodoks Kilisesi baskı altında olup, Latin kiliseleri daha özgür durumdadır. 
1489-1570 arası dönem Venedikliler dönemidir. Bu dönemde kraliçe Katerina 15 yıl Kıbrıs kraliçesi olarak kalmıştır. Şunun da altı çizmek gerekir ki, bu dönemde Osmanlı Türkleri güçlenmektedir. Hatta, Venedikliler adaya hakim olduklarında adaya Türk akınları başlamıştır. Osmanlı'ya dönersek eğer, bu dönem içinde, Yavuz 1517'de Mısır'ı zaptetmiş ve aynı yıl Venediklilerle anlaşma yapmıştır. Venedikliler Mısır'a vermekte oldukları vergiyi Osmanlılar'a vermeyi kabul ederler ve yazarın deyimiyle, Osmanlılar Kıbrıs'a imparatorluğun bir parçası gibi bakmaya başlarlar.
Venedikliler döneminde ada halkı verimsizdir. Kuraklık, çekirge istilaları ve su baskınları oldukça fazladır. Halka köle muamelesi yapılmaktadır. Bunun harcinde yine bu dönemde yapı inşaaları ve kale onarımlarına öncelik verilmektedir. Ortodokslar hala baskı altındadırlar ve ve Katolik olmaya zorlanırlar. Ortodoks Kilisesi yerini Katolik Kilisesine bırakmaya başlar. Bizans döneminde resmi dil olan grekçe, bu dönemde yerini İtalyancaya bırakır. 
Az önce sözü edilen Yavuz'un Mısır seferinden sonra, 16. yy.ın 2. yarısında Türkler Kıbrıs ve Girit üzerine çalışmaya başlarlar. Yazara göre, Kıbrıs halkının talepleri, stratejik ve siyasal nedenler, ekonomik nedenler, dinsel nedenlerden dolayı Müslümanlar Salamis'i kuşatırlar. Temmuz 1570'de Türkler Limasol'a çıkarlar ve Limasol ve Lefkara kalesi kuşatılır. 
Aslında, fetihten önce de adada Türklerin yaşadığı bilinmekteydi ancak asıl yerleşim fetihten sonra başlar. Kıbrıs, Kıbrıs Eyaleti adı altında sancaklara bölündü.Sancak beyleri atandı. Sancaklar da kaza ve nahiyelere ayrıldı. Kitapta 1862 yılında Konsolos yardımcısı olan H.P White'ın raporundan bir alıntı bulunmaktadır (s.289) ve bu alıntıda Kıbrıs halkının özelliklerinden söz edilmektedir. 
Kitabın bu kısmından sonra adada Osmanlı hakimiyetin bitmesinin başlangıcı olan 1878 Anlaşmasını doğuran sebepler anlatılmaktadır. Bilindiği gibi adanın, Osmanlı Devleti'nin bir parçası olarak kalma şartıyla İngiltere'ye devri istenmiştir. Bu anlamda adada 1878 Anlaşması ve bu anlaşmaya bazı ek anlaşmalar yapılmıştır. Anlaşmanın maddeleri kitabın 301. sayfasında bulunmaktadır. 
1571-1878 yılları arasında ada, tipik bir Osmanlı ili gibidir. Venedikliler zamanında halka yapılan kötü muamele ortadan kalkmış, Ortadan kaldırılmaya çalışılan Ortodoks Kilisesi yine Türk döneminde eski önemine kavuşmuştur. Katoliklere serbest yaşam olanağı tanınmış,. en büyük ve en sağlam köprüler bu dönemde yapılmıştır. Özellikle çeşme yapımına önem verilmiş ve  Su kemerleri ve hamamlar yazarın değimiyle  tam bir sanatsal anlatım olmuştur. Eğitim ve öğretime önem verilmiş ve Edebiyat alanında büyük gelişmeler meydana gelmiştir.
Türk döneminde vakıfların kuruluşu ve yönetimiyle ilgili de kitapta ayrı bir bölüm bulunmaktadır.

Yazan: Evrim Şencan