Sultan Melikşâh’ın Güney-Doğu Anadolu Politikası: Diyâr-ı Bekr Bölgesinin Fethi ve Türkleştirilmesi/ The Southeastern Anatolian Policy of Sultân Melikshâh: The Conquest and Turkification of the Diyâr-i Bakr Region

Makale Türkçe

Künye:

Yazarlar:

Salim KOCA

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2008

Yayınlandığı Eser:

Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi

Cilt:

Güz

Sayı:

Sayfa Aralığı:

381-114

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://www.turkiyat.hacettepe.edu.tr/dergi/9Sayi.pdf

Operatör:

Nida Avcı

Güncelleyen:

Ramazan Acun

Özet:

1040 Dandanakan zaferi sonucunda Horasan’da kendi devletlerini kuran
Selçuklu beyleri, bugünkü İran ülkesini ele geçirip, Irak sınırlarına dayandıklarında, Diyâr-ı Bekr bölgesine Mervânî ailesi hükmediyordu. Mervânî ailesi 1059 yılında kendi arzusu ile Tuğrul Beyi metbu’ tanıyıp, Büyük Selçuklu Devletinin egemenliği altına girmiştir. Fakat Sultan Melikşâh, Mervânî emîrlerinden Mansur’un vassallığa aykırı davranışlarıyla Büyük Selçuklu Devletinin politikasına zarar vermeye başlaması üzerine Diyâr-ı Bekr bölgesinin fethine ve ilhakına karar vermiştir (1083). Bu fetih ve ilhak faaliyeti de yine Sultan Melikşâh’ın emri ile eski Halifelik veziri Fahrü’d-devle komutasında Türkmen beyleri ve onların kuvvetleri tarafından 1085 yılında başarıyla gerçekleştirilmiştir. Böylece, bu fetih ve ilhaktan sonra Diyâr-ı Bekr bölgesinde ilk defa Türk nüfusunun yerleşmesi ve bölgenin Türkleşmesi faaliyeti başlamıştır. Bitlis ve Erzen’de Dimlaç/Dilmaç veya Toğan Arslan Oğulları (1098-1394), Âmid’de Yınal Oğulları (1103-1183), Hasankeyf (Hısn-ı Keyfâ) Mardin ve Harput’ta Artuklular (1101-1409), Ahlat’da Ahlatşâhlar veya Sökmenliler (1100-1207) gibi Türk Beyliklerinin kurulmasıyla da bu yerleşme ve Türkleşme faaliyeti daha da kuvvetlenmiş ve yaygınlaşmıştır.

1040 Dandanakan zaferi sonucunda Horasan’da kendi devletlerini kuran 
Selçuklu beyleri, bugünkü İran ülkesini ele geçirip, Irak sınırlarına dayandıklarında, Diyâr-ı Bekr bölgesine Mervânî ailesi hükmediyordu. Mervânî ailesi 1059 yılında kendi arzusu ile Tuğrul Beyi metbu’ tanıyıp, Büyük Selçuklu Devletinin egemenliği altına girmiştir. Fakat Sultan Melikşâh, Mervânî emîrlerinden Mansur’un vassallığa aykırı davranışlarıyla Büyük Selçuklu Devletinin politikasına zarar vermeye başlaması üzerine Diyâr-ı Bekr bölgesinin fethine ve ilhakına karar vermiştir (1083). Bu fetih ve ilhak faaliyeti de yine Sultan Melikşâh’ın emri ile eski Halifelik veziri Fahrü’d-devle komutasında Türkmen beyleri ve onların kuvvetleri tarafından 1085 yılında başarıyla gerçekleştirilmiştir. Böylece, bu fetih ve ilhaktan sonra Diyâr-ı Bekr bölgesinde ilk defa Türk nüfusunun yerleşmesi ve bölgenin Türkleşmesi faaliyeti başlamıştır. Bitlis ve Erzen’de Dimlaç/Dilmaç veya Toğan Arslan Oğulları (1098-1394), Âmid’de Yınal Oğulları (1103-1183), Hasankeyf (Hısn-ı Keyfâ) Mardin ve Harput’ta Artuklular (1101-1409), Ahlat’da Ahlatşâhlar veya Sökmenliler (1100-1207) gibi Türk Beyliklerinin kurulmasıyla da bu yerleşme ve Türkleşme faaliyeti daha da kuvvetlenmiş ve yaygınlaşmıştır.

A. Büşra Togay Keçe

“Büyük Selçuklular Kaynakçası”.

551 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

79 kez

görüntülendi.

Erdi Öztürk

“Büyük Selçuklu Devleti Kaynakçası”.

239 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

4448 kez

görüntülendi.

Esin Küçükbekir

“Ortaçağ'da Yollar Kaynakçası”.

204 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

22 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Şehabeddin Ahmed EN-NESEVÎ

Siret-i Sultan Celaleddin Mengüberti

İstanbul, 1934, .

Kitap Türkçe Tarih Orta Doğu Anadolu

Bu Kitap

136 kez

görüntülendi.

İbn'ül EZRAK

Târihu Meyyâfârikîn ve Âmid (Artuklular Kısmı)

Erzurum, 1992, Atatürk Üniversitesi Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Genel Türk Anadolu

Bu Kitap

50 kez

görüntülendi.

İbn Bibi

El-Evamirü’l-Alaiyye Fi’l-Umuri’l- Alaiyye

Ankara, 1956, Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Kitap Farsça Anı - Gezi - Söyleşi Kaynak Yayını

Bu Kitap

50 kez

görüntülendi.

Tahir SEZEN

Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla)

İstanbul, 2006, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.

Kitap Türkçe Osmanlı

Bu Kitap

40 kez

görüntülendi.

İbn KESÎR

Büyük İslam Tarihi (el-Bidaye ve’n-Nihaye)

İstanbul, 1995, Çağrı Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih İslam

Bu Kitap

38 kez

görüntülendi.

Ali Sevim

“Sıbt İbnü'l-Cevzî'nin Mir'âtü'z-Zaman Fî Tarihi'l-Âyan Adlı Eserindeki Selçuklularla İlgili Bilgiler I. Sultan Tuğrul Bey Dönemi”

Belgeler.

Makale Türkçe Tarih Selçuklu Anadolu

Bu Makale

51 kez

görüntülendi.

Ali Sevim

“İbnü'l-Cevzî'nin El-Muntazam Adlı Eserindeki Selçuklularla İlgili Bilgiler”

Belgeler.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

47 kez

görüntülendi.

İbnü'l Azimi

Azimî Tarihi

Ankara, 1988, Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu TTK.

Kitap Türkçe Selçuklu Anadolu

Bu Kitap

19 kez

görüntülendi.

El BUNDARİ

Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi

Ankara, 1943, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe Tarih Orta Doğu Selçuklu

Bu Kitap

11 kez

görüntülendi.

Osman TURAN

Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti

İstanbul, 1980, Dergah Yayınları.

Kitap Türkçe 12. yy Tarih 11. yy Orta Doğu Selçuklu Anadolu

Bu Kitap

11 kez

görüntülendi.

Mehmet ERÖZ

Kürtlerin Menşei ve Türkmenlerin Kürtleşmesi

İstanbul, 1966, Fakülteler Matbaası.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

13 kez

görüntülendi.

İbrahim Kafesoğlu

Sultan Melikşah

İstanbul, 1973, Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı.

Kitap Türkçe Tarih Selçuklu Anadolu

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Müneccimbaşı Dede Derviş Ahmed

Camiü'd-Düvel / Osmanlı Tarihi (1299-1481)

İstanbul, 1995, İnsan Yayınları.

Kitap Türkçe 18. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

10 kez

görüntülendi.

Ebu Bekr-i TİHRANİ

Kitab-ı Diyarbekiriyye

Ankara, 1962, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

10 kez

görüntülendi.

Faruk Sümer

Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri - Boy Teşkilatı - Destanları

Ankara, 2017, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Faruk Sümer

Türk Devletleri Tarihinde Şahıs Adları

İstanbul, 1999, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Mehmet Fuad KÖPRÜLÜ

“Artuk Oğulları”

İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe Tarih Genel Türk Anadolu

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

İbnül ESİR

el-Kamil fi't-Tarih

İstanbul, 1987, Bahar Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Orta Doğu

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Ömer Rıza DOĞRUL

Ebu'l Ferec Tarihi

Ankara, 1987, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Osman TURAN

Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi

İstanbul, 1973, Turan Neşriyat Yurdu.

Kitap Türkçe Tarih Anadolu

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Urfalı Mateos

Vekayi-nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor'un Zeyli (1136-1162)

Ankara, 1987, TTK Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Claude CAHEN

Osmanlılardan Önce Anadolu

İstanbul, 2000, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Anadolu

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Friedrich Karl KIENITZ , Seyfettin Halil KAKINÇ

Büyük Sancağın Gölgesinde

İstanbul, 1974, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Bu eserin aldığı atıf bulunmuyor.

Eser istatistikleri yükleniyor...