Osmanlı Devleti'nde Arşivcilik Çalışmaları

Makale

Künye:

Yazarlar:

Fatih RUKANCI

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2008

Yayınlandığı Eser:

Türk Kütüphaneciliği

Cilt:

Sayı:

Sayfa Aralığı:

414-434

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://scholar.google.com.tr/scholar?start=10&hl=tr&as_sdt=2005&sciodt=0,5&cites=4478213944020984316&scipsc=

Operatör:

Esra Aydın

Güncelleyen:

Esra Aydın

Özet:

Bilimsel ve sosyo-kültürel açıdan kanıt değeri taşıyan ve taşıyabilme olasılığı olan arşiv belgelerimizin tespiti ve düzenlenmesi çalışmaları, söz konusu bilgi hazinelerimizin bir yığın olmaktan kurtarılarak bilimin hizmetine sunulması için vazgeçilmez faaliyetlerdir. Belgeleri sınıflandırmak anlamına gelen “tasnif” ya da “belge düzenleme” çalışmaları belirli bir yöntem dâhilinde ve kesinlikle konu- nun uzmanları tarafından yürütülmesi gereken bir dizi işlemi ifade etmektedir. Geçmişten günümüze büyük devlet olabilme özelliğini kazanmış İngiltere, İran, Çin, Rusya, Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, Fransa ve Osmanlı Devleti gi- bi devletlerin ortak özelliği, elde ettikleri bilgiyi etkin bir biçimde yöneterek kul- lanabilmeleridir. Bu bağlamda Osmanlı Devleti döneminde de, milyonlarca arşiv belgesinin düzenlenerek yönetimin hizmeti sunulması için değişik dönemlerde kimi basit kimi de bilimsel olmak üzere farklı yöntemler uygulandığı görülmek- tedir. Uygulanan basit yöntemler sonucu arşiv belgeleri bazen konularına göre bazen dönemlerine göre ve kimi zaman da önemli ya da önemsiz oluşlarına göre bir araya getirilip koruma altına alınmıştır. Arşivcilik tarihimizde, arşivlerimizin yangınlar, savaşlar sonucu ya da elverişsiz saklama koşullarından dolayı kullanı- lamaz hale gelmesi düşünüldüğünde bu düzenleme faaliyetleri belgelerimizin de- netim altına alınması açısından oldukça önem taşımaktadır. Ancak arşiv belgele- rinin düzenlenmesindeki amaç belgelerin kabaca ayrılması değil arşiv belgeleri- ne ve içeriğine en kısa sürede erişimin sağlanmasıdır. Dolayısıyla etkin bir erişim sisteminin uygulanamadığı düzenleme faaliyeti yalnızca belgeleri ayırma işlemi olacak ve zamanında erişilemeyen belgeler hem ilgili yönetim hem de kamuoyu
Görüşler / Opinion Papers
* Yrd. Doç. Dr., Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü öğretim üyesidir. E-posta: frukanci@gmail.com.
Osmanlı Devleti’nde Arşivcilik Çalışmaları 415
için bir sır olarak kalmaya devam edecektir. Hâlbuki arşiv belgelerimizin araştır- maya hazır halde bulundurulması hem toplumun geçmişine saygı hem de gelece- ğine hizmet anlamı taşımaktadır. Cumhuriyet öncesi dönemde arşiv belgelerimi- zi düzenleme çalışmaları, toplumsal belleğimiz niteliğindeki arşivlerimize hangi dönemlerde ne kadar önem verildiğini ortaya koyarak arşivciliğimizin bugün gel- diği noktayı saptamamız ve yapılması gerekli çalışmaları değerlendirmemize yar- dımcı olacaktır.