Osmanlı Vergi Uygulamalarına Bir Örnek: Oktruva Resmi

Makale Türkçe Osmanlı×

Künye:

Yazarlar:

Mehmet SÜME

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2016

Yayınlandığı Eser:

Belleten

Cilt:

LXXX

Sayı:

288

Sayfa Aralığı:

531-546

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://drive.google.com/file/d/0B7liBn5XLsAfd1owYlJNeTQ4aUk/view

Operatör:

Fatma Altan

Güncelleyen:

Yağız Fatih Nazlıer

Özet:

Oktruva, şehirlere ticaret amacıyla getirilen her türlü eşyadan alınan vergi için kullanılan bir tabirdir. Menşei itibarıyla Avrupa ülkelerinde oktruva denilen bu vergiye Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarında bac daha sonra ise duhuliye adı verilmiştir. Bacresminin uygulamaya konulması devletin kuruluşu ile başlar. İlk Osmanlı kroniklerin TÜRKÇE'den olan Aşıkpaşazade ve Mehmet Neşri tarihlerinde verilen bilgilere göre Osman Gazi’nin ilk tahsil ettiği vergi bac yani oktruva resmidir. Bu resm Osmanlı Devleti’nde belediye teşkilatı kuruluncaya değin ticarete konu olan belde yöneticileri tarafından tahsil edildi. 1857’de Beyoğlu’nda belediye teşkilatının kurulması ve 1868’de İstanbul’un on dört belediye dairesine ayrılması oktruva uygulamalarında bir dönüm noktası oldu. Belediyelerin önemli gelir kalemlerinden biri olan oktruva resmi daha sonraki yıllarda hazırlanan bütün belediye kanunlarında yer aldı. Osmanlı ülkesinde ticaret yapan ve kapitülasyonlardan yararlanan Avrupalı tüccarların oktruva vergisini vermekten kaçınmaları çoğu zaman Osmanlı Devleti ile Avrupa ülkeleri arasında sorun oldu. 24 Temmuz 1923’te Lozan Barış Antlaşması’nda kapitülasyonların kesin olarak kaldırılmasıyla oktruva uygulamasına getirilen bütün sınırlılıklar kaldırıldı.