Anadolu Selçuklu Dönemi Yapılarından Medrese ve Camilerde Portal / Anatolian Seljuk Portals in Medrese and Mosque Architecture

Anadolu’da, Selçuklu döneminde inĢa edilmiĢ olan anıtsal yapıların
cepheleri; elemanları, elemanlarının oluĢturdukları kompozisyonlar ve
biçimleri bakımından belirgin özellikler gösterirler. Her ne kadar, hiçbir
iki cephe kendisini oluĢturan elemanlarıyla ve cephe kompozisyonundaki
artikülasyonuyla aynı görünmese de, dikkat çekici derecede benzerlikler
sergilerler. Cephe kompozisyonlarının genel formulasyonunda, giriĢler
bir baĢka isimlendirmeyle portaller (taçkapı); yalnızca kendi
elemanlarıyla değil, aynı zamanda üzerinde bulundukları cephenin
birincil elemanı, vurgulayıcı bileĢeni olarak da Anadolu Selçuklu cephe
kavramını yansıtmaları bakımından ilgi çekicidirler.
Bu çalıĢma, Anadolu Selçuklu cephelerini mimariyle iliĢkilendirerek
analitik bir araĢtırma önermektedir. ÇalıĢmanın önemi, yapının önemli
mimarî elemanı olan portalleri ait oldukları yapıyla iliĢkileri bakımından
incelemesinde, diğer bir deyiĢle portalleri mimarî bağlamda
değerlendirmesindedir. Bu bağlamda, portaller; plândaki yerleĢimlerine
ve yönelimlerine, kütle birleĢmeleri ve boyutlarına, kendilerinin ve
üzerinde bulundukları cephenin kompozisyonuyla bağdaĢma ve
birleĢimlerine göre irdelenmekte ve sınıflandırılmaktadır. Sonuçta,
portalleri ait oldukları yapıyla bir arada değerlendirmesi bakımından
bütünsel bir yaklaĢımla çalıĢılan bu araĢtırmada, mimarlık bağlamında
portallerin sergilediği tipolojiler ortaya çıkarılmaktadır.

Anadolu’da, Selçuklu döneminde inĢa edilmiĢ olan anıtsal yapıların 
cepheleri; elemanları, elemanlarının oluĢturdukları kompozisyonlar ve 
biçimleri bakımından belirgin özellikler gösterirler. Her ne kadar, hiçbir 
iki cephe kendisini oluĢturan elemanlarıyla ve cephe kompozisyonundaki 
artikülasyonuyla aynı görünmese de, dikkat çekici derecede benzerlikler 
sergilerler. Cephe kompozisyonlarının genel formulasyonunda, giriĢler 
bir baĢka isimlendirmeyle portaller (taçkapı); yalnızca kendi 
elemanlarıyla değil, aynı zamanda üzerinde bulundukları cephenin 
birincil elemanı, vurgulayıcı bileĢeni olarak da Anadolu Selçuklu cephe 
kavramını yansıtmaları bakımından ilgi çekicidirler. 
Bu çalıĢma, Anadolu Selçuklu cephelerini mimariyle iliĢkilendirerek 
analitik bir araĢtırma önermektedir. ÇalıĢmanın önemi, yapının önemli 
mimarî elemanı olan portalleri ait oldukları yapıyla iliĢkileri bakımından 
incelemesinde, diğer bir deyiĢle portalleri mimarî bağlamda 
değerlendirmesindedir. Bu bağlamda, portaller; plândaki yerleĢimlerine 
ve yönelimlerine, kütle birleĢmeleri ve boyutlarına, kendilerinin ve 
üzerinde bulundukları cephenin kompozisyonuyla bağdaĢma ve 
birleĢimlerine göre irdelenmekte ve sınıflandırılmaktadır. Sonuçta, 
portalleri ait oldukları yapıyla bir arada değerlendirmesi bakımından 
bütünsel bir yaklaĢımla çalıĢılan bu araĢtırmada, mimarlık bağlamında 
portallerin sergilediği tipolojiler ortaya çıkarılmaktadır.