II. Mahmut'nun Beyaz Üzerine Hatt-ı Hümayunları

Tez Türkçe Tarih×

Künye:

Yazarlar:

Bekir KOÇ Sosyal Bilimler Enstitüsü

Ekle

Danışmanlar:

Prof.Dr. Yücel ÖZKAYA Sosyal Bilimler Enstitüsü

Ekle

Yayın Yılı:

1996

Yayın Yeri:

Ankara

Seviye:

MASTER

Kurum:

Ankara Üniversitesi

Bölüm:

Tarih Anabilim Dalı

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Gökhan Köktürk

Güncelleyen:

Tayfun Demirhan

Özet:

Osmanlı devlet yazışmalarında üç türlü Hatt-ı Hamâyun kullanılmaktaydı.Telhis(padişaha özet halinde sunulan yazılar ), takrir (inerke vb taşradan padişahın onaylaması için gönderilen yazılar) vb. belgeler üzerindeki Hatt-ı Hümâyunlar. P-Hatt- ı Hümayunla Müveşşeh Ferman ( taşraya giden ferman ve baratların önemli olanlarında, belgenin muhatabını teşvik için ferman ya da berattaki yazılar) 3- Beyaz üzerine Hatt- ı Hümâyûn ise, padişahın çoğunlukla devlet görevlilerinin verdiği bilgilere cevap niteliği taşıyan ancak bu bilgilerin yanı sıra herhangi bir konuda şahsi fikirlerini de içeren veya bizzat gördüğü ve duyduğu olaylarla da şekillenen ve genellikle padişah tarafından kaleme alman yazılara denir. Araştırmaların hatt- ı hümâyunların yaygın olarak kullanılmaya başladığı tarih olarak 16. yüzyılı gösterirler.Hatt -ı hümayunların yaygınlaşmasını 5 devletin içinde bulunduğu mali sıkıntı lar, uzun süren savaşlar ve klasik sistemdeki çözülmelere baCJÎı olarak, padişahın merkezileşmeyi sağlamak için başvurduğu bir araç olarak görülebileceği gibi, temelde Divan ı humayunun etkinliğini kaybederek B3b-ı alîye taşınmasında aramak gerekir. Tüm bunların dışında Hatt-ı hümayun uygulaması, bürokraside uygulanan yeni bir yazışma yöntemini de ifade etmektedir. Padişahların telhis ve takrir türündeki belgeler üzerindeki görüşleri yine fermanlar yoluyla taşraya ulaştırılmakta ise de, söylemek istediğimiz şey kararların ferman 1 aşma sürecindeki genel uygulamaya artık padişahların belgeler üzerindeki oldukça uzun sayılabilecek görüşleri doğrultusunda yön verilmeye başlanmasıdır. I.Mahumut ( 1730-1745) döneminde çok yaygın olarak kullanılan hatt-ı hümâyunlar daha sonraki padişahlar tarafından da kul lanılmış, irade uygulamasına geçildiği tarih olan 1832 yılına kadar bu yoğunluklarını kaybetmişlerdir. önceleri Divan kalemince düzenlenen Hatt-ı hümâyunlar AmedT kaleminin kurulmasından sonra bu kalem tarafından düzenlenmiştir. Hatt-ı hümâyunlar tıpkı ferman ve beratlar gibi hak, yetki, görev ve imtiyaz sağlayan belgelerden olması nedeniyle çok iyi korunmuşlardır. Dil ve ve kaligrafi açısından kullanılmaya başladığı tarihten yoğunluklarını kaybettikleri tarihe kadar önemli bir değişiklik geçirmemişlerdir. Tarihçiler için olumlu bu özelliklerinin yanında Hatt-ı hümâyunların üzerinde tarih bulunmaması ciddi sıkıntılara sebep olmaktadır -Ancak bu belgeler, padişahın fikirlerini kendi kaleminden öğrenme imkanı verdiği için araştırmacıların vazgeçilmez bilgi kaynaklarındandır.