Ulukışla Öküz Mehmet Paşa Menzil Külliyesi

Kitap Sanat Tarihi×

Künye:

Yazarlar:

Prof.Dr. Rukiye Eser GÜLTEKİN Artv Mi

Ekle

Emeği Geçenler:

Danışman: Rahmi Hüseyin ÜNAL Ege Sana

Ekle

Yayın Yılı:

2001

Yayın Yeri:

Ankara

Yayıncı:

Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları

Cilt:

Basım Kaydı:

2001

Sayfa Sayısı:

263

ISBN:

9751727383

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Rukiye Eser Gültekin

Güncelleyen:

Rukiye Eser Gültekin

Özet:

ÖKÜZ MEHMED PAŞA KÜLLİYESİ

Niğde Ulukışla’da XVII. yüzyılın ilk çeyreğinde inşa edilen menzil külliyesi.

Konya-Adana yolu üzerinde Ulukışla’da yer alan külliyenin bânisi Sadrazam Damad Öküz Mehmed Paşa’dır. Vakfiyesi Zilhicce 1028 (Kasım-Aralık 1619) tarihli olduğuna göre külliye bu tarihten önce tamamlanmış olmalıdır. Cami, kervansaray, arasta (bedesten), hamam, mektep, fırın ve kahvehaneden oluşan külliyenin imaret ve zâviyesinin de bulunduğunu Evliya Çelebi bildirmektedir. Bugün mektep, fırın, kahvehane, imaret ve zâviye yapıları mevcut değildir.

Külliyenin güneydoğu ucunda yer alan cami Mehmed Paşa veya Kışla Camii adıyla da tanınır. Zamanla harap olan yapı 1969 yılındaki tesbitlerde üst örtüsü, duvarları ve son cemaat yeri yıkılmış olup birinci sıra pencere üst hizasına kadar duvarları mevcuttu. Bu tarihten sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce ihya edilen yapı kare planlı, kubbeli olup önünde üç birimli son cemaat yeri vardır. Kesme taş duvarlarında eşit aralıklarla yerleştirilen kırmızı taş sıraları ve bu taşların kemerlerdeki alternatif kullanımı ile hareketli cephelere sahip yapının alt sıra pencere alınlıkları süslemeli olarak düzenlenmiştir. Son cemaat yeri, baklavalı başlıklı dört mermer sütuna oturan sivri kemerli açıklıklı ve pandantiflerle geçişi sağlanan üç kubbe ile örtülüdür. Eksende yer alan kapı sivri kemerli alınlıklı ve yuvarlak kemerli açıklıklıdır. Kapının iki yanında harime açılan birer pencere ve mihrap nişi vardır. Harim içten 12,20 × 14,00 m. ölçüsünde dikdörtgen planlıdır. Köşelerde yaklaşık 1 m. seviyesinden başlatılan kemerler sayesinde uçları aşağıya kadar uzamış pandantiflerle geçişi sağlanan dıştan sekizgen kasnaklı kubbe harimi örter. Kuzeyde geniş tutulan kemer sayesinde harim bu yönde genişletilmiştir. Üç sıra pencere ile aydınlanan harimde alt sıra dikdörtgen, orta sıra sivri, kubbe kasnağındakiler ise yuvarlak kemerli açıklıklıdır. Vaktiyle mermer olduğu bilinen mihrap son onarımda sıvanmış ve mermer taklidi boyanmıştır. Kuzeyde kapı üzerinde yer alan taş konsollara oturtulmuş ahşap bir mahfil mevcuttur. Kuzeybatı köşesinde mevcut minare kare kaide üzerinde prizmatik üçgenlerle geçilen onikigen gövdeli, oval şerefeli ve kurşun külâhlıdır. Minareye cami içinden geçilmektedir. Caminin vaktiyle taş döşemeli olan avlusu 1935 yılında sökülmüştür. Kuzeydeki arastadan avluya bir bağlantının olduğu bugün içi örülerek kapatılan kapıdan anlaşılmaktadır.

Külliyenin büyük boyutlu yapısı olan kervansaray düzgün kesme taş ve moloz taş malzeme ile inşa edilmiş olup biri kuzeyde, diğeri güneyde iki ayrı bölümden meydana gelmektedir. Arastanın kuzeyinde bulunan ve avlulu olan bölüm kareye yakın dikdörtgen bir alanı kaplamaktadır. Avlu güneye, kapalı mekânlar ise kuzeye yerleştirilmiştir. Dikdörtgen planlı avlu güneyinde yer alan bir kapı ile arastaya bağlanmaktadır. Doğu ve batı yönünde dörder pâyeli, çapraz tonoz örtülü ve ocaklı revaklar vardır. Revakların kuzeyinde dışa açılan birer küçük kapı mevcuttur. Batıdaki revakın güney birimi sonradan kapıya dönüştürülmüştür. Avlunun kuzeyinde kervansarayın kapalı bölümüne bitişik olarak bir sıra halinde beşik tonoz örtülü sekiz birim bulunmaktadır. İki yanda simetrik olarak yerleştirilen bu mekânlardan birer tanesi avluya açılan eyvan, diğerleri odadır. Ortada yer alan kapı ile kapalı bölüme geçilmektedir. Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı olan bu mekân ortada altı pâye ile bölümlenmiş iki beşik tonozla örtülüdür. Mekânın uzun kenarlarında önleri sekili (güneydeki mevcut değil) ocak nişleri görülür. Dıştan üçgen alınlıklı cepheli kısa kenarlarda mazgal açıklıkları vardır. Bu mekânın güneydoğu ve güneybatı köşelerinde yer alan birer kapı ile beşik tonozlu birimlere geçiş sağlanmıştır. Kervansarayın kapalı bölümü altında samanlık birimlerinin bulunduğu belirtilmektedir. Arastanın güneyinde yer alan ve kuzey-güney istikametinde dikey yerleştirilmiştir...
+++Alıntıdır.

ÖKÜZ MEHMED PAŞA KÜLLİYESİ

Niğde Ulukışla’da XVII. yüzyılın ilk çeyreğinde inşa edilen menzil külliyesi.

Konya-Adana yolu üzerinde Ulukışla’da yer alan külliyenin bânisi Sadrazam Damad Öküz Mehmed Paşa’dır. Vakfiyesi Zilhicce 1028 (Kasım-Aralık 1619) tarihli olduğuna göre külliye bu tarihten önce tamamlanmış olmalıdır. Cami, kervansaray, arasta (bedesten), hamam, mektep, fırın ve kahvehaneden oluşan külliyenin imaret ve zâviyesinin de bulunduğunu Evliya Çelebi bildirmektedir. Bugün mektep, fırın, kahvehane, imaret ve zâviye yapıları mevcut değildir.

Külliyenin güneydoğu ucunda yer alan cami Mehmed Paşa veya Kışla Camii adıyla da tanınır. Zamanla harap olan yapı 1969 yılındaki tesbitlerde üst örtüsü, duvarları ve son cemaat yeri yıkılmış olup birinci sıra pencere üst hizasına kadar duvarları mevcuttu. Bu tarihten sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce ihya edilen yapı kare planlı, kubbeli olup önünde üç birimli son cemaat yeri vardır. Kesme taş duvarlarında eşit aralıklarla yerleştirilen kırmızı taş sıraları ve bu taşların kemerlerdeki alternatif kullanımı ile hareketli cephelere sahip yapının alt sıra pencere alınlıkları süslemeli olarak düzenlenmiştir. Son cemaat yeri, baklavalı başlıklı dört mermer sütuna oturan sivri kemerli açıklıklı ve pandantiflerle geçişi sağlanan üç kubbe ile örtülüdür. Eksende yer alan kapı sivri kemerli alınlıklı ve yuvarlak kemerli açıklıklıdır. Kapının iki yanında harime açılan birer pencere ve mihrap nişi vardır. Harim içten 12,20 × 14,00 m. ölçüsünde dikdörtgen planlıdır. Köşelerde yaklaşık 1 m. seviyesinden başlatılan kemerler sayesinde uçları aşağıya kadar uzamış pandantiflerle geçişi sağlanan dıştan sekizgen kasnaklı kubbe harimi örter. Kuzeyde geniş tutulan kemer sayesinde harim bu yönde genişletilmiştir. Üç sıra pencere ile aydınlanan harimde alt sıra dikdörtgen, orta sıra sivri, kubbe kasnağındakiler ise yuvarlak kemerli açıklıklıdır. Vaktiyle mermer olduğu bilinen mihrap son onarımda sıvanmış ve mermer taklidi boyanmıştır. Kuzeyde kapı üzerinde yer alan taş konsollara oturtulmuş ahşap bir mahfil mevcuttur. Kuzeybatı köşesinde mevcut minare kare kaide üzerinde prizmatik üçgenlerle geçilen onikigen gövdeli, oval şerefeli ve kurşun külâhlıdır. Minareye cami içinden geçilmektedir. Caminin vaktiyle taş döşemeli olan avlusu 1935 yılında sökülmüştür. Kuzeydeki arastadan avluya bir bağlantının olduğu bugün içi örülerek kapatılan kapıdan anlaşılmaktadır.

Külliyenin büyük boyutlu yapısı olan kervansaray düzgün kesme taş ve moloz taş malzeme ile inşa edilmiş olup biri kuzeyde, diğeri güneyde iki ayrı bölümden meydana gelmektedir. Arastanın kuzeyinde bulunan ve avlulu olan bölüm kareye yakın dikdörtgen bir alanı kaplamaktadır. Avlu güneye, kapalı mekânlar ise kuzeye yerleştirilmiştir. Dikdörtgen planlı avlu güneyinde yer alan bir kapı ile arastaya bağlanmaktadır. Doğu ve batı yönünde dörder pâyeli, çapraz tonoz örtülü ve ocaklı revaklar vardır. Revakların kuzeyinde dışa açılan birer küçük kapı mevcuttur. Batıdaki revakın güney birimi sonradan kapıya dönüştürülmüştür. Avlunun kuzeyinde kervansarayın kapalı bölümüne bitişik olarak bir sıra halinde beşik tonoz örtülü sekiz birim bulunmaktadır. İki yanda simetrik olarak yerleştirilen bu mekânlardan birer tanesi avluya açılan eyvan, diğerleri odadır. Ortada yer alan kapı ile kapalı bölüme geçilmektedir. Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı olan bu mekân ortada altı pâye ile bölümlenmiş iki beşik tonozla örtülüdür. Mekânın uzun kenarlarında önleri sekili (güneydeki mevcut değil) ocak nişleri görülür. Dıştan üçgen alınlıklı cepheli kısa kenarlarda mazgal açıklıkları vardır. Bu mekânın güneydoğu ve güneybatı köşelerinde yer alan birer kapı ile beşik tonozlu birimlere geçiş sağlanmıştır. Kervansarayın kapalı bölümü altında samanlık birimlerinin bulunduğu belirtilmektedir. Arastanın güneyinde yer alan ve kuzey-güney istikametinde dikey yerleştirilmiştir...
+++Alıntıdır.

Bu eser henüz bir kaynakçada yer almıyor.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Bu eserin yaptığı atıf bulunmuyor.

Mehmet Yaşar ERTAŞ

“Savaşlarla şekillenen Yollar: Osmanlı Devleti'nde Yol Sistemi”

CIEPO Uluslararası Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Tarihi Araştırmaları 6. Ara Dönem Sempozyum Bildirileri.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

61 kez

görüntülendi.

Eser istatistikleri yükleniyor...