Başlangıçtan Günümüze Yıldırım Külliyesi ve Ulu Camii

Tez Türkçe Tarih× Sanat Tarihi×

Künye:

Yazarlar:

M. Asım YEDİYILDIZ

Ekle

Danışmanlar:

Prof.Dr. Özkan İZGİ

Ekle

Yayın Yılı:

1995

Yayın Yeri:

Ankara

Seviye:

DOKTORA

Kurum:

Hacettepe Üniversitesi

Bölüm:

Tarih Anabilim Dalı

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Celal Pestil

Güncelleyen:

Yağız Fatih Nazlıer

Özet:

Bu çalışmada, inşası en geç 1400 yılında tamamlanan "Yıldırım ve Ulucami Külliyeleri"nin altı asırlık hayatı, mevcut veriler çerçevesinde anlatılmaktadır. Külliyeleri, ondört yıl gibi çok kısa sayılabilecek saltanat dönemine, pek çok başarılı işi sığdırmış ünlü Niğbolu kahramanı Yıldırım Bayezid yaptırmıştır. Bazı birimleriyle hizmeti günümüze kadar devam eden bu hayrat eserlerin tesis adilmesinin arka planında kurucusunun imaret ve hayrat anlayışının yer aldığı arılaşılmaktadır. Kuruluş döneminde eserlerin inşasını gerektiren siyasi, sosyal, ve iktisadi şartlar oldukça müsaittir. Bu dönem, ünlü pek çok alimin Orta Asya veya Mısır'dan Osmanlı ülkesine geldiği bir devirdir. Bursa'mn fetihle birlikte başlayan kültürel gelişimi bu devirde önemli bir ivme kazanmıştır. Bu ortam külliyelerin yapılmasını bir ihtiyaç haline getirmiş olabileceği gibi, şehrin genişlemesine yönelik bir imar faaliyeti olarak da görülebilir. Bunu külliyelerin şehirdeki konumlarından da anlamak mümkündür. Cami, medrese, imaret, darüşşifa, türbe gibi birimlerden teşekkül eden külliyeler, ekonomik açıdan XVI. asrın son çeyreğine kadar pek önemli bir sıkıntıya düşmemişlerdir. Bu tarihten itibaren XVII. yüzyıl sonlarına kadar zaman zaman parasızlık ve mahsul kıtlığından dolayı imaret kapanmış ancak alman bazı tedbirlerle yeniden hizmete açılmıştır. Zaman içinde külliyelerin personel sayısında nisbi artışlar gözlenmektedir. Hizmet kapasitesinin genişlemesinden kaynaklanan eleman ihtiyacı bunun sebepleri arasında sayılabilir. Görevlilerin vakfiye' de belirlenen ücretlerinde değişmeler may dana gelmiştir. Bu daha ziyade üst düzey personelin maaşlarında görülmektedir. Maaşların vakfiyede aylık olarak ödenmesi öngörülmüş olmasına rağmen, vakfın ekonomik rv durumunun elvermediği zamanlarda değişik yollarla da ödemeler yapılabilmektedir. Maaşlardaki artışlar gerçekte personelin alım gücünü yükseltmediği gibi, gerçekleşen enflasyon sebebiyle eski durumları da korunamamıştır. Ulucami'de ibadetlerin yanı sıra, eğitim-öğretim faaliyetleri de yürütülüyordu. Duvarlarında hem anlam hem de hat sanatı açısından fevkalade güzel levhalar ve tablolar bulunmaktadır. Hünkar Mahfilinin altında tesis edilen kütüphane sayesinde belki de tek örnek olarak Osmanlı'da bir camide kütüphane hizmeti de sunulmaktaydı. Burada cereyan eden faaliyetler camiyi adeta bir kültür merkezi haline dönüştürmüştür. İmarette pişen yemeklerden sadece personel değil, misafirler ve fakirler de yararlanıyordu. Yaklaşık olarak günde ikiyüz kişinin imaretten istifadesi söz konusuydu. Darüşşifa ise Bursa merkeziyle birlikte çevre vilayetlerin de sağlık ihtiyaçlarına cevap veriyordu. Medrese ise eğitim-öğretim faaliyetlerine hasredilen bir mekan olup, Sahn öncesi eğitim veren bir kurum niteliğindeydi, öğrencilerde ilk devirlerde disipline aykırı davranışlar görülmezken XVI. asrın sonlarında işledikleri suçlar ve isyanlar sebebiyle takibe tabi tutularak şiddetli cezalara çarptırılmışlardır. Ders programlarıyla ilgili vakfiyede öngörülen dersler konusunda, herhangi bir resmi düzenleme söz konusu değildir. Bununla birlikte Fatih'ten sonra medrese telvih medresesine dönüştürüldüğü için sadece belirli kitapların okunduğu anlaşılmaktadır. Ancak bu uygulamanın hiçbir zaman vakfiyede belirtilen hususlara ters düşmediği görülmektedir. Kısaca ifade etmek gerekirse, adı geçen külliyeler altı asırdır Türk toplumuna çok önemli hizmetler vermiş, tıp ve dini ilimler alanında önemli şahsiyetlerin yetişmesine zemin hazırlamışlardır. Cami ve imareti sayesinde de toplumda sosyal dayanışma ve kaynaşmanın sağlanmasında önemli bir rol oynamıştır.