Osmanlı Diyarbakır’ında Kelekçilerin Örgütlenme Yapısı ve İlişki Ağları

Makale Türkçe Tarih×

Künye:

Yazarlar:

Fasih DİNÇ

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2021

Yayınlandığı Eser:

Belleten

Cilt:

LXXXV

Sayı:

302

Sayfa Aralığı:

95-131

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://belleten.gov.tr/tam-metin-pdf/3648/tur

Operatör:

Betül Karatay

Güncelleyen:

Büşra Durmaz

Özet:

Keçi veya koyun tulumlarının şişirilmesi ve üzerlerine keresteden platformların eklenmesiyle yapılan kelek, Osmanlı dönemi boyunca Dicle Nehri’nin Diyarbakır Musul arası kısmında hem nakliyat hem de ulaşımda kullanılan yegâne vasıta olmuştur. Diyarbakır ve çevresinde üretilen mal ve eşya, kelek vasıtasıyla Irak pazarlarına, oradan da uluslararası pazarlara taşınmıştır. Şehir ticareti ve ulaşımındaki etkin rolüne dayalı olarak, kelek imâl eden ve onu nehir yolunda kullanan kelekçiler, şehrin iktisadi örgütlenmesinin önemli bileşenlerinden biri hâline gelmiştir.

Dicle’nin Musul’a kadar olan kısmının topoğrafyası ve sığ debisinin kelek dışında başka bir vasıtaya imkân tanımaması kelekçiliği, bu bölgeyle sınırlı bir mesleğe dönüştürmüştür. Böylece kelekçilik, Osmanlı Devleti’nin esnaf birliklerinin belli ilkelere bağlı olarak işleyen yapısına Diyarbakır bölgesine münhasır bir meslek olarak dâhil olmuştur. Mesleki anlamda kelekçiliğin örgütsel yapısı ve bu yapıdan kaynaklı ilişkiler ağına dâir çalışma eksikliği, bu konuya yönelmemizi sağlamıştır. Söz konusu eksikliği gidermek amacıyla hazırladığımız bu çalışmada, kelekçilik mesleğine ve loncasına yönelik detaylı bilgiler sunulmaktadır.

Çalışmada, Osmanlı Arşivi ve Diyarbakır Şer’iye Sicillerinin 18. yüzyıl ile 19. yüzyılın ilk yarısına ait verilerinden hareketle, Osmanlı Dönemi’nde Diyarbakır ekonomisinin önemli bir iş kolu olan kelekçiliğin örgütlenme biçimi ve işleyiş düzeni incelenmiştir. Bu çerçevede mesleki örgütlenmenin işleyişinde kelekçilerin devlet ve esnaf örgütleriyle kurduğu ilişki ağları tespit edilerek söz konusu ilişkinin yapısı çözümlenmeye çalışılmıştır.

Dicle’nin Musul’a kadar olan kısmının topoğrafyası ve sığ debisinin kelek dışında başka bir vasıtaya imkân tanımaması kelekçiliği, bu bölgeyle sınırlı bir mesleğe dönüştürmüştür. Böylece kelekçilik, Osmanlı Devleti’nin esnaf birliklerinin belli ilkelere bağlı olarak işleyen yapısına Diyarbakır bölgesine münhasır bir meslek olarak dâhil olmuştur. Mesleki anlamda kelekçiliğin örgütsel yapısı ve bu yapıdan kaynaklı ilişkiler ağına dâir çalışma eksikliği, bu konuya yönelmemizi sağlamıştır. Söz konusu eksikliği gidermek amacıyla hazırladığımız bu çalışmada, kelekçilik mesleğine ve loncasına yönelik detaylı bilgiler sunulmaktadır.

Çalışmada, Osmanlı Arşivi ve Diyarbakır Şer’iye Sicillerinin 18. yüzyıl ile 19. yüzyılın ilk yarısına ait verilerinden hareketle, Osmanlı Dönemi’nde Diyarbakır ekonomisinin önemli bir iş kolu olan kelekçiliğin örgütlenme biçimi ve işleyiş düzeni incelenmiştir. Bu çerçevede mesleki örgütlenmenin işleyişinde kelekçilerin devlet ve esnaf örgütleriyle kurduğu ilişki ağları tespit edilerek söz konusu ilişkinin yapısı çözümlenmeye çalışılmıştır.

Bu eser henüz bir kaynakçada yer almıyor.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Gertrude Lowthian Bell

Mezopotamya’da 1915-1920 Sivil Yönetimi

İstanbul, 2004, Yaba Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

29 kez

görüntülendi.

Hasan Nejat GÖYÜNÇ

“Dicle ve Fırat Nehirlerinde Nakliyat”

Belleten.

Makale Türkçe

Bu Makale

32 kez

görüntülendi.

Hasan Nejat GÖYÜNÇ

“Diyarbekir Beylerbeyiliği'nin İlk İdari Taksimatı”

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

14 kez

görüntülendi.

Mehmet Zeki PAKALIN

Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü

İstanbul, 1993, M.E.B. Yayınları.

Kitap Türkçe Yeni Çağ Akdeniz Yakın Çağ Tarih Orta Doğu Karadeniz Sözlük Kafkasya Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

14 kez

görüntülendi.

Ariel SALZMANN

Modern Devleti Yeniden Düşünmek: Osmanlı Ancien Régime’i

İstanbul, 2011, İletişim Yayınevi.

Kitap Tarih Osmanlı

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Suraiya FAROQHI

Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayatı

Ankara, 2006, Doğu Batı Yayınları.

Kitap Türkçe Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Gabriel BAER

“Monopolies and Restrictive Practices of the Turkish Guilds”

Journal of the Economic and Social History of the Orient.

Makale İngilizce Tarih

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Eunjeong YI

17.Yüzyıl İstanbul'unda Lonca Dinamikleri

İstanbul, 2018, İş Bankası Kültür Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı 17. yy

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Charles Philip Issawi

Economic History of Turkey, 1800-1914

Chicago, 1980, The University Of Chicago Press.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Donald Quataert

Sanayi Devrimi Çağında Osmanlı İmalat Sektörü

İstanbul, 1999, İletişim Yayınları.

Kitap Türkçe Osmanlı

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Ömer Hakan ÖZALP

İstanbul’dan Bağdat’a Mektuplarla Bir Anadolu ve Ortadoğu Seyahati 1892

, 2018-03-29, İşaret Yayınları.

Kitap Türkçe Mektup Tarih Siyaset Orta Doğu 19. yy

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Cengiz Orhonlu , Turgut IŞIKSAL

“Osmanlı Devrinde Nehir Nakliyatı Hakkında Araştırmalar. Dicle ve Fırat Nehirlerinde Nakliyat.”

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi.

Makale Türkçe Tarih İktisat Osmanlı

Bu Makale

6 kez

görüntülendi.

Mehmet GENÇ

“Osmanlı Esnafı ve Devlet”

Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi.

Makale Türkçe Yeni Çağ Yakın Çağ Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Cemal Kafadar

Kim Var İmiş Biz Burada Yoğ İken Dört Osmanlı: Yeniçeri, Tüccar, Derviş ve Hatun

İstanbul, 2017, Metis Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

M. Şefik Korkusuz

Seyahatnamelerde Diyarbekir

İstanbul, 2003, Kent Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Tuncay ÖĞÜN , Halit Başı

“Dicle-Fırat’ta Geleneksel Nehir Taşımacılığı ve I. Dünya Savaşı’nda Irak Cephesinde Kullanımı”

History Studies (International Journal Of History).

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Evindar YEŞİLBAŞ

Diyarbakır’da Osmanlı Dönemi Ticaret Mimarisi

Ankara, 2016, Kalkınma Bakanlığı GAP Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Sanat Tarihi Osmanlı

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

İbrahim YILMAZÇELİK

XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır (1790 - 1840)

Ankara, 1995, Ttk.

Kitap Türkçe 18. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Zafer TOPRAK

“İktisat Tarihi”

Türkiye Tarihi 3 (Osmanlı Devleti 1600-1908).

Makale Türkçe Tarih İktisat Osmanlı 19. yy

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Ebubekir Hazım TEPEYRAN

Hatıraları, Canlı Tarihler I

İstanbul, 1944, .

Kitap

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

ALİ BEY

Dicle’de Kelekle Bir Yolculuk (İstanbul’dan Bağdad’a ve Hindistan’a) Min Sene 1300 İlâ 1304

İstanbul, 2003, Büke Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Fasih DİNÇ

“Osmanlı Diyarbakır’ında Keleğin Yapımı ve Kullanımı”

Osmanlı’dan Günümüze Diyarbakır.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Cemşid Danışyar

Ferhengname-i Parisi Arya

Tahran, 1386, Müessese-i Ferheng Merdum.

Kitap Farsça Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Lionel CASSON

Antik Çağda Gemiler ve Denizcilik

istanbul, 2002, Hommer Kitabevi.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Charles Issawi

The Economic History of Turkey

Chicago, 1980, The University Of Chicago Press.

Kitap İngilizce Tarih İktisat

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

İbn Manzûr Ebu’l-Fazl , Cemâluddin Muhammed b. Mükerrem b. Ali

Lisânu’l-ʻArab

Kahire, 2009, Dâru’t-Tevfîkiyyeti Li’t-Turâs.

Kitap Arapça Tarih Edebiyat

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

İbrahim Özçelik

Osmanlı Döneminde Diyarbakır Üzerine Bazı Tespitler ve Diyarbakır Şer’iyye Sicilleri (Katalog ve Fihristleri)

İstanbul, 2019, Hiper Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Bruce MASTERS

İmparatorluğu’nun Arapları 1516-1918 Sosyal ve Kültürel Bir Tarih

İstanbul, 2017, Doğan Kitap.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

İbrahim ÖZCOŞAR

“Şehir ve Eşraf: Osmanlı Diyarbekir’inde Eşraf”

Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Maximilian Streck

“Kelek”

İslam Ansiklopedisi.

Makale Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Seyit Ali KAHRAMAN

Seyâhatnâme

Ankara, 2013, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe Tarih Edebiyat

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Bu eserin aldığı atıf bulunmuyor.

Eser istatistikleri yükleniyor...