16. Yüzyılda Tarımda Yatırım Maliyeti Sorunu ya da “Resm-i Tapu” ve Öküz Fiyatlarına Dair Bazı Gözlemler / Some Observations on the Prices of Agricultural Inestment in the XVIth Century or the Problem of the tapu fee and the Ox Prices

Makale

Künye:

Yazarlar:

Yunus KOÇ

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2012

Yayınlandığı Eser:

Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi

Cilt:

Güz

Sayı:

Sayfa Aralığı:

139-148

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://www.turkiyat.hacettepe.edu.tr/dergi/17sayi.pdf

Operatör:

Nida Avcı

Güncelleyen:

Büşranur Tarakcı

Özet:

Osmanlı devleti klasik bir tarım imparatorluğudur. Devletin taşra idaresi
tarım topraklarının denetim ve işletilmesine odaklanırken askeri ve idari giderler
büyük ölçüde tarımsal faaliyetler ve zirai üretimden alınan vergilerle
karşılanmaktaydı. Bu sebeple devlet, tarımsal alanların işletilmesi ve zirai
üretimden alınacak vergi konusuna önem vermekteydi. Köylünün toprağını
düzenli olarak işlemesi, toprağını terk etmemesi, başkasına devretmemesi
kendisinden istenen en önemli görevdi. Tarımsal alanın denetimine verilen bu
önem daha II. Mehmet zamanında çıkarılan kanunlarla ortaya konmuştu.
Böylece yaratılmaya çalışılan denge esasen hassas bir çizgide duruyordu.
Tarımsal işletmelerde üretimin devamını sağlamak ve köylüyü toprak üzerinde
tutmak her zaman kolay olmamıştır. 16. yüzyılda görülen nüfus artışı ve buna
paralel gelişen fiyat hareketleri bu dengeyi sarsan en önemli faktörler oldu. Artan
nüfusa paralel olarak yeni üretim şekillerinin gelişememesi sorun yarattı.
Tarımsal işletmelerin hayatiyeti toprağa ve bu toprağı işleyecek araçlara bağlıdır.
Ekilebilir arazinin nerdeyse sabit kaldığı bir dönemde, tarımsal üretim, artan
nüfusun ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak kaldı. Sabit kalan arazi miktarı ve bu
arazinin ekilmesi için gereken hayvan gücü olan öküzlerin fiyatlarında anormal
artışlar yaşandı.

Osmanlı devleti klasik bir tarım imparatorluğudur. Devletin taşra idaresi 
tarım topraklarının denetim ve işletilmesine odaklanırken askeri ve idari giderler 
büyük ölçüde tarımsal faaliyetler ve zirai üretimden alınan vergilerle 
karşılanmaktaydı. Bu sebeple devlet, tarımsal alanların işletilmesi ve zirai 
üretimden alınacak vergi konusuna önem vermekteydi. Köylünün toprağını 
düzenli olarak işlemesi, toprağını terk etmemesi, başkasına devretmemesi 
kendisinden istenen en önemli görevdi. Tarımsal alanın denetimine verilen bu 
önem daha II. Mehmet zamanında çıkarılan kanunlarla ortaya konmuştu. 
Böylece yaratılmaya çalışılan denge esasen hassas bir çizgide duruyordu. 
Tarımsal işletmelerde üretimin devamını sağlamak ve köylüyü toprak üzerinde 
tutmak her zaman kolay olmamıştır. 16. yüzyılda görülen nüfus artışı ve buna 
paralel gelişen fiyat hareketleri bu dengeyi sarsan en önemli faktörler oldu. Artan 
nüfusa paralel olarak yeni üretim şekillerinin gelişememesi sorun yarattı. 
Tarımsal işletmelerin hayatiyeti toprağa ve bu toprağı işleyecek araçlara bağlıdır. 
Ekilebilir arazinin nerdeyse sabit kaldığı bir dönemde, tarımsal üretim, artan 
nüfusun ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak kaldı. Sabit kalan arazi miktarı ve bu 
arazinin ekilmesi için gereken hayvan gücü olan öküzlerin fiyatlarında anormal 
artışlar yaşandı.