Kırım Savaşı’ndan Lozan Barış Antlaşması’na Osmanlı Dış Borçlarının Tarihsel Gelişim Süreci (1854-1923)

XIX. Yüzyılın ortalarına kadar Osmanlı Devleti’nde yaşanan mali bunalımlara,
kaybedilen savaşların gerekli kıldığı yüksek askeri harcamalar da eklenince büyük
bütçe açıkları ortaya çıkmıştır. Özellikle 1854’te Kırım Savaşı’nın başlamasıyla
birlikte artan bütçe açıkları, Osmanlı Devleti’nin Avrupa para piyasalarından
borçlanma sürecini başlatmıştır. İç kaynakların yetersizliği sonucu başvurulan dış
borçlanmalar, Osmanlı ekonomisini ve mali yapısını daha da bozmuştur. Bu
gelişmelerin sonucu olarak Osmanlı Devleti, acı tecrübeler yaşayarak ve ağır
bedeller ödeyerek tarih sahnesinden çekilmek zorunda kalmıştır.
Yeni Türk Devleti, Osmanlı’dan ağır bir borç mirası devralmıştır. Bu sorun,
Lozan Barış görüşmelerinde gündeme getirilmiş ve uzun görüşmelerin sonucunda
Yeni Türk Devleti’nin istediği şekilde çözüme kavuşturulmuştur. Bu çalışmada,
Osmanlı Devleti’ni çöküşe götüren ve yaklaşık yüzyıl devam eden bu sorunun
tarihsel gelişim süreci ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Dış Borçlar, Düyun-Umumiye İdaresi, Osmanlı
İmparatorluğu, Kırım Savaşı, Lozan Barış Antlaşması

XIX. Yüzyılın ortalarına kadar Osmanlı Devleti’nde yaşanan mali bunalımlara, 
kaybedilen savaşların gerekli kıldığı yüksek askeri harcamalar da eklenince büyük 
bütçe açıkları ortaya çıkmıştır. Özellikle 1854’te Kırım Savaşı’nın başlamasıyla 
birlikte artan bütçe açıkları, Osmanlı Devleti’nin Avrupa para piyasalarından 
borçlanma sürecini başlatmıştır. İç kaynakların yetersizliği sonucu başvurulan dış 
borçlanmalar, Osmanlı ekonomisini ve mali yapısını daha da bozmuştur. Bu 
gelişmelerin sonucu olarak Osmanlı Devleti, acı tecrübeler yaşayarak ve ağır 
bedeller ödeyerek tarih sahnesinden çekilmek zorunda kalmıştır. 
Yeni Türk Devleti, Osmanlı’dan ağır bir borç mirası devralmıştır. Bu sorun, 
Lozan Barış görüşmelerinde gündeme getirilmiş ve uzun görüşmelerin sonucunda 
Yeni Türk Devleti’nin istediği şekilde çözüme kavuşturulmuştur. Bu çalışmada, 
Osmanlı Devleti’ni çöküşe götüren ve yaklaşık yüzyıl devam eden bu sorunun 
tarihsel gelişim süreci ele alınmıştır. 
Anahtar Kelimeler: Dış Borçlar, Düyun-Umumiye İdaresi, Osmanlı 
İmparatorluğu, Kırım Savaşı, Lozan Barış Antlaşması

Medet Fırat

“Lozan Kaynakça ve Atıf Dizini”.

153 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

13 kez

görüntülendi.

Ömer Faruk Uzun

“1853 - 1856 Kırım Harbi ve Etkileri - Kaynakça ve Atıf Dizini”.

99 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

240 kez

görüntülendi.

Sehernaz Güvenbaş

“Kırım Harbi Kaynakçası”.

76 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

603 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Ahmet Fazıl ÖZSOYLU

Türk Maliye Tarihi (Ders Notları)

Adana, 1999, Ç.Ü. İ.İ.B.F. Masaüstü Yayınları.

Kitap Türkçe İktisat

Bu Kitap

397 kez

görüntülendi.

Mehmet GÖNLÜBOL , Cem SAR

Atatürk Ve Türkiye'nin Dış Politikası

Ankara, 1990, Atatürk Araştırma Merkezi.

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy

Bu Kitap

62 kez

görüntülendi.

Gotthard Jäschke

Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi-Mondros'tan Mudanya'ya Kadar: 30 Ekim 1918-11 Ekim 1922

Ankara, 1970, Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

24 kez

görüntülendi.

Bige YAVUZ

Kurtuluş Savaşı Döneminde Türk-Fransız İlişkileri Fransız Arşiv Belgeleri Açısından 1919-1922

Ankara, 1994, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

20 kez

görüntülendi.

Ahmet Emin Yalman

Kurtuluş Savaşı’nda Anadolu Ekonomisi 1919-1922

Ankara,, 1998, Betik Yayıncılık,.

Kitap

Bu Kitap

11 kez

görüntülendi.

Ali Yavuz

“Başlangıcından Bugüne Türkiye’nin Borçlanma Serüveni: Durum ve Beklentiler”

Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi.

Makale

Bu Makale

10 kez

görüntülendi.

Emine Zeynep KIRAY

Osmanlı’da Ekonomik Yapı ve Dış Borçlar

İstanbul, 2008, İletişim Yay..

Kitap Türkçe Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

9 kez

görüntülendi.

İbrahim Hakkı YENİAY

Yeni Osmanlı Borçları Tarihi

İstanbul, 1964, İstanbul Üniversitesi Yayınları.

Kitap Türkçe 14. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

9 kez

görüntülendi.

Ali Naci KARACAN

Lozan Konferansı ve İsmet Paşa

Ankara, 1943, Maarif Vekaleti.

Kitap Türkçe Türkiye Cumhuriyeti 19. yy Anadolu

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Hüseyin ŞAHIN

Türkiye Ekonomisi, Tarihsel Gelişimi-Bugünkü Durumu

Bursa, 1998, Ezgi Kitabevi Yayınları.

Kitap

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Bilal Niyazi Şimşir

Lozan Telgrafları

Ankara, 1994, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Kitap

12 kez

görüntülendi.

Seha L. MERAY

Osmanlı İmparatoruğunun Çöküş Belgeleri, Mondros Bırakışması, Sevr Andlaşması ve İlgili Belgeler

Ankara, 1977, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Osman AKANDERE , Yaşar SEMİZ

“Sevr'den Lozan'a Duyun-ı Umumiye Meselesi”

Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.

Makale Türkçe Tarih Siyaset İktisat Osmanlı

Bu Makale

4 kez

görüntülendi.

Sait AÇBA

Devlet Borçlanması

Ankara,, 1991., Adım Yayıncılık.

Kitap

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Vedat ELDEM

Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomisi

Ankara, 1994, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Alptekin MÜDERRISOĞLU

Kurtuluş Savaşı'nın Mali Kaynakları

Ankara, 1990, Atatürk Araştırma Merkezi.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

İsmail CEM

Türkiye'de Geri Kalmışlığın Tarihi

İstanbul, 1989, Cem Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Şevket Süreyya AYDEMİR

Makedonya'dan Orta Asya'ya Enver Paşa

İstanbul, 1972, Remzi Kitabevi.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

6 kez

görüntülendi.

Yahya Sezai TEZEL

Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi

İstanbul, 1982, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Kitap

10 kez

görüntülendi.

Erdoğan ÖNER

Osmanlı İmparatorluğu Ve Cumhuriyet Döneminde Malî İdare

Ankara, 2005, Maliye Bakanlığı.

Kitap Türkçe Osmanlı

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Ali Fuad CEBESOY

Milli Mücadele Hatıraları

İstanbul, 1953, Vatan Matbaası.

Kitap Türkçe Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Cemil BİLSEL

Lozan

İstanbul, 1933, Sosyal Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Sabahattin SELEK

Anadolu İhtilâli

İstanbul, 1964, Burçak Yayınevi.

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Temuçin Faik ERTAN

Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi

Ankara, 2011, Siyasal Kitabevi.

Kitap Türkçe Kaynak Yayını Ders Kitabı - Yardımcı Ders Kitabı

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Mehmet GÖNLÜBOL , Cem SAR

Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası (1919-1938)

İstanbul, 1963, Millî Eğitim Basımevi.

Kitap Türkçe Tarih Siyaset

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Mustafa Kemal ATATÜRK

Nutuk

İstanbul, 1982, .

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Ali Fuat Cebesoy

Siyasi Hatıralar: Büyük Zaferden Lozan’a

İstanbul, 2002, Temel Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

John GREW

Atatürk ve İnönü - Grew'in Hatıraları

İstanbul, 1966, .

Kitap Türkçe Anı - Gezi - Söyleşi Tarih Biyografi - Otobiyografi Avrupa Siyaset Türkiye Cumhuriyeti 19. yy Edebiyat

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Faik Reşit UNAT

“Lozan Barış Andlaşmasının İmzasına Ait Bazı Vesikalar”

Tarih Vesikaları Dergisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

7 kez

görüntülendi.

Rıdvan KARLUK

Türkiye ekonomisi Tarihsel Gelişim ve Sosyal Değişim

İstanbul, 1996, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.,.

Kitap

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Bedri GÜRSOY

“100. Yılında Duyun-u Umumiye İdaresi Üzerinde Bir Değerlendirme”

Ord. Prof. Şükrü Baban'a Armağan.

Makale Türkçe

Bu Makale

15 kez

görüntülendi.

Şevket PAMUK

Osmanlı İmparatorluğu'nda Paranın Tarihi

İstanbul , 1999, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Edhem ELDEM

Osmanlı Bankası Tarihi

Istanbul, 1999, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Osmanlı

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Nihad SAYAR

Türkiye İmparatorluk Dönemi Mali Olayları

İstanbul, 1977, Meter Matbaası.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Hatice Dayar

“Düyun-u Umumiye İdaresi İle Uluslar arası Para Fonunun Karşılaştırılması”

Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.

Makale

Bu Makale

1 kez

görüntülendi.

Şerif DEMİR

“Hâkimiyet-i Milliye Gazetesine Göre Lozan Konferansında Mali ve İktisadi Konular”

History Studies (International Journal Of History).

Makale

Bu Makale

1 kez

görüntülendi.

Süreyya HİÇ

Türkiye Ekonomisi

İstanbul, 1994, Filiz Kitabevi.

Kitap

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Faruk YILMAZ

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Dış Borçlar

Ankara, 2003, Berikan Yay.,.

Kitap

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Biltekin ÖZDEMİR

Osmanlı Devleti Dış Borçları

Ankara, 2010, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yay.,.

Kitap

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Memduh YAŞA

Devlet Borçları

İstanbul, 1981., Has Kurtulmuş Matbaası,.

Kitap

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Kirkor KÖMÜRCAN

Türkiye İmparatorluk Devri Dış Borçlar Tarihçesi

İstanbul, 1948, M.E.B. İstanbul Yüksek Ekonomi Ve Ticaret Okulu Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Haldun DERİN

Türkiye'de Devletçilik

İstanbul, 1940, Çituni Biraderler Basımevi.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Ergin Koparan

Lozan Tartışmalarının TBMM ve Türk Basınındaki Yansımaları

, 2010., MASTER.

Tez

Bu Tez

0 kez

görüntülendi.

Mahmut GOLOĞLU

Milli Mücadele Tarihi, Türkiye Cumhuriyeti 1923

Ankara, 1971, Başnur Matbaası.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Doğan AVCIOĞLU

Türkiye’nin Düzeni: Dün-Bugün-Yarın

Ankara, 1987, Tekin Yayınevi.

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Faruk YILMAZ

Hukukî- İktisadî- Malî Yönleriyle Osmanlı Borçlarının (Duyûn-ı Umûmiye-i Osmâniye'nin) Tasfiyesi Meselesi

İstanbul, 1995, DOKTORA.

Tez Türkçe

Bu Tez

0 kez

görüntülendi.

Stefanos Yerasimos

Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye

İstanbul, 1980, Belge Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Taner TİMUR

Türk Devrimi ve Sonrası (1919–1946)

Ankara, 1971, Doğan Yayınları.

Kitap

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Kazım ÖZALP

Milli Mücadele: 1919-1922

Ankara, 1971, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Şerafettin TURAN

Türk Devrim Tarihi (Yeni Türkiyenin Oluşumu)

İstanbul, 1995, Bilgi Yayınevi.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Feyza KURNAZ ŞAHİN

“II. Meşrutiyet Döneminde İstanbul’da Sosyal Bir Problem Olarak Kumar İlleti”

Belleten.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Eser istatistikleri yükleniyor...