359 Amıda Kuşatmasındakı Örneğe Göre Hunlarda Defın Merasımı

Asya Hunları döneminden itibaren Türklerde ölüler ekseriyetle gömülmekte idi. Ama bilhassa Çin kaynaklarının verdikleri bilgilere ve yapılan arkeolojik kazılara binaen, Hun, Türk ve Kırgızlar dönemlerinde ölü-yakma geleneklerine de sıklıkla rastlanmaktadır. Hun Devleti’nin yıkılmasından sonra bir kısım Hunlar da 350li yıllardan itibaren Maveraünnehir ve İran yaylasına doğru ilerlediler. Bu Hunlardan biri de Sasaniler’in müttefikleri olan Kionitler idi. Kionitler, 359 yılında Amida (Diyarbakır) önlerindeki kuşatmaya, hükümdarları Grumbates ve oğlu ile birlikte bir grup Hunlarla birlikte iştirak ettiler; bu, yazılı kaynakların belirttiklerine göre, Hunların bugünkü Türkiye topraklarındaki ilk görünüşleridir. Grumbates ve Hunları hakkında bilgi veren kaynağımız Ammianus Marcellinus’un bu konuda yazdıkları şöyledir: “…gün ağarırken Kionitae kralı Grumbates, … faal bir muhafız grubuyla cesaretle surlara doğru ilerledi; fakat mahir bir gözcü, silahının atış mesafesi içerisine girer girmez onu yakaladı ve bir mancınığı boşaltarak Grumbates’in oğlunun hem göğüs zırhını ve hem de göğsünü parçaladı. … Akşam karanlığında, yığınla ölü ve kan deryası arasında güçlükle muhafaza edilen ceset, karanlığın himayesi altında sürüklenerek uzaklaştırıldı… Bu ölümle saray sarsıldı, ve bütün soylular, keza babası, hüzün verici felaketten afalladılar; bu sebeple de (savaşa) geçici bir ara verildi, devletli ve sevgili genç adam, kendi milletinin adeti üzere defnedildi. Buna göre, o, hazırlandı, adeti olduğu gibi silahları kuşatıldı, geniş ve yumuşak bir zemin üzerine yatırıldı, ölünün etrafına da ölmüş adamların heykelleri bulunan on yatak serildi …heykeller tıpkı mezardaki cesetler gibiydiler. Yedi günlük arada topluluklarla ve arkadaşlarla bütün erkekler, dans ederek ve bazı hüzün verici ağıtlar söyleyerek yediler, içtiler. Kadınlara gelince, acıyla göğüslerini döğerek ve kendi adetlerine göre gözyaşı dökerek, yüksek sesle, gençliğinin baharında milletlerinin kaybettiği ümidine ağladılar. …Ceset yakıldıktan ve küller toplanarak gümüş bir kaba konduktan sonra …” Bu önemli hadise ile ilgili verilen malumat maalesef burada sona eriyor. Ancak verilen bilgiden, Hunlarda ölü yakma geleneğinin de mevcudiyeti anlaşılmaktadır.