Fransa'nın Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika Politikası (18. Yüzyılın İkinci Yarısı)

Tez Türkçe

Künye:

Yazarlar:

Vugar Akifoğlu

Ekle

Danışmanlar:

Cihat Aydoğmuşoğlu

Ekle

Yayın Yılı:

2019

Yayın Yeri:

Ankara

Seviye:

DOKTORA

Kurum:

Ankara Üniversitesi

Bölüm:

Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Anabilim Dalı / Genel Türk Tarihi Bilim Dalı

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Kübra Selen Yılmaz

Güncelleyen:

Kübra Selen Yılmaz

Özet:

"Fransa'nın Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika Politikası (18. yüzyılın ikinci yarısı)" olup, incelenen dönem, Fransa'nın Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika ve özellikle Akdeniz'de takip ettiği politikadan dolayı meydana gelen siyasi ve stratejik değişimler ve İngiltere, Rusya, Avusturya gibi büyük devletlerin Osmanlı Devleti üzerindeki yıkıcı faaliyetleri ve siyasi çıkar ilişkileri açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika'ya yakın Osmanlı tebaaları üzerinde Avrupalı devletlerin faaliyetlerine karşı Osmanlı Devleti'nin kendisini en az zararla kurtarma çabaları açık bir şekilde gösterilmektedir. Bu tez çalışmasında üzerinde durulan önemli bir konu; bu süreçte Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika politikası ve özellikle Mısır'da; Fransa, İngiltere ve Çarlık Rusya'sı arasında uluslararası çekişmelere ve sorunlara sebep olmuştur. Ayrıca Batılı devletler tarafından yapılan baskıcı siyaset ve yayılmacı politikalar karşısında Osmanlı Devleti denge politikası izlemiştir. Bu kapsamda ulaşılan değerlendirmelere göre, Fransız hükumeti sömürgeleştirme ve ticaret faaliyetlerinin yanı sıra bahsi geçen Osmanlı eyaletlerinde koloniler oluşturmak amacıyla nüfus sevkıyatı da yapmıştır. Fransa, Avrupa'daki iç isyanlar ve fikir akımlarına rağmen XVIII. yüzyılın sonuna doğru yaşanan siyasi istikrarsızlıktan kazançlı çıkmış ve bu durum ekonomisine destek sağlamak ve yeni müstemlekeler bulmak için okyanus ötesine açılmasına vesile olmuştu. İlk olarak Amerika kıtasına açılan Fransa, ekonomik sıkıntı yaşayan ülkenin zenginliğinin arttırılmasına gayret etti. Fransa 1608 yılından itibaren Güney ve Kuzey Amerika'da kurulan kontlar (Rio de Janeiro ve Quebec) sayesinde ekonomisine çok büyük destek sağladı. Neticede köle ticaretini güçlendirdikleri Batı Afrika kıyılarına kadar giden Fransızlar en büyük kazancı bu ticaretten elde ettiler. Bunun yanı sıra, Senegal ve Benin gibi sahil bölgelerinde büyük köle pazarları kuran Fransa bu bölgeleri idare altında tutarak yıllarca bu bölgeleri sömürmeyi başarmıştır. Ayrıca 1777 Saratoga Savaşı'nı kazanan Fransızlar, Kuzey Amerika'da Acadia bölgesinden Meksika Körfezi'ne kadar olan bölgeyi kısa zamanda hâkimiyetleri altına alarak Antil adalarını da müstemlekesi olarak ilan etti. Ancak Amerika kıtasında Fransızlara karşı iş birliği yapan Avrupalı devletlere yenilen Fransa buradaki sömürge topraklarını 1763'te Paris Antlaşması'yla İngiltere'ye bırakarak Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika'da yeni sömürge toprakları aramaya başladı. Bunun yanı sıra Fransızlar, Amerika'da kaybettiği topraklarına karşı Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika'ya hâkim olan İngiltere ve Osmanlı Devleti'nin gücünü kırarak uzak doğuya giden deniz yollarına hâkim olmak için Mısır'ı işgal ederek tekrar ekonomik bir güç yakalayacaklarını düşünüyorlardı. Mısır'ı işgal eden Fransızlar üç yıl sonra 1801 yılında Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika'yı terk etmek zorunda kalmışlardır. 1798-1801 yılları arasında Mısır'da yerel halka ve Osmanlı askerlerine karşı savaşan Fransızlar binlerce masum insanın ölmesine ve sakat kalmasına neden olmuşlardır. Ancak Avrupa'daki iç savaşlardan dolayı ekonomik sıkıntı yaşanmasına rağmen Fransa, Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika'daki bu başarısızlığını ileriyi yıllarda avantaj olarak değerlendirecektir. Ayrıca, Fransa ordusunda yer alan bilim adamlarının bölgedeki araştırmalarına yardımcı olmak amacıyla Napolyon'un desteklediği Egyptology Enstitüsü, bilim dünyası için ve özellikle de Mısır tarihi açısından önemli bir adım olarak değerlendirilmiştir. Fransa'nın Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika'ya yönelik politikasını anlayan Osmanlı Devleti özellikle Avrupa devletleriyle sınır komşusu olduğu toprakları korumak için denge politikası geliştirmiş ve Avrupalı devletlere elçiler göndererek Osmanlı Devleti'ne yönelik politikaları belirlemeye çalışmıştır.