Lozan'ın Bir Öncüsü, Prof. Ahmet Selâhattin Bey (1878-1920)

Kitap Türkçe 20. yy×

Künye:

Yazarlar:

Seha L. MERAY

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

1976

Yayın Yeri:

Ankara

Yayıncı:

Türk Tarih Kurumu

Cilt:

Basım Kaydı:

Sayfa Sayısı:

VIII + 104

ISBN:

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Fuat Aksu

Güncelleyen:

kaynakca.info

Özet:

Unutulmaz bir öncü...

Oktay AKBAL

"VASİLİK ve himaye altına giren bir devlet, bağımsızlığını yitirir. Egemenlik hakkı teslim olunamaz, ayrılık kabul etmez. Bağımsızlık bir bütündür. Ya vardır ya yoktur, yok ise devletin kimliği ortadan kalkmış demektir."
Yıl 1918'dir. Ünlü Sultanahmet mitinginden sonra ABD Başkanı Wilson'a "Bugün bizi savunmanız gerekir, çünkü ilkelerinizle bize bu cesareti verdiniz" diye telgraf çekilir! İstanbul'daki aklı başında sayılan kişilerin umudu ülkenin ABD "mandat"sına, yani ABD koruması altına girmesini sağlamaktır! 20 Mayıs'ta Saltanat Şurası toplanır, 31 Mayıs 1919'da Ahmet İzzet, Cevat Çobanlı, Çürüksulu Mahmut vb. paşalar İstanbul'daki Amerikan kuruluna kadar gidip ABD mandatsını isterler. Atatürk'ün Samsun'a gitmesini destekleyen Genelkurmay Başkanı Cevat Paşa bile tek çıkar yolun Amerikan mandatsı olduğu inancındadır...
İşte bu karanlık, umutsuz günlerde kırk yaşlarında bir hukuk profesörü basında çıkan yazılarında tam ters görüşü savunmaktadır. Ona göre, "Selçuk oğullarından Osman oğullarına geçişi yoluyla hep bağımsız bir Türk devleti olarak yaşayan Türk milletinin ağzından 'Biz bu işi beceremiyoruz' açıklamasının çıkması büyük bir alçaklıktır. Çanakkale'yi savunanlara bu zillet yakışmaz."
Ahmet Selahattin Bey!.. Sevgili Haldun Taner'in babası, o günlerde hukuk okulunda müderristir, kısa bir süre sonra Osmanlı Meclisi Mebusanı'na İstanbul milletvekili seçilecektir. Ahmet Selahattin Bey Padişah Vahdettin'in sarayda topladığı Saltanat Şurası'na da karşı çıkar, "Şurayı saltanatın yerini şurayı millet almalıdır" diyebilen yürekli kişidir. "Milletin sonuna kadar bağımsızlığını istemesi ve savunması, tarihsel soyluluğun zorunluğudur." Ona göre "mandat dolambaçlı bir ilhaktır. Kimse bizim güzel gözlerimiz için birçok büyük sorumluluğu, büyük bir sıkıntıyı üzerine almaz", "Bin yıldan beri bağımsız yaşayan Türkler kendi ülkelerinde mandat ya da vasilik adıyla yabancıların at oynatmasına razı olamazlar."
Bu yazılar Mustafa Kemal Paşa'nın 19 Mayıs 1919'da Anadolu'ya çıktığı günlerde yazılmıştır. İstanbul'da nice ünlü kişiler, başta padişah ve çevresi, tek çıkış yolunun ya İngiltere ya Amerika'ya bağlanmak olduğuna inanırken, hatta Erzurum ve Sivas kongrelerinde bile ABD mandatsından yana konuşmalar yapılıken, hiç kimse Türklerin kendi başlarına bağımsız bir devlet kurabileceklerini, düşmanları yurttan kovabileceklerini düşünemezken, Prof. Ahmet Selahattin'in yürekli çıkışları her zaman saygıyla anılacak bir tarihsel olaydır.
Uluğ İğdemir, şöyle yazmıştı:
"Ahmet Selahattin Bey genç yaşında ölmeyerek Anadolu'ya geçmiş olsaydı, Atatürk'ün en değerli çalışma arkadaşlarından biri olurdu." Ne yazık ki Ahmet Selahattin 20 Ocak 1920'de öldü. Arkadaşı Cemil Bilsel'in yazdığı gibi: "O günün gençleri arasında, onu tanımayan ve tanıyıp da ona bağlanmayan yoktur."
Prof. Seha Meray Lozan'ın bir öncüsü saydığı Ahmet Selahattin Bey konusunda yazdığı (TTK Yayını, 1976) kitabın önsözünde onun için şu sözleri söylüyor:
"...nice bilim adamı aydın geçinen kişiler kişisel çıkarlar ya da kaygılar yüzünden günün güçlü politikacılarının ülke zararına davranışlarına karşı susarken ya da doğruyu bilseler bile yaranmak için yanlışı savunurken, Ahmet Selahattin Bey hak bildiği yolda yalnız başına da olsa, başı dik, tökezlemeden, sözünü esirgemeden ölümüne dek kişiliğini koruyarak yürümesini becermiştir. Öldüğünde cebinde yetmiş beş kuruş çıkan bu büyük yurtsever bilim adamının yüreğindeki zenginlik, hangi Karun'un hazinelerinde var?"
Ahmet Selahattin Bey'in ve onun tarihsel değerini, önemini kitabıyla bizlere aktaran sevgili Prof. Seha Meray'ın anılarına saygıyla...

http://www.milliyet.com.tr/1997/09/23/yazar/akbal.html

Unutulmaz bir öncü...

Oktay AKBAL

"VASİLİK ve himaye altına giren bir devlet, bağımsızlığını yitirir. Egemenlik hakkı teslim olunamaz, ayrılık kabul etmez. Bağımsızlık bir bütündür. Ya vardır ya yoktur, yok ise devletin kimliği ortadan kalkmış demektir."
Yıl 1918'dir. Ünlü Sultanahmet mitinginden sonra ABD Başkanı Wilson'a "Bugün bizi savunmanız gerekir, çünkü ilkelerinizle bize bu cesareti verdiniz" diye telgraf çekilir! İstanbul'daki aklı başında sayılan kişilerin umudu ülkenin ABD "mandat"sına, yani ABD koruması altına girmesini sağlamaktır! 20 Mayıs'ta Saltanat Şurası toplanır, 31 Mayıs 1919'da Ahmet İzzet, Cevat Çobanlı, Çürüksulu Mahmut vb. paşalar İstanbul'daki Amerikan kuruluna kadar gidip ABD mandatsını isterler. Atatürk'ün Samsun'a gitmesini destekleyen Genelkurmay Başkanı Cevat Paşa bile tek çıkar yolun Amerikan mandatsı olduğu inancındadır...
İşte bu karanlık, umutsuz günlerde kırk yaşlarında bir hukuk profesörü basında çıkan yazılarında tam ters görüşü savunmaktadır. Ona göre, "Selçuk oğullarından Osman oğullarına geçişi yoluyla hep bağımsız bir Türk devleti olarak yaşayan Türk milletinin ağzından 'Biz bu işi beceremiyoruz' açıklamasının çıkması büyük bir alçaklıktır. Çanakkale'yi savunanlara bu zillet yakışmaz."
Ahmet Selahattin Bey!.. Sevgili Haldun Taner'in babası, o günlerde hukuk okulunda müderristir, kısa bir süre sonra Osmanlı Meclisi Mebusanı'na İstanbul milletvekili seçilecektir. Ahmet Selahattin Bey Padişah Vahdettin'in sarayda topladığı Saltanat Şurası'na da karşı çıkar, "Şurayı saltanatın yerini şurayı millet almalıdır" diyebilen yürekli kişidir. "Milletin sonuna kadar bağımsızlığını istemesi ve savunması, tarihsel soyluluğun zorunluğudur." Ona göre "mandat dolambaçlı bir ilhaktır. Kimse bizim güzel gözlerimiz için birçok büyük sorumluluğu, büyük bir sıkıntıyı üzerine almaz", "Bin yıldan beri bağımsız yaşayan Türkler kendi ülkelerinde mandat ya da vasilik adıyla yabancıların at oynatmasına razı olamazlar."
Bu yazılar Mustafa Kemal Paşa'nın 19 Mayıs 1919'da Anadolu'ya çıktığı günlerde yazılmıştır. İstanbul'da nice ünlü kişiler, başta padişah ve çevresi, tek çıkış yolunun ya İngiltere ya Amerika'ya bağlanmak olduğuna inanırken, hatta Erzurum ve Sivas kongrelerinde bile ABD mandatsından yana konuşmalar yapılıken, hiç kimse Türklerin kendi başlarına bağımsız bir devlet kurabileceklerini, düşmanları yurttan kovabileceklerini düşünemezken, Prof. Ahmet Selahattin'in yürekli çıkışları her zaman saygıyla anılacak bir tarihsel olaydır.
Uluğ İğdemir, şöyle yazmıştı:
"Ahmet Selahattin Bey genç yaşında ölmeyerek Anadolu'ya geçmiş olsaydı, Atatürk'ün en değerli çalışma arkadaşlarından biri olurdu." Ne yazık ki Ahmet Selahattin 20 Ocak 1920'de öldü. Arkadaşı Cemil Bilsel'in yazdığı gibi: "O günün gençleri arasında, onu tanımayan ve tanıyıp da ona bağlanmayan yoktur."
Prof. Seha Meray Lozan'ın bir öncüsü saydığı Ahmet Selahattin Bey konusunda yazdığı (TTK Yayını, 1976) kitabın önsözünde onun için şu sözleri söylüyor:
"...nice bilim adamı aydın geçinen kişiler kişisel çıkarlar ya da kaygılar yüzünden günün güçlü politikacılarının ülke zararına davranışlarına karşı susarken ya da doğruyu bilseler bile yaranmak için yanlışı savunurken, Ahmet Selahattin Bey hak bildiği yolda yalnız başına da olsa, başı dik, tökezlemeden, sözünü esirgemeden ölümüne dek kişiliğini koruyarak yürümesini becermiştir. Öldüğünde cebinde yetmiş beş kuruş çıkan bu büyük yurtsever bilim adamının yüreğindeki zenginlik, hangi Karun'un hazinelerinde var?"
Ahmet Selahattin Bey'in ve onun tarihsel değerini, önemini kitabıyla bizlere aktaran sevgili Prof. Seha Meray'ın anılarına saygıyla...

http://www.milliyet.com.tr/1997/09/23/yazar/akbal.html