XVIII. Yüzyılda Osmanlı Dış Ticareti

Tez Türkçe Tarih× 18. yy× Osmanlı× Anadolu×

Künye:

Yazarlar:

Numan ELİBOL

Ekle

Danışmanlar:

Rıfat ÖNSOY

Ekle

Yayın Yılı:

1996

Yayın Yeri:

Ankara

Seviye:

MASTER

Kurum:

Hacettepe Üniversitesi

Bölüm:

Tarih Anabilim Dalı

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Nagehan Doğan

Güncelleyen:

Tayfun Demirhan

Özet:

Osmanlı İmparatorluğu coğrafî konumu itibarıyla çok eski zamanlardan beri, yoğun bir mal değişimine sahip olan ticaret yolları üzerinde bulunuyor ve bu transit ticaretin vergilendirmesinden büyük gelirler elde ediyordu. 18. yüzyılda ipek ve baharat ticaretinin gerçekleştiği yolların büyük bölümünün ele geçirilmesinin ardından, hem doğu ve batı, hem de kuzey ve güney ülkeleri arasında muazzam bir ticaret potansiyeline sahip olan bölgeler Osmanlı denetimine girmiş oldu. Osmanlı İmparatorluğu, coğrafî konumunun sağladığı avantajın yanısıra, ihtiyaç duyduğu sınaî ve ziraî ürünlerin çoğunu kendi topraklarından elde edebilecek imkânlara da sahipti. Bu yüzden Osmanlı dış ticareti ilk zamanlardan itibaren fazlalık verdi. Bu durum uzun süre değişmedi. 16. yüzyılda, Ümit Burnu'ndan dolaşan Hint Okyanusu yolu yeni bir ticaret yolu olarak ortaya çıkmış, ancak Basra'ya ve Kızıldeniz'e akan Hint ve Uzak Doğu ticareti tamamıyla kesilmemişti. Üstelik Osmanlılar 16. yüzyıl boyunca Avrupalı tüccarlara bahşetmiş oldukları ticarî imtiyazlar sayesinde Akdeniz'deki ticaretin canlı kalmasını sağlamışlardı. 17. yüzyılda bu durum değişmeye başladı. Bu yüzyıl başlarında İran'dan gelen ipek yolu savaşlar nedeniyle kesintiye uğradı. 17. yüzyılın ilerleyen dönemlerinde de, Ümit Burnu'ndan dolaşan okyanus yolunun daha sık kullanılması nedeniyle baharat ticareti eski önemini kaybetti. Üstelik Avrupalılar, o ana dek Akdeniz Ve Osmanlı İmparatorluğu aracılığı ile elde edilen bazı ticaret maddelerini sömürgelerinden getirmeye başlamışlardı. 17. yüzyıldaki bu gelişmeler, Osmanlı dış ticaretinin değişim döneminin ilk aşamalarını oluşturdu Bir taraftan dış dünyada bu gelişmeler yaşanırken, diğer taraftan içte, 17. yüzyıl sonlarından itibaren karşılaşılan askerî başansızlıklar ve malî açmazlar, Osmanlı Devleti'ni, gelir kaynaklarının arttınlması için ticaret alanında yeni alternatifler aramaya itti. Bu nedenle, Avrupalı devletlere tanınan ticarî imtiyazlar arttırıldı. Önceleri sadece ticaret limanlannda yerleşmiş bulunan Avrupalı tüccarlara tanınan himaye ve emniyet, sonralan imparatorluk dahilindeki ithalat ve ihracat ayrıcalıklarını da kapsayacak şekilde genişletildi. ü 18. yüzyılda, Osmanlı dış ticaretinde meydana gelen değişiklikler belirgin bir hal aldı. Osmanlı İmparatorluğu'nun dış ticareti ağırlıklı olarak batıya yönelmeye, eski ticaret merkezleri önemini kaybetmeye, yeni ticaret merkezleri önem kazanmaya başladı. Aynı yüzyılda Avrupa ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki ticarete konu olan mallann içeriğinde de değişiklikler meydana geldi. Osmanlı İmparatorluğu, izlemiş olduklan ticaret politikaları ve üretim tekniğinde kaydettikleri başarılara paralel olarak, tekstil başta olmak üzere bir çok sanayi dalında gelişme gösteren batıya hammadde sağlamaya, karşılığında da batıdan mamul maddeler almaya başladı. Osmanlı imparatorluğu, genel hatlarıyla çizmeye çalıştığımız bu tablo içerisinde 19. yüzyıla girerken, sanayi devrimi gerçekleştirmiş ve iktisaden güçlenmiş olan Avrupa karşısında, sanayi ve sömürge ürünlerinin kolaylıkla pazarlanabildiği ve gelişmiş Batı Avrupa ülkelerinin kendi sanayileri için hammadde temin ettikleri bir pazar olmaya aday gözüküyordu.

Osmanlı İmparatorluğu coğrafî konumu itibarıyla çok eski zamanlardan beri, yoğun bir mal değişimine sahip olan ticaret yolları üzerinde bulunuyor ve bu transit ticaretin vergilendirmesinden büyük gelirler elde ediyordu. 18. yüzyılda ipek ve baharat ticaretinin gerçekleştiği yolların büyük bölümünün ele geçirilmesinin ardından, hem doğu ve batı, hem de kuzey ve güney ülkeleri arasında muazzam bir ticaret potansiyeline sahip olan bölgeler Osmanlı denetimine girmiş oldu. Osmanlı İmparatorluğu, coğrafî konumunun sağladığı avantajın yanısıra, ihtiyaç duyduğu sınaî ve ziraî ürünlerin çoğunu kendi topraklarından elde edebilecek imkânlara da sahipti. Bu yüzden Osmanlı dış ticareti ilk zamanlardan itibaren fazlalık verdi. Bu durum uzun süre değişmedi. 16. yüzyılda, Ümit Burnu'ndan dolaşan Hint Okyanusu yolu yeni bir ticaret yolu olarak ortaya çıkmış, ancak Basra'ya ve Kızıldeniz'e akan Hint ve Uzak Doğu ticareti tamamıyla kesilmemişti. Üstelik Osmanlılar 16. yüzyıl boyunca Avrupalı tüccarlara bahşetmiş oldukları ticarî imtiyazlar sayesinde Akdeniz'deki ticaretin canlı kalmasını sağlamışlardı. 17. yüzyılda bu durum değişmeye başladı. Bu yüzyıl başlarında İran'dan gelen ipek yolu savaşlar nedeniyle kesintiye uğradı. 17. yüzyılın ilerleyen dönemlerinde de, Ümit Burnu'ndan dolaşan okyanus yolunun daha sık kullanılması nedeniyle baharat ticareti eski önemini kaybetti. Üstelik Avrupalılar, o ana dek Akdeniz Ve Osmanlı İmparatorluğu aracılığı ile elde edilen bazı ticaret maddelerini sömürgelerinden getirmeye başlamışlardı. 17. yüzyıldaki bu gelişmeler, Osmanlı dış ticaretinin değişim döneminin ilk aşamalarını oluşturdu Bir taraftan dış dünyada bu gelişmeler yaşanırken, diğer taraftan içte, 17. yüzyıl sonlarından itibaren karşılaşılan askerî başansızlıklar ve malî açmazlar, Osmanlı Devleti'ni, gelir kaynaklarının arttınlması için ticaret alanında yeni alternatifler aramaya itti. Bu nedenle, Avrupalı devletlere tanınan ticarî imtiyazlar arttırıldı. Önceleri sadece ticaret limanlannda yerleşmiş bulunan Avrupalı tüccarlara tanınan himaye ve emniyet, sonralan imparatorluk dahilindeki ithalat ve ihracat ayrıcalıklarını da kapsayacak şekilde genişletildi.ü 18. yüzyılda, Osmanlı dış ticaretinde meydana gelen değişiklikler belirgin bir hal aldı. Osmanlı İmparatorluğu'nun dış ticareti ağırlıklı olarak batıya yönelmeye, eski ticaret merkezleri önemini kaybetmeye, yeni ticaret merkezleri önem kazanmaya başladı. Aynı yüzyılda Avrupa ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki ticarete konu olan mallann içeriğinde de değişiklikler meydana geldi. Osmanlı İmparatorluğu, izlemiş olduklan ticaret politikaları ve üretim tekniğinde kaydettikleri başarılara paralel olarak, tekstil başta olmak üzere bir çok sanayi dalında gelişme gösteren batıya hammadde sağlamaya, karşılığında da batıdan mamul maddeler almaya başladı. Osmanlı imparatorluğu, genel hatlarıyla çizmeye çalıştığımız bu tablo içerisinde 19. yüzyıla girerken, sanayi devrimi gerçekleştirmiş ve iktisaden güçlenmiş olan Avrupa karşısında, sanayi ve sömürge ürünlerinin kolaylıkla pazarlanabildiği ve gelişmiş Batı Avrupa ülkelerinin kendi sanayileri için hammadde temin ettikleri bir pazar olmaya aday gözüküyordu.