'Orda Bir Köy Var Uzakta', 19. Yüzyıl Osmanlı Köy Toplumunda Sosyo-Kültürel İlişkiler ve Değişim: Balıkesir Örneği

Makale Türkçe Yakın Çağ× Sosyal Bilimler× Tarih× Siyaset× Sosyoloji× Anadolu× Dilbilim× Sanat Tarihi× Hukuk× İktisat× Felsefe× Folklor× Osmanlı× 19. yy× Edebiyat×

Künye:

Yazarlar:

Bülent ÖZDEMİR

İsmail ARSLAN

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2013

Yayınlandığı Eser:

International Journal of Social Science

Cilt:

Sayı:

Sayfa Aralığı:

21-32

İçerik Dosyası:

İndirmek için tıklayınız

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Satiye Aytunca

Güncelleyen:

Satiye Aytunca

Özet:

Son yirmi beş otuz yıllık bir dönemde, araştırmacılar tarihi şekillendiren
faktörler arasında sosyo-ekonomik ilişkilere vurgu yaparak toplum
incelemelerine önem verdiler. “Sosyal değişim” terimi adeta bir sihirli söz gibi
kullanılarak yeni bir tarihçilik yapılmaya başlandı. Bu tarih yazımı, bir trend
olarak şimdiye kadar kökleşmiş ve kabul edilmiş tarihi paradigmaların
doğruluklarını sorgulayıp, yeni bulgular ışığında tekrar değerlendirilmelerini
gerekli görüyordu. Bu yeni trend, Osmanlı arşivinin zenginliği ve bu zenginliğin
her geçen gün araştırmacılar tarafından daha fazla kullanılması sonucu, özgün ve
daha çok yerel tarih çalışmalarıyla sürekli bir şekilde desteklendi. Özellikle,
toplumu oluşturan sıradan insanların ve kolektif sosyal güçlerin, tarihi
şekillendirmedeki rolü ve önemi daha çok vergi kayıtları gibi rakamlar ve
istatistikler üzerine yapılan, sosyo-ekonomik çalışmalarla ortaya konulmaya
çalışıldı. Son zamanlarda telaffuz edilmeye başlanan “kültürel tarih” terimi,
sosyo-ekonomik çalışmaların oluşturduğu tabloyu tamamlamak için, bazen
sadece durum tespiti yapan ya da rakam fetişizmi oluşturan çalışmalardan farklı
bir uğraş verilmesi gerektiğine vurgu yapmaktadır. Toplumsal değişimin,
özellikle köy toplumundaki değişimin incelenmesinde değişimi etkileyen
faktörler arasında ekonomik ilişkiler önemli bir yer tutmakla birlikte sosyo-
kültürel ilişkiler göz ardı edilmemelidir.
Bu çalışmada 19. yüzyıl kapsamında köy toplumunda, mevcut kaynakların
izin verdiği ölçüde ana başlıklarla sosyo-kültürel ilişkiler ve değişim üzerinde
durulmuştur. Öncelikle, köy toplumu gibi yavaş değişen yapılarda gözle görülür
bir değişimin varlığı sorgulanmaya çalışılmıştır. Bu sorgulama yapılırken
günümüz köy toplumu üzerinde yaptığımız saha araştırmalarından
yararlanılmıştır. Devlet-köylü ilişkilerinden çok, köy toplumundaki gelenek,
algılama ve ikili ilişkilerde meydana gelen değişimler ele alınmıştır.

Son yirmi beş otuz yıllık bir dönemde, araştırmacılar tarihi şekillendiren 
faktörler arasında sosyo-ekonomik ilişkilere vurgu yaparak toplum 
incelemelerine önem verdiler. “Sosyal değişim” terimi adeta bir sihirli söz gibi 
kullanılarak yeni bir tarihçilik yapılmaya başlandı. Bu tarih yazımı, bir trend 
olarak şimdiye kadar kökleşmiş ve kabul edilmiş tarihi paradigmaların 
doğruluklarını sorgulayıp, yeni bulgular ışığında tekrar değerlendirilmelerini 
gerekli görüyordu. Bu yeni trend, Osmanlı arşivinin zenginliği ve bu zenginliğin 
her geçen gün araştırmacılar tarafından daha fazla kullanılması sonucu, özgün ve 
daha çok yerel tarih çalışmalarıyla sürekli bir şekilde desteklendi. Özellikle, 
toplumu oluşturan sıradan insanların ve kolektif sosyal güçlerin, tarihi 
şekillendirmedeki rolü ve önemi daha çok vergi kayıtları gibi rakamlar ve 
istatistikler üzerine yapılan, sosyo-ekonomik çalışmalarla ortaya konulmaya 
çalışıldı. Son zamanlarda telaffuz edilmeye başlanan “kültürel tarih” terimi, 
sosyo-ekonomik çalışmaların oluşturduğu tabloyu tamamlamak için, bazen 
sadece durum tespiti yapan ya da rakam fetişizmi oluşturan çalışmalardan farklı 
bir uğraş verilmesi gerektiğine vurgu yapmaktadır. Toplumsal değişimin, 
özellikle köy toplumundaki değişimin incelenmesinde değişimi etkileyen 
faktörler arasında ekonomik ilişkiler önemli bir yer tutmakla birlikte sosyo-
kültürel ilişkiler göz ardı edilmemelidir.
Bu çalışmada 19. yüzyıl kapsamında köy toplumunda, mevcut kaynakların 
izin verdiği ölçüde ana başlıklarla sosyo-kültürel ilişkiler ve değişim üzerinde 
durulmuştur. Öncelikle, köy toplumu gibi yavaş değişen yapılarda gözle görülür 
bir değişimin varlığı sorgulanmaya çalışılmıştır. Bu sorgulama yapılırken 
günümüz köy toplumu üzerinde yaptığımız saha araştırmalarından 
yararlanılmıştır. Devlet-köylü ilişkilerinden çok, köy toplumundaki gelenek, 
algılama ve ikili ilişkilerde meydana gelen değişimler ele alınmıştır.