Tarih Boyunca Maraş Şehri’nin Gelişmesini Etkileyen Faktörler

Bu çalışmada; tarih boyunca Maraş şehrinin gelişmesini etkileyen faktörler araştırılmıştır. Maraş’ın şehir olarak gelişmesinde iktisadî özellikleri, sosyal ve kültürel özellikleri, coğrafî özellikleri ve iklim özellikleri önemli rol oynamıştır.
Maraş, Anadolu’yu Ortadoğu’ya bağlayan çok önemli bir konumda kurulmuştur. Burası Anadolu’nun girişve çıkış kapısı özelliğindedir. Stratejik önemi komutanların burayı sürekli elde tutmak istemelerine yol açmıştır. Buraya yerleşen milletlerden özellikle Türkler, sürekli el değiştirme nedeniyle talan olan topraklarına aldırmadan, kendilerini burada yaşamanın zorluğuna
alıştırmışlardır. Bu milletler Anadolu’nun bir sınır şehri olan Maraş’ta her türlü olumsuzluğa rağmen kalmayı istemişlerdir. Ilıman iklimi ve topraklarının verimliliği şehirde her türlü bitkinin yetişmesine imkân tanımıştır. Bunun yanında coğrafî olarak insan yerleşmelerine uygunluğu ve uluslar arası yollar üzerinde bulunması şehirleşmeyi kolaylaştırmıştır. Eskiden Maraş, işlek çarşısı ve canlı bedestenleriyle bir ticaret merkezi idi. Maraş’tan Çukurova’ya, Suriye’ye, Irak’a, Kuzey ve Orta Anadolu’ya kervanlar çıkardı. Toroslardan Suriye ve Irak’a geçen orduların ihtiyaçları buradan karşılanırdı. Anadolu’nun her tarafından gelen kervanlar, MaraşBedesteni’nde yüklerini tuttuktan sonra bunlarıdört bir tarafa dağıtırlardı. 1563 tarihli Maraş tahrir defterinde, Maraş’ta boyahane, kirişhane, debbağ hane, macun hane, değirmen gibi çeşitli malların imal edildiği yerler ile bunların satıldığı dükkânlar ve bir bedesten bulunduğu belirtilmiştir. Aynı dönemde tarım ve hayvancılık önemli bir yer tuttuğu kaydedilmiştir. Ayrıca bu dönemde, Maraş’ın eteklerine kurulduğu Ahır Dağı’nın Küçük Göl mevkiinde, her
sene Haziran ayının birinci gününden başlayıp yedi sekiz gün devam eden panayır kurulurdu. XVI. yüzyılda Maraş’ta şehirde boyacılıkla alâkalı olduğu tahmin edilen 11 adet de basmahane bulunduğu kaydedilmiştir. XVII.
yüzyıl başlarında dokumacılık, boyacılık ve kırmızı pamukluların üretiminin devam etmekte olduğu bildirilmektedir. Yine bu yüzyıl itibariyle, Maraş’ın iri ve sulu narının çevre illere gönderildiği belirtilmiştir. XVIII. yüzyıla gelindiğinde, Maraş’ın geliri tek başına bir vezire yetmeyecek kadar azdı. XIX. yüzyılın sonları ile XX. yüzyılın başlarında, şehirde pirinç, mısır, kuş darısı, çavdar, nohut,
fasulye, bakla, patates üretimi yoğun şekilde yapılıyordu. Ayrıca zeytin, acıbadem, üzüm bağları, fıstık, cehri ağaçları, zerdali yetiştirilip ihraç ediliyordu. Maraş Mutasarrıflığı’na atanan Yahya Dede Paşa’nın teşvikleriyle 1884 yılında şehirde, 2 milyondan fazla melengiç ağacının fıstık aşılaması gerçekleştirilerek, önemli bir gelir kaynağı sağlanmıştır. Aynı dönemde şehirde, ekonomik
değeri olan birçok hayvan yetiştirilmiştir. 1910’lu yıllarda, Maraş’ın ihracatı, ithalatından üç katından fazladır. Bu dönemde şehrin ekonomisi, kendi kendine yeten ve üretim fazlasın ıihraç eden bir yapıya sahiptir. Bu özelliği Osmanlı Devleti’nin son zamanlarına
kadar devam etmiştir.

Bu çalışmada; tarih boyunca Maraş şehrinin gelişmesini etkileyen faktörler araştırılmıştır. Maraş’ın şehir olarak gelişmesinde  iktisadî özellikleri, sosyal ve kültürel özellikleri, coğrafî özellikleri ve iklim özellikleri önemli rol oynamıştır. 
Maraş, Anadolu’yu Ortadoğu’ya bağlayan çok önemli bir konumda kurulmuştur. Burası Anadolu’nun girişve çıkış kapısı özelliğindedir. Stratejik önemi komutanların burayı sürekli elde tutmak istemelerine yol açmıştır. Buraya yerleşen milletlerden  özellikle Türkler, sürekli el değiştirme nedeniyle talan olan topraklarına aldırmadan, kendilerini burada yaşamanın zorluğuna 
alıştırmışlardır. Bu milletler Anadolu’nun bir sınır şehri olan Maraş’ta her türlü olumsuzluğa rağmen kalmayı istemişlerdir. Ilıman  iklimi ve topraklarının verimliliği şehirde her türlü bitkinin yetişmesine imkân tanımıştır. Bunun yanında coğrafî olarak insan  yerleşmelerine uygunluğu ve uluslar arası yollar üzerinde bulunması şehirleşmeyi kolaylaştırmıştır.  Eskiden Maraş, işlek çarşısı ve canlı bedestenleriyle bir ticaret merkezi idi. Maraş’tan Çukurova’ya, Suriye’ye, Irak’a, Kuzey ve  Orta Anadolu’ya kervanlar çıkardı. Toroslardan Suriye ve Irak’a geçen orduların ihtiyaçları buradan karşılanırdı. Anadolu’nun her  tarafından gelen kervanlar, MaraşBedesteni’nde yüklerini tuttuktan sonra bunlarıdört bir tarafa dağıtırlardı.  1563 tarihli Maraş tahrir defterinde, Maraş’ta boyahane, kirişhane, debbağ hane, macun hane, değirmen gibi çeşitli malların  imal edildiği yerler ile bunların satıldığı dükkânlar ve bir bedesten bulunduğu belirtilmiştir. Aynı dönemde tarım ve hayvancılık  önemli bir yer tuttuğu kaydedilmiştir. Ayrıca bu dönemde, Maraş’ın eteklerine kurulduğu Ahır Dağı’nın Küçük Göl mevkiinde, her 
sene Haziran ayının birinci gününden başlayıp yedi sekiz gün devam eden panayır kurulurdu.  XVI. yüzyılda Maraş’ta şehirde boyacılıkla alâkalı olduğu tahmin edilen 11 adet de basmahane bulunduğu kaydedilmiştir. XVII. 
yüzyıl başlarında dokumacılık, boyacılık ve kırmızı pamukluların üretiminin devam etmekte olduğu bildirilmektedir. Yine bu yüzyıl  itibariyle, Maraş’ın iri ve sulu narının çevre illere gönderildiği belirtilmiştir. XVIII. yüzyıla gelindiğinde, Maraş’ın geliri tek başına  bir vezire yetmeyecek kadar azdı. XIX. yüzyılın sonları ile XX. yüzyılın başlarında, şehirde pirinç, mısır, kuş darısı, çavdar, nohut, 
fasulye, bakla, patates üretimi yoğun şekilde yapılıyordu. Ayrıca zeytin, acıbadem, üzüm bağları, fıstık, cehri ağaçları, zerdali  yetiştirilip ihraç ediliyordu. Maraş Mutasarrıflığı’na atanan Yahya Dede Paşa’nın teşvikleriyle 1884 yılında şehirde, 2 milyondan  fazla melengiç ağacının fıstık aşılaması gerçekleştirilerek, önemli bir gelir kaynağı sağlanmıştır. Aynı dönemde şehirde, ekonomik 
değeri olan birçok hayvan yetiştirilmiştir. 1910’lu yıllarda, Maraş’ın ihracatı, ithalatından üç katından fazladır. Bu dönemde şehrin  ekonomisi, kendi kendine yeten ve üretim fazlasın ıihraç eden bir yapıya sahiptir. Bu özelliği Osmanlı Devleti’nin son zamanlarına 
kadar devam etmiştir.

Nuri Palta

“Kahramanmaraş Kaynakçası”.

227 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

56 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Bu eserin yaptığı atıf bulunmuyor.

Mehmet Doğan

İmparatorluk'tan Cumhuriyet'e Panayırlar

Ankara, 2011, MASTER.

Tez Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti İktisat Osmanlı

Bu Tez

24 kez

görüntülendi.

Eser istatistikleri yükleniyor...