Sultan I. Alaeddin Keykubat Devri Selçuklu Tarihi (1220-1237)

Tez Türkçe

Künye:

Yazarlar:

Emine UYUMAZ Sos. Bil. Fak.

Ekle

Danışmanlar:

Prof.Dr. Ramazan ŞEŞEN

Ekle

Yayın Yılı:

1997

Yayın Yeri:

İstanbul

Seviye:

DOKTORA

Kurum:

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

Bölüm:

Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Anabilim Dalı / Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Aylin Alibaş

Güncelleyen:

Kübra Selen Yılmaz

Özet:

Sultan I. Gıyaseddin Keyhüsrev'in ortanca oğlu olarak 1190 yılı civarında dünyaya gelen I. Alâeddin Keykubat'ın çocukluğu hakkında fazla bir bilgiye sahip değiliz. Bildiğimiz kadarıyla babası I. Gıyaseddin Keyhüsrev 1197 yılında tahtını Rükneddin Süleyman Şah'a bırakmak zorunda kalınca küçük yaştaki I. Alâeddin Keykubat ve kardeşi I. İzzeddin Keykavus da babaları ile birlikte sürgün olarak İstanbul (Bizans)'a gittiler. Ancak, 1205 yılında babası I. Gıyaseddin Keyhüsrev tekrar Türkiye Selçuklu tahtına çıkınca, I. Alâeddin Keykubat içinde artık sürgün hayatı sona ermişti. Biz bundan sonra I. Alâeddin Keykubat'ı Tokat Meliki olarak görmekteyiz. Yaklaşık altı yıl süren Tokat Melikliği (1205-1211) sırasında babası I. Gıyaseddin Keyhüsrev'in ölmesi üzerine devlet erkanının tahta kardeşi I. İzzeddin Keykavus'u geçirdiğini haber alan I. Alâeddin Keykubat Erzurum Sahibi amcası Mugîseddin Tuğrul Şah ve Ermeni Kralı II. Leon ile saltanatı ele geçirmek üzere ittifak yaparak kardeşine karşı hareket etti. 1211 yılında Kayseri'yi muhasara eden I. Alâeddin Keykubat ve müttefikleri yeni Sultan I. İzzeddin Keykavus'u oldukça zor bir duruma düşürdüler. Fakat Sultan Keykavus, Ermeni Kralı II. Leon ile anlaşarak kendine karşı kurulan ittifakı bozunca bu defa I. Alâeddin Keykubat zor anlar yaşayarak Ankara Kalesi'ne çekildi. Kısa bir süre sonra gücünü toparlayan Sultan I. İzzeddin Keykavus kendisi için hâlâ büyük bir tehlike oluşturan kardeşi I. Alâeddin Keykubat üzerine yürüyüp 1212 ilkbaharında Ankara Kalesi'ni muhasara etti. Bir yıl süren uzun ve şiddetli çarpışmalar sonucunda şehir halkının çok fazla zarar görmesi nedeniyle I. Alâeddin Keykubat 1213 baharında kaleyi kardeşi Sultan I. İzeddin Keykavus'a teslim etti. Bundan sonra Sultan Alâeddin Keykubat için önce Minşar daha sonra Kezirpert Kalesi'ndeki hapis yılları başladı. Ancak Sultan I. İzzeddin Keykavus'un muhtemelen Zilkade 616 / Ocak 1220 yılında ölmesi üzerine bu defa devlet erkanı Kezirpert Kalesi'nde bulunan I. Alâeddin Keykubat'ı tahta çıkarma kararı alınca onuncu Türkiye Selçuklu Sultanı olarak saltanata geçti. Sultan I. Alâeddin Keykubat 1220 yılında Türkiye Selçuklu tahtına çıktığında ülke gerek siyasi gerek iktisadi açıdan gayet istikrarlı bir128 durumdaydı. Özellikle güney - kuzey ticaret yolundaki iki önemli liman şehri olan Sinop ve Antalya'nın fethi Selçuklu Devleti'ne bölge ticaretinde büyük prestij kazandırmıştı. Ancak, bu durumun devam edebilmesi için adı geçen liman şehirlerinin güney-kuzey sahillerindeki diğer limanlarla takviye edilmesi gerekmekteydi. Bunun için Sultan Alâeddin Keykubat ilk iş olarak güney sahillerinde Antalya kadar önemli bir mevkide olan Kalonoros / Galanoros üzerine bir sefer tertip etti ve burayı feth edince de imar ettirip kendi adına nisbetle Alaiye ismini verdi. Daha sonra Sultan Alâedin Keykubat devlet erkanı ile arasında meydana gelen otorite problemini hallederek devlet işleri ile meşgul olduğu bir sırada huzuruna iki tüccar geldi. Tüccarlardan biri transit ticaret merkezi konumundaki Ermeni krallığından geçerken Frenklerin saldırısına uğradığı için zarar ettiğinden, diğeri de Karadeniz sahilinde saldırıya uğradığından dolayı şikayetçi olup kendisinden yardım istedi. Ticaret ve tüccarların güvenliğine son derece önem veren Sultan Alâeddin Keykubat bu şikayetler üzerine derhal Kilikya Ermeni Krallığı ve Karadeniz'deki önemli bir ticaret limanı olan Suğdak üzerine sefer tertib etti (1225). Ticari prestij açısından son derece önemli olan Alâiye, Ermeni Krallığı ve Suğdak seferlerinin ardından Sultan Alâeddin Keykubat'ın Anadolu birliğini sağlamak için 1226 yılında Hısn-ı Keyfa Artukluları, 1228 yılında da Erzincan Mengücüklerinin üzerine seferler tertib ettiğini görüyoruz. Ayrıca, Erzincan seferi esnasında Sultan Alâeddin Keykubat'a 1214 yılından beri Türkiye Selçuklularının vassalı(tâbisi) konumunda olan Trabzon Rum Devleti'nin Sinop'u ele geçirdiği ve sahilleri yağmaladığı haberi gelince derhal adı geçen devlete karşı da bir sefer tertib etti. Saltanatı boyunca Sultan Alâeddin Keykubat'ı, en çok uğraştıran konulardan biri de Celâleddin Harezmşah ve Yass-ı Çimen Savaşı (10 Ağustos 1230) idi. Bilindiği gibi, ilk önceleri gayet dostane başlıyan Celâleddin Harezmşah - Selçuklu ilişkileri daha sonra maalesef bozulmuş ve neticesinde iki Türk devleti birbiriyle savaşmak zorunda kalmıştı. Yass-ı Çimen zaferinin Selçuklu tarihi açısından belki de en olumlu neticesi Erzurum'un ilhakı idi. Ancak bu savaştan hemen sonra artık Moğol saldırıları resmen Türkiye Selçukluları için tehlike haline gelmeye başladı. Nitekim, Celâleddin Harezmşah'ın Yass-ı Çimen'de büyük bir yenilgiye uğradığını haber alan Moğollar Amid'de ona karşı ani bir gece baskını düzenleyerek Selçuklu sınırlarına kadar yaklaştılar. Hatta Cormagon Noyan komutasında bir grup Moğol askeri 1232 yılında Sivas'a kadar ilerledi. Moğolların bu beklenmedik saldırısını haber alan Sultan Alâeddin Keykubat derhal Kemaleddin Kamyar'ı129 merkezdeki kuvvetlerle Sivas'a gönderdi. Ancak, Kemaleddin Kamyar bölgeye geldiğinde Moğolların ayrıldığını görünce bu ani akının sebebini ve etkisini görmek için Erzurum'a kadar gitmek zorunda kaldı. Erzurum'a gelindiğinde Moğolların Selçuklu sınırlarına girmelerinde Gürcülerin tesiri olduğunu öğrenince ordusunu güçlendirip onlar üzerine bir sefer tertib edip bol ganimet elde ettiği gibi Gürcü kraliçesinin Selçuklu Devleti ile akrabalık kurma isteğini sultana iletti. Her ne kadar bu ilk Moğol akım hiç bir problem çıkartmadan neticelenmiş olsa da, Sultan Alâeddin Keykubat ülkenin doğu sınırlarının güvenliği için bazı tedbirler alma ihtiyacı hissetti. İlk iş olarak Kemaleddin Kamyar'ı Ahlat, Van ve Bitlis'in fethine memur etti. Stratejik açıdan son derece önemli olan bu yerler feth edilip kaleleri tamir edildikten sonra, bölgede başı boş dolaşıp talan yapan Harezmli askerler Selçuklu idaresine alındı. Ancak, Melik Eşrefin idaresindeki Ahlat'ın Türkiye Selçuklu Devleti'nin eline geçmesi bu defa da Eyyûbî Meliklerini Sultan Alâeddin Keykubat'a karşı harekete geçirdi. Harput önünde gerçekleşen savaşta Eyyûbîler yenilgiye uğradılar ve kısa bir süre sonra Harput Artukluları da Selçuklu idaresine girdi (1234). 1235 baharı geldiğinde Sultan Alâeddin Keykubat, Türkiye Selçuklu Devleti sınırları yakınındaki Eyyûbî topraklarına bir sefer daha tertib etti ve Harran, Ruha (Urfa) ve Rakka'yı ele geçirdi. Ancak Eyyûbî Sultanı Melik Kâmil kısa bir süre sonra feth edilen yerleri geri alıp Selçukluların yaptırdıklarını tahrip ettirdi. Bunun üzerine Sultan Alâeddin Keykubat, Tacedin Pervane komutasında bir orduyu Amid'e gönderdi. Ancak Selçuklu ordusu kışında bastırmasıyla Amid'in sağlam surları karşısında bir başarı elde edemeden geri döndü(1236). Başarısızlıkla neticelenen Amid seferinin ardından Sultan Alâeddin Keykubat bahar gelince sefere bizzat kendisi çıkmaya karar verdi ve gerekli hazırlıkların derhal tamamlanmasını emredince Kayseri'de büyük bir ordu toplamaya başladı. Bu arada Moğol Han'ı Ögedey'in elçisi olarak Kazvinli Emir Şemseddin, Sultan Alâeddin Keykubat'm huzuruna geldi ve onu Ögedey Han'ın illiğine(tâbiiliğine) davet etti. Moğollara karşı her zaman banş taraftan olan Sultan Alâeddin Keykubat, Ögedey Han'ın teklifini kabul etti. Ayrıca Amid seferine çıkmadan önce Sultan Alâeddin Keykubat küçük oğlu İzzeddin Kılıç Arslan'ı veliahd ilân ettiği gibi devlet erkanını da ona biat ettirdi. 1237 bahan geldiğinde Amid seferi için Harezmli, Ermeni, Rum, Gürcü, Frank, Rus, Kıpçak, ve Kürtlerden oluşan Selçuklu ordusunun hazırlıkları sona ermişti. Muhtemelen Ramazan bayramını müteakip çıkılacak sefer öncesi Sultan Alâeddin Keykubat çeşitli vesilelerle huzuruna gelen elçilere bayramın130 üçüncü günü büyük bir ziyafet tertip ettirdi. Ancak bu yemekte yediği kuş etinden sonra rahatsızlandı ve Keykubadiye Sarayı'nda vefat etti (30-31 Mayıs 1237). Onyedibuçuk yıllık saltanatı boyunca Türkiye Selçuklu Devleti'ni siyasi, iktisadi ve kültürel açıdan doruk noktasına çıkaran Sultan Alâeddin Keykubat kaynaklarda akıllı, adaletli, faziletli ve dindar olarak anılmaktadır.

Gamze Genç

“Türkiye Selçuklu Devleti Kaynakçası”.

453 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

152 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Bu eserin yaptığı atıf bulunmuyor.

Şenay Altuntaş Öngün

Anadolu Selçuklu Devleti ile Bizans İmparatorluğu Arasındaki Siyasi ve Askeri İlişkiler (1075-1220)

Aksaray, 2019, MASTER.

Tez Türkçe Tarih

Bu Tez

8 kez

görüntülendi.

Eser istatistikleri yükleniyor...