XVI. yüzyıl Anadolu'sunda Oğuzların Karkın Boyu

Tez Türkçe Tarih×

Künye:

Yazarlar:

Sadullah GÜLTEN

Ekle

Danışmanlar:

Ayhan PALA

Ekle

Yayın Yılı:

2004

Yayın Yeri:

Ankara

Seviye:

MASTER

Kurum:

Gazi Üniversitesi

Bölüm:

Sosyal Bilimler Enstitüsü

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Tayfun Demirhan

Güncelleyen:

Tayfun Demirhan

Özet:

Karkınlar, Anadolu'nun iskan edilmesinde birinci derecede rol oynayan Oğuz boylarından birisidir. Bu boyun Anadolu'da ilk iskan faaliyetleri 1220 dolaylarında Dede Kargın'ın önderliğinde gerçekleşmiştir. Vefai şeyhi olan Dede Kargın dini ve siyasi nüfuzu dolayısıyla, Karkınlar arasında etkili olduğu kadar, diğer Türkmenler grupları arasında da önemli bir yer edinmiştir. Malum olduğu üzere, Babai isyanının önderi Baba İlyas Horasani Dede Kargın'ın halifeleri arasında yer almaktadır. Tahrir defterleri üzerinde yaptığımız geniş çaplı araştırma sonucunda, XVI. yüzyıl itibariyle, Anadolu'da Karkın isimli 89 tane yer bulunmaktadır. Bu yerlerin 70'i köy, 17'si mezra, 1'i nahiye ve 1'i de yaylaktır. Buraların dışında İçel sancağında bir, Kırşehir sancağında iki, Maraş sancağında üç köyde Karkın cemaatleri sakindir. Ayrıca, Maraş sancağında bulunan dört mezrada da ziraatla uğraşmaktadırlar. Karkın isimli bu yerler, ekseriyetle Fırat nehrinin doğusunda yer almakta olup, özellikle İç Anadolu ve Batı Anadolu onların yoğun şekilde yerleştikleri sahalar olarak dikkat çekmektedir. Karkın isimli yerlerin fazla olduğuna bakılırsa, Karkınlar Anadolu'ya gelişlerinden kısa bir süre sonra yerleşik hayata geçerek kendi isimleriyle köyler teşkil etmeye başlamışlardır. Bu asırda, yerleşik hayat yaşayan Karkınların yanı sıra, onların önemli bir bölümü de konar-göçerliğe devam etmektedir. Tahrir kayıtlarından anlaşıldığına göre, Karkın boyuna mensup konar-göçer teşekküller yaygın olarak Anadolu'nun doğu ve güney bölgelerinde bulunan Türkmen ulusları arasında yer almışlardır. Bu suretle bu boy, Halep, Dulkadirli, Ramazanlı ve Bozuluş Türkmenleri'nin teşekkül ve faaliyetinde rol oynamıştır. XVII. ve XVIII. yüzyıllarda aşiretlerin iskanı sırasında, bunların önemli bir bölümünün yerleşik hayata geçtikleri ve zamanla konar-göçer gelenekleri terk ettikleri anlaşılmaktadır. Son olarak, XVI. yüzyılın ilk yarısında, Karkınların konar-göçer ve yerleşikler olmak üzere takriben 10.322 kişilik bir nüfusa sahip olduklarını belirtelim.

Karkınlar, Anadolu'nun iskan edilmesinde birinci derecede rol oynayan Oğuz boylarından birisidir. Bu boyun Anadolu'da ilk iskan faaliyetleri 1220 dolaylarında Dede Kargın'ın önderliğinde gerçekleşmiştir. Vefai şeyhi olan Dede Kargın dini ve siyasi nüfuzu dolayısıyla, Karkınlar arasında etkili olduğu kadar, diğer Türkmenler grupları arasında da önemli bir yer edinmiştir. Malum olduğu üzere, Babai isyanının önderi Baba İlyas Horasani Dede Kargın'ın halifeleri arasında yer almaktadır. Tahrir defterleri üzerinde yaptığımız geniş çaplı araştırma sonucunda, XVI. yüzyıl itibariyle, Anadolu'da Karkın isimli 89 tane yer bulunmaktadır. Bu yerlerin 70'i köy, 17'si mezra, 1'i nahiye ve 1'i de yaylaktır. Buraların dışında İçel sancağında bir, Kırşehir sancağında iki, Maraş sancağında üç köyde Karkın cemaatleri sakindir. Ayrıca, Maraş sancağında bulunan dört mezrada da ziraatla uğraşmaktadırlar. Karkın isimli bu yerler, ekseriyetle Fırat nehrinin doğusunda yer almakta olup, özellikle İç Anadolu ve Batı Anadolu onların yoğun şekilde yerleştikleri sahalar olarak dikkat çekmektedir. Karkın isimli yerlerin fazla olduğuna bakılırsa, Karkınlar Anadolu'ya gelişlerinden kısa bir süre sonra yerleşik hayata geçerek kendi isimleriyle köyler teşkil etmeye başlamışlardır. Bu asırda, yerleşik hayat yaşayan Karkınların yanı sıra, onların önemli bir bölümü de konar-göçerliğe devam etmektedir. Tahrir kayıtlarından anlaşıldığına göre, Karkın boyuna mensup konar-göçer teşekküller yaygın olarak Anadolu'nun doğu ve güney bölgelerinde bulunan Türkmen ulusları arasında yer almışlardır. Bu suretle bu boy, Halep, Dulkadirli, Ramazanlı ve Bozuluş Türkmenleri'nin teşekkül ve faaliyetinde rol oynamıştır. XVII. ve XVIII. yüzyıllarda aşiretlerin iskanı sırasında, bunların önemli bir bölümünün yerleşik hayata geçtikleri ve zamanla konar-göçer gelenekleri terk ettikleri anlaşılmaktadır.Son olarak, XVI. yüzyılın ilk yarısında, Karkınların konar-göçer ve yerleşikler olmak üzere takriben 10.322 kişilik bir nüfusa sahip olduklarını belirtelim.