XVIII. Yüzyılda Osmanlı Sosyal Tarihine Katkı; Konya 60 No'lu Şer'iye Sicilinin Analizi ve Tarihsel Bilgi Kaynağı Olarak Kullanımına İlişkin Bir Yöntem Denemesi

Tez Türkçe

Künye:

Yazarlar:

Özlem BAŞARIR Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Ekle

Danışmanlar:

Özer ERGENÇ

Ekle

Yayın Yılı:

2003

Yayın Yeri:

Ankara

Seviye:

MASTER

Kurum:

Ankara Üniversitesi

Bölüm:

Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Anabilim Dalı / Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Nagehan Doğan

Güncelleyen:

Kübra Selen Yılmaz

Özet:

Tezimizin amacı, çok değerli bilgiler içerdiği aşikar olan "şer' iye sicilleri"nin kullanılabilirliğini sağlamak üzere, bir yöntem denemesi yapmak ve bu belgeler aracılığıyla kültür tarihine katkıda bulunmaktır. Bu tezde denenecek olan yöntem, şer' iye sicillerinden iki boyutlu bilgi edinmeye yöneliktir. Bilindiği gibi şer'iye sicilleri, Osmanlı yönetim örgütü içinde ve toplumun hukuki, sosyal, ekonomik ve kültürel ilişkilerinde çok önemli roller üstlenmiş olan "kadı"nın "şer'i mahkeme"de tuttuğu kayıtlan içerirler. Bu sicillerde ağırlıklı olarak mahkemeye intikal etmiş ve kadı tarafından bir hükme bağlanmış meselelerin zabıt ve ilamları vardır. Günlük hayatın akışı içinde kişiler arasındaki, kendilerinin çözüm bulamadığı sorunların tümü, kişilerle devlet arasındaki ilişkilerin bir çoğu, bu defterlere yansımıştır. Ayrıca çeşitli makamlardan alınmış resmî vesikalar, kişilerin kendi özel bilgilerini taşıyan "defter ve mektup"lar bu defterlerde "suret" olarak bulundurulmuştur. Bu özelliği ile şer'iye sicilleri, Batı toplumlarında bulunan ve bizim toplumumuzun ilişkileri içinde kişilerin davranış kalıplarında yer almayan "aile bilgileri", "hatırat" gibi belgelerin yerini tutacak özelliktedirler. Bunların kullanılabilirliğini sağlamak gerekir. Tezimizin ana temasım bu konu oluşturmaktadır. Defter, içindeki tüm belgeleriyle ele alınarak, tek bir belge konumuna indirgenmiş ve bu suretle içindeki münferit bilgilerin topluca değerlendirilmesi mümkün olabilmiştir. Bu sayede, XVIII. yüzyılda önemli bir Osmanlı şehri olan Konya'da gündelik hayata ilişkin daha somut bilgilere ulaşılmıştır. Örneğin, bir eyalet merkezi, bir Paşa Sancağı merkezi, bir büyük kaza merkezi olan Konya'da, Konya mahkemesinin çalışma düzeni ekseninde, iş hacmi, gündelik hayatın hızı, insan ilişkileri, teb'a-devlet ilişkileri, deftere yansımış belgelerin önce sayısal, daha sonra içerik analizleri ile anlaşılır hale getirilmiştir. Bu açıdan elde ettiğimiz sonuç, gündelik hayatın hızı, yoğunluğu, dönemin teknolojik düzeyi sebebiyle oldukça yavaş ve ilişkiler yüz yüzedir. Diğer bir önemli sonuç, Osmanlı klasik düzeninin temel sistemlerinin değişim sürecinin Konya'da topluca gözlenebilmesidir.