Tokat Kazası’nda Vakıf İdaresinin Teşkili ve Gelişimi (1835-1890)

Makale Türkçe

Künye:

Yazarlar:

Ali AÇIKEL

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2015

Yayınlandığı Eser:

Vakıflar Dergisi

Cilt:

Sayı:

Sayfa Aralığı:

41-58

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Fatma Altan

Güncelleyen:

Fatma Altan

Özet:

Osmanlı topraklarındaki bütün vakıfları tek çatı altında toplamak amacıyla 1826-1838 yılları arasında Evkâf-ı Hümayun Nezâreti oluşturulmuştur. Taşra vakıflarının bir idarî teşkilata kavuşturulması ise daha uzun bir süreçte olmuştur. Taşra vakıf idarelerinin teşkili ve gelişimi konusu tam olarak ortaya konamamıştır. Bu çalışmada Tokat Kazası’nda vakıf idaresinin kurulması ve gelişimi devrin kaynakları yardımı ile değerlendirilmiştir.
1839-1890 döneminde Tokat Kazası’nda vakıf idaresinin kademeli olarak teşkil edildiği görülmüştür. 1839’da Tokat Kazası’ndaki vakıflar Muʻaccelât Müdürü tarafından idare edilmeye başlanmıştır. 1840-1842 yılları arasında taşrada kurulan Muhassıllıklar taşra vakıflarının idaresini de üstlenmişlerdir. Muhassıllık uygulamasının kaldırılmasıyla 1842-1845 yılları arasında taşra vakıflarının yönetimi, mahallî yetkililerin atadıkları memurlar eliyle yürütülmüştür. Bu uygulamanın başarısızlığı üzerine, Haziran 1845’te Dersaʻadet’ten müstakil müdürler tayini kararlaştırılmıştır. 1864 yılı Vilâyet Nizamnâmesi sonrasında, Tokat Kazası vakıfları Sivas sancak merkezindeki Evkâf Müdürlüğünce idare edilmeye başlanmıştır. Sivas Vilâyeti’nde 1872-1875 yılları arasında bazı sancak merkezlerinde Evkâf muhasebecilikleri, bazı kaza merkezlerinde ise Evkâf vekillikleri kurulmuştur. 1879’da Tokat Kazası’nın sancağa dönüşmesiyle, Tokat Sancağı’nda da Evkâf Müdürlüğü, kazalarında ise Evkâf vekillikleri kurulmuştur. Böylece Tokat Sancağı’nda vakıf idare teşkilatı tamamlanmıştır.
Bu inceleme, 1838 sonrası Osmanlı taşra vakıf idarelerinin oluşturulması sürecini daha iyi anlamaya katkı sağlamayı amaçlamaktır.