1908-1918 Arası Türk Edebiyatında Hatıra Türünün Edebi Özelliklerinin İncelenmesi

Tez Türkçe Tarih× Edebiyat×

Künye:

Yazarlar:

Banu ALTINOVA

Ekle

Danışmanlar:

Alemdar YALÇIN

Ekle

Yayın Yılı:

2001

Yayın Yeri:

Ankara

Seviye:

MASTER

Kurum:

Gazi Üniversitesi

Bölüm:

Sosyal Bilimler Enstitüsü

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Tayfun Demirhan

Güncelleyen:

Gamze Ertuğrul

Özet:

Türk Edebiyatında hatıra türünün gelişimini ele aldığımız çalışmamız, 1908-1918 yılları ile sınırlandırılmıştır. Diğer birçok Batı kaynaklı tür gibi, eski edebiyatımızda mevcut olmakla birlikte, Tanzimat'tan sonra adı konan ve yeniden şekillenen hatıra türünün, bu türle benzer özellikler gösteren ve birbirine karıştırılan türlerle mukayesesi yapılmış, benzeyen ve ayrılan yönleri belirtilmiş; konuyla ilgili kaynakların yetersizliği sebebiyle, imkânlar dahilinde türün sınırlılıkları belirlenmeye çalışılmıştır. II. Meşrutiyet'in ilân edilmesinden sonra, Sultan Abdülhamid yönetimini eleştiren yazarların, duygularını sübjektif yorumlarla ifade ettikleri eserler yayımlanmıştır. Bu eserler, döneminin aydın mantalitesini göstermesi açısından önemlidir. II. Meşrutiyet'in ilânından sonra, İttihad ve Terakki Cemiyeti taraftarı olan yazarlar, hatıralarında, Meşrutiyet yönetimini överken; Cemiyete mensup olup, daha sonra muhalif saflara geçenler ise hatıralarında İttihad ve Terakki'yi eleştirmişlerdir. Sultan Abdülhamid, İttihad ve Terakki dönemini anlatan hatıralar dışında; Sultan Abdülmecid, Sultan Abdülaziz, Sultan V. Mehmed Reşad, Sultan VI. Mehmed dönemlerini anlatan hatıralar da yazılmıştır. Bu eserler, yakın siyasi tarihimizi aydınlatması açısından önemlidir. 1908 yılından önce ve sonra yapılan savaşları anlatan hatıra kitapları da genellikle hadiselere, müşahedelere, savaşın insanlar üzerinde bıraktığı izleri anlatan duygusal ifadelere yer vermeleri bakımından, edebiyat ve tarihimiz açısından büyük değere haizdirler. Sultan Abdülhamid döneminde üst düzey yönetici olarak görev yapan devlet adamları, hatıralarında, kendi dönemlerinde yapılan olumsuz 247 faaliyetlerde rolleri olmadığını ispatlayarak kendilerini savunma amacını gütmüşlerdir. Bu da yazarların, eserlerinde kendi özel hayatlarından çok, resmî belgelere yer vermelerine neden olmuştur. özel hayata ait olan hatıralar da, yazarlarının hususî hayatlarına ait bilgileri aksettirirken, onların dönemlerinin siyasî atmosferlerini de hissettirmeleri bakımından dikkate değerdirler. Tezimizde hatıra türüne ait olan eserlerden başka, "hatıra" adını taşımasına ve kaynaklarda "hatıra" olarak geçmesine rağmen, bu türe dahil edemeyeceğimiz eserleri de, son bölümde "Hatıra Türüne Girmeyen Eserler" başlığı altında inceledik. Çalışmamızda, sınırlılıkları tam olarak tespit edilmemiş ve bugüne kadar, üzerinde derli toplu bir çalışma yapılmamış olan hatıra türüne ait, 1908-1918 yılları arasında kitap olarak yayımlanmış eserlerin tespiti, inceleme ve değerlendirmeleri yapıldı.

Türk Edebiyatında hatıra türünün gelişimini ele aldığımız çalışmamız, 1908-1918 yılları ile sınırlandırılmıştır. Diğer birçok Batı kaynaklı tür gibi, eski edebiyatımızda mevcut olmakla birlikte, Tanzimat'tan sonra adı konan ve yeniden şekillenen hatıra türünün, bu türle benzer özellikler gösteren ve birbirine karıştırılan türlerle mukayesesi yapılmış, benzeyen ve ayrılan yönleri belirtilmiş; konuyla ilgili kaynakların yetersizliği sebebiyle, imkânlar dahilinde türün sınırlılıkları belirlenmeye çalışılmıştır. II. Meşrutiyet'in ilân edilmesinden sonra, Sultan Abdülhamid yönetimini eleştiren yazarların, duygularını sübjektif yorumlarla ifade ettikleri eserler yayımlanmıştır. Bu eserler, döneminin aydın mantalitesini göstermesi açısından önemlidir. II. Meşrutiyet'in ilânından sonra, İttihad ve Terakki Cemiyeti taraftarı olan yazarlar, hatıralarında, Meşrutiyet yönetimini överken; Cemiyete mensup olup, daha sonra muhalif saflara geçenler ise hatıralarında İttihad ve Terakki'yi eleştirmişlerdir. Sultan Abdülhamid, İttihad ve Terakki dönemini anlatan hatıralar dışında; Sultan Abdülmecid, Sultan Abdülaziz, Sultan V. Mehmed Reşad, Sultan VI. Mehmed dönemlerini anlatan hatıralar da yazılmıştır. Bu eserler, yakın siyasi tarihimizi aydınlatması açısından önemlidir. 1908 yılından önce ve sonra yapılan savaşları anlatan hatıra kitapları da genellikle hadiselere, müşahedelere, savaşın insanlar üzerinde bıraktığı izleri anlatan duygusal ifadelere yer vermeleri bakımından, edebiyat ve tarihimiz açısından büyük değere haizdirler. Sultan Abdülhamid döneminde üst düzey yönetici olarak görev yapan devlet adamları, hatıralarında, kendi dönemlerinde yapılan olumsuz247 faaliyetlerde rolleri olmadığını ispatlayarak kendilerini savunma amacını gütmüşlerdir. Bu da yazarların, eserlerinde kendi özel hayatlarından çok, resmî belgelere yer vermelerine neden olmuştur. özel hayata ait olan hatıralar da, yazarlarının hususî hayatlarına ait bilgileri aksettirirken, onların dönemlerinin siyasî atmosferlerini de hissettirmeleri bakımından dikkate değerdirler. Tezimizde hatıra türüne ait olan eserlerden başka, "hatıra" adını taşımasına ve kaynaklarda "hatıra" olarak geçmesine rağmen, bu türe dahil edemeyeceğimiz eserleri de, son bölümde "Hatıra Türüne Girmeyen Eserler" başlığı altında inceledik. Çalışmamızda, sınırlılıkları tam olarak tespit edilmemiş ve bugüne kadar, üzerinde derli toplu bir çalışma yapılmamış olan hatıra türüne ait, 1908-1918 yılları arasında kitap olarak yayımlanmış eserlerin tespiti, inceleme ve değerlendirmeleri yapıldı.

Gamze Ertuğrul

“Son Dönem Osmanlı (1800-1918) Hatırat Kaynakçası ve Atıf Dizini”.

626 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

803 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Peyami SAFA

Bir Mekteplinin Hatırâtı

İstanbul, 1329, Keteon Bedrosyan Matbaası.

Kitap Türkçe Edebiyat

Bu Kitap

197 kez

görüntülendi.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi

İstanbul, 1977, Dergah Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

29 kez

görüntülendi.

M. Z. , Mustafa Ragıb

İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Fırıldakları yahut Tarih-i Matem

İstanbul, 1328, Arşak Garoyan Matbaası.

Kitap Tarih

Bu Kitap

13 kez

görüntülendi.

Süleyman Paşa

İnkılâp Hissi

İstanbul, 1953, Berksoy Matbaası.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

10 kez

görüntülendi.

Gazi Ahmed Muhtar Paşa

Anılar 2 Sergüzeşt-i Hayatım'ın Cild-i Sanisi

Istanbul, 1996, Tarih Vakfı Yayınları.

Kitap Türkçe Osmanlı 19. yy Anadolu

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Yahya Kemal BEYATLI

Çocukluğum, Gençliğim, Siyasî ve Edebî Hatıralarım

İstanbul, 1986, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Siyaset Edebiyat

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Bezmi Nusret KAYGUSUZ

Fırkalar ve Ben

İstanbul, 1328, Bizans Yeni Osmanlı Matbaası.

Kitap Osmanlıca Tarih Siyaset 20. yy

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Mehmed Said

Gazeteci Lisânı

İstanbul, 1327, Sabah Matbaası.

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Tahir OLGUN

Tahir'ül Mevlevi(Tahir Olgun) Edebiyat Lügatı

İstanbul, 1973, .

Kitap Türkçe Kaynak Yayını

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Namık Ekrem .

Osmanlı Ordusuna 10 Temmuz Hatırası Sene 1324

İstanbul, 1327, Ruşen Matbaası.

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Mehmed Selahaddin

İttihat ve Terakki'nin Kuruluşu ve Osmanlı Devleti'nin Yıkılışı Hakkında Bildiklerim

İstanbul, 1989, İnkılap Ve Aka Kitabevleri.

Kitap Türkçe Kaynak Yayını

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi

İstanbul, 1982, Dergah Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Atilla ÖZKIRIMLI

Türk Edebiyatı Ansiklopedisi

İstanbul, 1982, Cem Yayınları.

Kitap Türkçe Edebiyat

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Mehmet KAPLAN

“Hatırat Üzerine”

Hisar.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Abdulvahid Vehbi

Hatırât Yahut Mecmuâ-i Nâçiz

Erzurum, 1328, Erzurum İttihad Matbaası.

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Hüseyin Cahit Yalçın

Kavgalarım

İstanbul, 1326, Tanin Matbaaası.

Kitap Osmanlıca

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Şerif Paşa

Bir Muhalifin Hatıraları İttihat ve Terakkiye Muhalefet

iSTANBUL, 1990, Nehir Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Sadık Vicdânî

Cennetmekân Sultan Murad Hân-ı Hâmis Hazretlerinin Hasbihali ve Son Vedaı

İstanbul, 1326, Matbaa-i Ahmed İhsan Ve Şürekâsı.

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Süleyman Kadızade Rıfat

Padişah Aldattı mı Aldandı mı

İstanbul, 1324, .

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Said PAŞA

Anılar

İstanbul, 1977, Hür Yayın Ve Ticaret.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Ali Kemal

Yıldız Hatırat-ı Elimesi

İstanbul, 1326, Necip Necati.

Kitap Tarih

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Ahmed RASİM

Eşkal-i Zaman

İstanbul, 1992, MEB Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

İbnü'l Nüzhet CEVAD

Hatıra-i Tarihi Osmani

İstanbul, 1330, Kasbar Matbaası.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Rıza NUR

Cemiyet-i Hafiye

İstanbul, 1997, Bedir Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Mehmed MEMDUH PAŞA

Tanzimattan Meşrutiyete 1 Mir'at-i Şuunat

Istanbul, 1990, Nehir Yayınları;.

Kitap Türkçe Türkiye Cumhuriyeti Anadolu 17. yy

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Hüseyin Raci

Târihçe-i Vak'a-i Zağra

İstanbul, 1973, 1001 Temel Eser.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Ahmed RASİM

Üç Hatırat, Üç Şahsiyet

İstanbul, 1976, .

Kitap Türkçe Tarih Siyaset

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Seyit Kemal KARAALİOĞLU

Edebiyat Terimleri Kılavuzu

İstanbul, 1975, İnkilâp Ve Aka Basımevi.

Kitap Türkçe Edebiyat

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

İbrahim Hilmi ÇIĞIRAÇAN

Hayat-ı Askeriye ve Edebiye Sahifeleri

İstanbul, 1324, Mahmud Bey Matbaası.

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Talat S. Halman

“Yaşadıkça Yazılan”

Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Orhan Şaik GÖKYAY

“Türkçe'de Gezi Kitapları”

Türk Dili Dergisi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Salime Servet Seyfi

Bir Hâtıra-i Pejmürde

İstanbul, 1329, Sancakcıyan Matbaası.

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

İsmail Habib SEVÜK

Tanzimattan Beri Edebiyat Tarihi

İstanbul, 1944, Remzi Kitabevi.

Kitap Türkçe Tarih Edebiyat

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Şerafeddin MAĞMUMİ

Seyahat Hatıraları - Anadolu ve Rumeli'de

Matbaatü'l Fütuh, Kahire, 1909, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Hasan Rami Paşa

Hatıralar

Ankara, 1997, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Karargâh Basımevi.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

İsmail Sıtkı

Hatırât

İstanbul, 1324, Selanik Matbaası.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

J. A. CUDDON

A Dictionary of Literary Terms

Middlesex, 1892, Penguin Books.

Kitap İngilizce Ansiklopedi

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Ahmet KABAKLI

Türk Edebiyat Tarihi

İstanbul, 1967, Türkiye Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Birol EMİL

Mizancı Murad Bey-Hayatı ve Eserleri

İstanbul, 1979, Edebiyat Fakültesi Basımevi.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Yusuf ÇOTUKSÖKEN

Dil ve Edebiyat Terimleri Sözlüğü

İstanbul, 1992, Cem Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Kathlen MORNER , Ralp RAUSEH

NTC's Dictionary of Literary Terms

Lincolwood, 1975, NTC.

Kitap İngilizce Ansiklopedi

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Mehmed Emin

Gelibolu Hatırâtı

İstanbul, 1327, Mekteb-i Harbiye Matbaası.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

İsmail Hakkı Bereketzade

Yâd-ı Mazi

İstanbul, 1997, Nehir Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Cafer Seydahmed KIRIMER

Unutulmaz Gözyaşları

İstanbul, 1334, Kütüphane-i Sûdi.

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Celal NURİ

Şimâl Hatıraları

İstanbul, 1997, Mavi Yayıncılık.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Ebulbehzad -

Bir Polisin Hatırâtı

İstanbul, 1329, Matbaa-i İkdam.

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Ahmed RASİM

Eşkâl-i Zaman

İstanbul, 1334, Ahmed İhsan Ve Şürekası.

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Yunus Nadi ABALIOĞLU

İhtilâl-i İnkılâb-i Osmânî

İstanbul, 1325, Matbaa-i Cihan.

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Bilge ULUĞLAR

1918–1928 Yılları Arası Türk Edebiyatında Hatıra Türü

, 2006, MASTER.

Tez Türkçe Tarih

Bu Tez

5 kez

görüntülendi.

Murat HANİLÇE

“II. Meşrutiyet Dönemine Dair Hatırat Bibliyografyası Denemesi”

Bilig-Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi.

Makale Türkçe Tarih 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Makale

4 kez

görüntülendi.

Doğanay ERYILMAZ

Ermeni, Fransız ve Türk Literatürlerinde Anı Türü

, 2011, MASTER.

Tez Türkçe Tarih

Bu Tez

2 kez

görüntülendi.

Eser istatistikleri yükleniyor...