Kırgız-Moğol İlişkileri (IX- XV. YY)

Tez Türkçe

Künye:

Yazarlar:

Abdrasul İSAKOV

Ekle

Danışmanlar:

Orhan Üçler BULDUK

Ekle

Yayın Yılı:

2014

Yayın Yeri:

Ankara

Seviye:

DOKTORA

Kurum:

Ankara Üniversitesi

Bölüm:

Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Anabilim Dalı / Genel Türk Tarihi Bilim Dalı

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Kübra Selen Yılmaz

Güncelleyen:

Kübra Selen Yılmaz

Özet:

Kırgızlar ile Moğolların bilinen tarihleri Hun devrine kadar uzanmaktadır. Kırgız-Moğol ilişkilerinin menşei Dinling, Juan-juan ve Göktürk devirlerine kadar gider. Kitanların Çin'de devlet kurup bölgesinde önemli rol oynamaya başlamasıyla Kırgız-Kitan ilişkileri de gelişmiştir. Kırgız-Kitan ilişkileri Kırgız-Moğol ilişkilerinin dönüm noktasını teşkil etmektedir. Bu tarihlerden itibaren Kırgızlar Moğol dilli boy ve milletler ile sürekli yoğun ilişki içinde oldular. A-pao-chi önderliğinde Kitanların bir kısmının günümüz Kırgızistan topraklarında Karahıtay Devleti'ni kurmaları Kırgız-Kitan ilişkilerinin yeni boyutlara taşındığının belirtisidir. Yenisey Kırgızları XI.-XII. yüzyıllarda Tatar, Shih-wei, Kon(g)urat, Merkit, Kereit ve özellikle Naymanlar ile ilişki içinde oldular. Bu kabileler ile aynı coğrafyayı paylaşan Kırgızlar, onlarla bazen savaştılar, bazen de dünür oldular. Karşılıklı kaynaşma yaşandı. Günümüz Kırgız halkı içindeki Kon(g)urat, Merkit, Kereit, Nayman vs. boy ve uruğları daha o devirlerde Kırgızların arasına katılmışlardı. XIII. yüzyılda Cengiz Han'ın güçlenip çevresindeki kabile ve devletleri kendine boyun eğdirdi. Yenisey Kırgızları da Cengiz'in egemenliğini ilk tanıyan Türk halkı olarak tarihe geçti. Kırgız toprakları XII. yüzyıldan itibaren Moğolların taht mücadelelerinde mağlup olan prenslerin sığınma yeri konumunda idi. Bu durum ilerleyen yüzyıllarda da değişmedi. Üstelik Kırgızlar, Cengiz ve oğullarına karşı sürekli isyan ettiler. Bunun sonucunda Kırgızlar Moğol hanları tarafından çeşitli yerlere sürgün edilerek sindirildi. Cengiz oğullarının parçalanıp zayıflamasından sonra tarih sahnesine Oyratlar çıktılar. Oyrat federasyonunun kurucuları arasında Kırgızların da bulunduğu ile ilgili ciddi görüşler bulunmaktadır. Kırgızlar, Oyratlar ile birlikte kuzeydeki Moğol dilli kabileler olarak bilinen Tumat, Baarin, Bargut vs. ile de yoğun ilişkiler içinde oldular.