Trabzon Ayasofya Camii’nin “Mülkiyet Hakkı” Üzerine Bir İnceleme

Mülkiyeti mazbut Fatih Sultan Mehmet Vakfı’na yönetim ve temsili 5737 sayılı Vakıflar Kanunu ile Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne (VGM) ait Trabzon Merkez Fatih Mahallesi’nde “çeşmesi olan bahçeli kargir cami” vasıflı, 6.951,75 m2 miktarlı vakıf taşınmaz, vakıf taşınmaz mallar kütüklerinde mazbut hayrat olarak tescillidir. Bu vakıf taşınmaz aynı zamanda 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca “korunması gerekli kültür ve tabiat varlığı” olarak tescilli olup 1.derece arkeolojik sit alanında bulunmaktadır. Taşınmazı VII. Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’u 1461 yılında fethetmesi ile kendi kurduğu vakfına alarak camiye dönüştürüp vakfettiği bilinmektedir. Uzun süre VGM rızası dışında müze olarak kullanılan bu taşınmazın vakıf hukukuna uygun olarak tekrar cami vasfında kullanımı tartışılmıştır. Bu çalışma kapsamında Cumhuriyet’ten sonra taşınmazın mülkiyet hakkı kavramı çerçevesindeki hukukî durumu ülkemizin de tanıdığı uluslararası beyanname, sözleşme ve protokoller ile Anayasa, Medeni Kanun, Vakıflar Kanunu, Kadastro Kanunu, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun çerçevesinde irdelenerek, taşınmazın konu olduğu idarî kararlar ve yargı kararları da özetlenerek taşınmaz özelinde değerlendirmeler yapılacaktır.