Mevleviler ve Devlet: Ankara Mevlevihanesi Örneği (Ekonomik Statü, Vakıflar ve Yönetim)

Makale Türkçe Tarih×

Künye:

Yazarlar:

Ahmet KOÇ

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2012

Yayınlandığı Eser:

Belleten

Cilt:

LXXVI

Sayı:

276

Sayfa Aralığı:

527-552

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://www.ttk.gov.tr/templates/resimler/File/Makaleler/276/276_11/276_11.html

Operatör:

Eren Kotan

Güncelleyen:

Ramazan Acun

Özet:

Anadolu Selçuklu Devleti’nin son yılları ve Beylikler devrinde Mevlevîlerin devlet adamlarıyla kurmuş oldukları dostluklar, zamanla tarikatın büyümesinde, dergâhların inşa edilmesinde önemli bir etken olmuştur. Genel olarak söylenebilir ki; Anadolu Selçuklu Devleti’nden Osmanlı Devleti’ne kadar geçen sürede Mevlevîlerin padişah ve devlet adamları yla karşılıklı iyi niyetli yaklaşımları çerçevesinde gerek aynî ve gerekse Mevlevîhânelerin ihtiyacı olan nakdî yardımlar artarak sürmüştür. Bütün bu gelişmeler, tesis edilmiş olan iyi niyetli çabaların bir ürünüdür.

Mevlevî tekkeleri, XIV. yüzyıldan beri Konya’da oturan ve Mevlana Celâleddîn-i Rûmî’nin soyundan gelen Çelebiler tarafından kurulmuş ve yönetilmiştir. Anadolu’da Mevlevîhânelerin ilk ortaya çıkışı, Mevlâna’nın vefatından sonra yerine geçen oğulları ve torunları zamanında olmuştur. Özellikle Ulu Arif Çelebi’nin devlet adamlarıyla kurduğu iyi ilişkiler, pek çok şehirde yeni tekkelerin açılmasına zemin hazırlamıştır. Osmanlı Devleti’nin kurulmasından sonraki dönemde ise Mevlevîhânelerin sayısı önce yetmişaltı, sonra da doksanikiye kadar ulaşmıştır. Mevlevîliğin şehirli bir tarikat olması nedeniyle kurulan tekkeler, genellikle büyük yerleşim sahalarında ortaya çıkmıştır. Elimizdeki kaynaklardan Ankara’da bir Mevlevîhânenin olduğu biliniyor olsa da bunun şehrin hangi kısmında olduğu, kimler tarafından idare edildiği, tekkenin fizikî yapısının nasıl olduğu ve bütün bu sorular içerisinde belki de en önemlisi tekkenin temel geçim kaynaklarının nelerden oluştuğu hiç bilinmemektedir. Bu yazı, gerek şer’iyye sicilleri ve gerekse Osmanlı Arşivi’nden elde edilen belgeler ışığında, Ankara Mevlevîhânesi’nin tarihi hakkında bazı bilgiler ortaya koymaya çalışacaktır

Mevlevî tekkeleri, XIV. yüzyıldan beri Konya’da oturan ve Mevlana Celâleddîn-i Rûmî’nin soyundan gelen Çelebiler tarafından kurulmuş ve yönetilmiştir. Anadolu’da Mevlevîhânelerin ilk ortaya çıkışı, Mevlâna’nın vefatından sonra yerine geçen oğulları ve torunları zamanında olmuştur. Özellikle Ulu Arif Çelebi’nin devlet adamlarıyla kurduğu iyi ilişkiler, pek çok şehirde yeni tekkelerin açılmasına zemin hazırlamıştır. Osmanlı Devleti’nin kurulmasından sonraki dönemde ise Mevlevîhânelerin sayısı önce yetmişaltı, sonra da doksanikiye kadar ulaşmıştır. Mevlevîliğin şehirli bir tarikat olması nedeniyle kurulan tekkeler, genellikle büyük yerleşim sahalarında ortaya çıkmıştır. Elimizdeki kaynaklardan Ankara’da bir Mevlevîhânenin olduğu biliniyor olsa da bunun şehrin hangi kısmında olduğu, kimler tarafından idare edildiği, tekkenin fizikî yapısının nasıl olduğu ve bütün bu sorular içerisinde belki de en önemlisi tekkenin temel geçim kaynaklarının nelerden oluştuğu hiç bilinmemektedir. Bu yazı, gerek şer’iyye sicilleri ve gerekse Osmanlı Arşivi’nden elde edilen belgeler ışığında, Ankara Mevlevîhânesi’nin tarihi hakkında bazı bilgiler ortaya koymaya çalışacaktır

Nida Avcı

“Ahmet Yaşar OCAK Kaynakçası”.

474 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

299 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Ömer Lütfi Barkan

“Osmanlı İmparatorluğu'nda Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Sürgünler”

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası.

Makale Türkçe

Bu Makale

332 kez

görüntülendi.

Özer ERGENÇ

Osmanlı Klasik Dönemi Kent Tarihçiliğine Katkı XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya

Ankara, 1995, Ankara Enstitüsü Vakfı.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Kitap

236 kez

görüntülendi.

Osman ÇETİN

Anadolu'da İslamiyetin Yayılışı

İstanbul, 1981, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

80 kez

görüntülendi.

Hasan Nejat GÖYÜNÇ

“Onaltıncı Yüzyılda Ankara”

Belgelerle Türk Tarihi Dergisi.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Makale

48 kez

görüntülendi.

Özer ERGENÇ

“XVIII. Yüzyılda Osmanlı Sanayi ve Ticaret Hayatına İlişkin Bazı Bilgiler”

Belleten.

Makale Türkçe

Bu Makale

44 kez

görüntülendi.

Resul AY

Anadolu'da Derviş ve Toplum

İstanbul, 2008, Kitap Yayınevi.

Kitap Türkçe Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

21 kez

görüntülendi.

Rıfat ÖZDEMİR

XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Ankara

Ankara, 1986, Kültür Bakanlığı Yayınları.

Kitap Türkçe Anadolu

Bu Kitap

24 kez

görüntülendi.

Nuri KÖSTÜKLÜ

“Vatan Savunmasında Gönül Erleri: Mücahidîn-i Mevleviye Alayı”

X. Millî Mevlâna Kongresi Tebliğler I.

Makale Türkçe

Bu Makale

16 kez

görüntülendi.

Ahmet Yaşar OCAK

Babaîler İsyanı

İstanbul, 1980, Dergah Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

9 kez

görüntülendi.

Rüya KILIÇ

“Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Sûfi Geleneğin Taşıyıcıları: Mevleviler Örneği”

Kebikeç.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Ahmet Yaşar OCAK

“Zâviyeler (Dinî, Sosyal ve Kültürel Tarih Açısından Bir Deneme)”

Vakıflar Dergisi.

Makale Türkçe İlahiyat Tarih Orta Asya Türk Genel Türk 14. yy 15. yy 12. yy 13. yy 10. yy 11. yy Selçuklu 18. yy Osmanlı 19. yy İslam 16. yy 17. yy

Bu Makale

34 kez

görüntülendi.

Yusuf OĞUZOĞLU

Osmanlı Devlet Anlayışı

İstanbul, 2000, Eren Yayıncılık.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Ahmet Yaşar OCAK

“Din ve Düşünce: Din”

Osmanlı Medeniyeti Tarihi I.

Makale Türkçe

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Abdülbaki GÖLPINARLI

“Mevlevîlik”

İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe İlahiyat Tarih

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Rüya KILIÇ

Osmanlıdan Cumhuriyete Sufi Geleneğin Taşıyıcıları

İstanbul, 2009, Dergah.

Kitap Türkçe Osmanlı

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Mustafa Kara

Osmanlılarda Tasavvuf ve Tarikatlar

Bursa, 2004, Sır.

Kitap Türkçe Osmanlı

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Ahmed EFLAKİ

Ariflerin Menkibeleri

İstanbul, 1964, .

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Klaus KREİSER

“Evliya Çelebi ve Başka Kaynaklara Göre Arap aleminin Doğusundaki Büyük Şehirlerde Mevlevihaneler”

Osmanlı Araştırmaları Dergisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Abdülbaki GÖLPINARLI

Mevlana’dan Sonra Mevlevilik

İstanbul, 2006, İnkılap Yayınları.

Kitap Türkçe Yakın Çağ Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

İlhami BİLGİN

“Selçuklular ve Beylikler Devrine Ait Yayınlanmamış Üç Kitabe”

Vakıflar Dergisi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Halil İNALCIK

Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600)

İstanbul, 2006, Yapı Kredi Yayınları.

Kitap Türkçe 14. yy Tarih Osmanlı Anadolu 17. yy

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Cemal Kutay

Kurtuluşun ve Cumhuriyetin Manevi Mimarları

Ankara, 1973, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Mehmet Fuad KÖPRÜLÜ

Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar

Ankara, 1984, Diyanet İşleri Başkanlığı.

Kitap Türkçe Edebiyat

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

M. KARA

Bursa' da Tarikatlar ve Tekkeler II

İstanbul, 1993, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Mehmet DEMİRCİ

Osmanlı Tasavvuf Düşüncesi

İstanbul, 2008, .

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Zekeriya IŞIK

“19. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Tarikatların Devlet Otoritesi Karşısındaki Tutumları”

Belleten.

Makale Türkçe Sosyal Bilimler Tarih Hukuk

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Ahmet KÖÇ

“Osmanlı Devleti’nde Devlet-Tekke İlişkisinin Önemli Bir Tanığı: Halveti Şeyhi Sofyalı Bâlî Efendi ve Vakıfları”

Belleten.

Makale Türkçe Sosyal Bilimler Tarih

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Ahmet KÖÇ

“19. Yüzyıl Sicillerine Göre Hacı Bayram-ı Velî Vakfı’nın Ekonomik Yapısı Üzerine Bir Değerlendirme”

Vakıflar Dergisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Eser istatistikleri yükleniyor...