Tanzimat'ın Yurtluk-Ocaklık ve Hükümet Sancaklarında Uygulanması (1839-1864)

Tez Türkçe Tarih× Osmanlı× 19. yy×

Künye:

Yazarlar:

Ömer TORAMAN

Ekle

Danışmanlar:

Orhan KILIÇ

Ekle

Yayın Yılı:

2010

Yayın Yeri:

Elazığ

Seviye:

DOKTORA

Kurum:

Fırat Üniversitesi

Bölüm:

Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Bölümü / Yakınçağ Tarihi Anabilim Dalı / Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/1627/17446.pdf

Operatör:

Muhammet Pelit

Güncelleyen:

Tayfun Demirhan

Özet:

Tanzimat'ın tesis etmeye çalıştığı modern merkeziyetçi devlet anlayışına ters düşen idarî yapı ve usullere, tedricen son verilmiştir. Bu yapılardan biri de yurtluk-ocaklık ve hükümet sancak statüsü ve yurtluk-ocaklık suretiyle arazi tasarruf edilmesidir. Tanzimat reformlarının uygulanması neticesinde; idarî yönden, yurtluk-ocaklık suretiyle tevcih edilen sancak sayısı zaman içerisinde azalarak, 1840-1841 tarihi itibariyle sona ermiştir. Bir kısım hükümet sancaklar ise varlıklarını Tanzimat'ın ilan edildiği döneme kadar sürdürmüşler ise de esasen coğrafi olarak küçük olan bu sancakların yerine kaza idarî birimi oluşturulmuştur. Başlangıçta yerli beyler bu kazalara müdür olarak atanmıştır. Daha sonra bu uygulamadan vazgeçilerek, hariçten müdür atanmış, beylerin idaresine son verilmiştir. Mali yönden ise yurtluk-ocaklık suretiyle tasarruf edilen arazi hazine tarafından zabt edilerek, hak sahiplerine gelirlerine karşılık olmak üzere maaş bağlanması yoluna gidilmiştir. Yurtluk-ocaklık suretiyle arazi tasarruf edilmesine, prensip olarak, Tanzimat'ın 1839'da ilanı ile son verildiği halde, bu çeşit arazilerin çok olduğu Erzurum ve Diyarbekir eyaletlerinde Tanzimat hükümleri 1845 yılından itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Bu eyaletlerdeki askerî, idarî ve malî sorunlar nedeniyle, bu kaidenin uygulanması zaman almıştır. Askeri yönden ise Anadolu Ordu-yu Hümayunu bölgede kontrolü sağlamış, başıbozuk ve aşiret kuvvetleri güçlerini kaybetmişlerdir. Bölgede kura usulünün tatbiki ve askere almada karşılaşılan güçlükler büyük ölçüde aşılmıştır.