Osmanlı Medrese Tarihçiliğinin İlk Safhası (1916-1965)- Keşif ve Tasarlama Dönemi

Makale Türkçe

Künye:

Yazarlar:

Ekmeleddin İHSANOĞLU

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2000

Yayınlandığı Eser:

Belleten

Cilt:

LXIV

Sayı:

240

Sayfa Aralığı:

541-582

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1572327

Operatör:

Zeynep Kurnaz

Güncelleyen:

Yağız Fatih Nazlıer

Özet:

İkinci Meşrutiyet döneminde başlayıp günümüze kadar devam eden Osmanlı medreselerinin tarihine dair yapılan çalışmalar, 1916 yılından başlanarak 1965’te İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın Qrmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı adlı eserine kadar olan süre ile sınırlandırılarak ele alınmış ve bu dönem "Keşif ve Tasarlama Dönemi" olarak adlandırılmıştır. Osmanlı medrese tarihine ilişkin çalışmaların başlangıcı olarak kabul edilen Arif Bey ve Emin Bey'in 1916'da yayınlanan makalelerinden sonra bu konuda yayınlanan makale ve kitaplar, kronolojik bir sıra ile ve dönemin fikriyat ve tarih yazma mesleğini etkileyen kavramlar ve tarihî malzemeyi sunmadaki ifadelerinin menşe' ve gelişimi açısından ele alınarak, tenkidî bir metotla incelenmiştir. O dönemde oluşturulmaya başlanan yeni bir medrese modeli, bu modelin giderek kabul görmesi ve yaygınlaşması sürecinin ele alındığı çalışmada Arif ve Emin beylerin ardından Ahmed Hikmet Müftüoğlu’nun makaleleri kaynakları ile birlikte değerlendirilerek medrese modelinin oluşumundaki etkileri anlatılmıştır. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde bu konuda yapılan çalışmalardan Remziye Beksaç, Şerefeddin Yaltkaya, Osman Nuri Ergin, Adnan Adıvar, Muzaffer Gökman, Süheyl Ünver’in eserleri üzerine değerlendirmeler vapılmış , akademik olarak da Cavid Baysun ile Gibb ve Bowen'in çalışmaları ile medrese tarihçiliği üzerine hazırlanan bu makale tamamlanmıştır. İsmail Hakkı Uzunçarşılı'nın yukarıda adı geçen ve bu sahada temel kaynak kabul edilen İlmiye Teşkilatı kitabından önceki bu dönem tarih yazıcılığı açısından eleştirel olarak ilk defa ele alınmış ve bir bütün olarak gözden geçirilmeye çalışılmıştır.

İkinci Meşrutiyet döneminde başlayıp günümüze kadar devam eden Osmanlı medreselerinin tarihine  dair  yapılan  çalışmalar,   1916  yılından  başlanarak 1965’te  İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın Qrmanlı  Devletinin İlmiye   Teşkilatı  adlı eserine  kadar  olan süre ile sınırlandırılarak ele  alınmış  ve  bu  dönem "Keşif   ve  Tasarlama  Dönemi"   olarak adlandırılmıştır. Osmanlı medrese tarihine ilişkin çalışmaların başlangıcı olarak kabul edilen Arif Bey ve Emin Bey'in 1916'da yayınlanan makalelerinden sonra bu konuda yayınlanan makale ve kitaplar, kronolojik bir sıra ile ve dönemin fikriyat ve tarih yazma mesleğini etkileyen kavramlar ve tarihî malzemeyi sunmadaki ifadelerinin menşe' ve gelişimi açısından ele alınarak, tenkidî bir metotla incelenmiştir. O dönemde oluşturulmaya başlanan yeni bir medrese modeli, bu modelin giderek kabul görmesi ve yaygınlaşması sürecinin ele alındığı çalışmada Arif ve Emin beylerin ardından Ahmed Hikmet Müftüoğlu’nun makaleleri kaynakları  ile  birlikte  değerlendirilerek   medrese  modelinin oluşumundaki etkileri anlatılmıştır. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde bu konuda yapılan çalışmalardan Remziye Beksaç, Şerefeddin Yaltkaya, Osman Nuri Ergin, Adnan Adıvar, Muzaffer Gökman, Süheyl Ünver’in eserleri üzerine değerlendirmeler vapılmış , akademik olarak da Cavid Baysun ile Gibb  ve  Bowen'in çalışmaları  ile  medrese  tarihçiliği üzerine  hazırlanan bu makale tamamlanmıştır. İsmail Hakkı Uzunçarşılı'nın yukarıda adı geçen ve bu sahada temel kaynak kabul edilen İlmiye Teşkilatı kitabından önceki bu dönem tarih yazıcılığı açısından eleştirel olarak ilk defa ele alınmış ve bir bütün olarak gözden geçirilmeye çalışılmıştır.

Şeyda Şerife Gül

“Eğitim Tarihi Kaynakçası ve Atıf Dizini”.

903 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

277 kez

görüntülendi.

Canan Özkılıç Cebeci

“Osmanlı Düşünce Tarihi Kaynakçası”.

538 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

104 kez

görüntülendi.

Merve Kılıç

“Osmanlı İmparatorluğu Hakkında Çeşitli Konularda Yazılan Makaleler”.

402 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

9742 kez

görüntülendi.

Atilla Avar

“Dinler ve İnançlar Tarihi Kaynakçası”.

98 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

2 kez

görüntülendi.

Çağrı Uğur

“Osmanlı Devleti Çeviri ve Bilim Faaliyetleri Kaynakçası ve Atıf Dizini”.

39 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

68 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Cahid Baltacı

XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri:Teşkilat -Tarih

İstanbul, 1976, İrfan Matbaası.

Kitap Türkçe Akdeniz 15. yy Tarih Orta Doğu Kuzey Afrika Kafkasya Balkan Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Kitap

79 kez

görüntülendi.

M. Şerafeddin Yaltkaya

“Tanzimattan Evvel ve Sonra Medreseler”

Tanzimat I.

Makale Türkçe

Bu Makale

31 kez

görüntülendi.

Abdullah CEYHAN

Sırat-ı Müstakîm ve Sebîlürreşad Mecmuaları Fihristi

Ankara, 1991, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

27 kez

görüntülendi.

Emin BEY

“Tarihçe-i Tarîk-i Tedris”

İlmiye Salnamesi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

21 kez

görüntülendi.

Ekmeleddin İHSANOĞLU

“Fatih Külliyesi Medreseleri Ne Değildir? Tarih Yazıcılığı Bakımından Tenkit ve Değerlendirme Denemesi”

İstanbul Armağanı.

Makale Türkçe

Bu Makale

184 kez

görüntülendi.

Leon E. Halkin

Tarih Tenkidinin Unsurları

Ankara, 1989, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

15 kez

görüntülendi.

Yaşar SARIKAYA

Medreseler ve Modernleşme

İstanbul, 1997, İz Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

14 kez

görüntülendi.

Ahmed Cevdet Paşa

Tarih-i Cevdet

İstanbul, 1301-9, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

11 kez

görüntülendi.

Mustafa BİLGE

İlk Osmanlı Medreseleri

İstanbul, 1984, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No.3101.

Kitap Türkçe 14. yy Tarih Balkan Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

13 kez

görüntülendi.

M. Tayyib Gökbilgin

XV. ve XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livası: Vakıflar-Mülkler-Mukataalar

İstanbul, 1952, Üçler Basımevi.

Kitap Türkçe 15. yy Tarih Osmanlı 16. yy

Bu Kitap

9 kez

görüntülendi.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı

Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı

Ankara, 1984, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Hamilton Alexander Rosskeen Gibb , Harold BOWEN

Islamic Society and the West: A Study of a Impact of Western Civilization on Moslem Culture in the Near East

London, 1950-1957, Oxford University Press.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Koçi Bey

Risale-i Koçi Bey

İstanbul, 1277, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Remziye BEKSAÇ

Süleymaniye Medreseleri

İstanbul, 1936, DOKTORA.

Tez Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Tez

6 kez

görüntülendi.

Namık Kemal

Evrak-ı Perişan

İstanbul, 1289, Tasvir-i Efkar Matbaası.

Kitap Türkçe Tarih Kaynak Yayını Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Abdülhak Adnan ADIVAR

Osmanlı Türklerinde İlim

İstanbul, 1982, Remzi Kitabevi.

Kitap Türkçe 14. yy Tarih 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

İsmail Hami Danişmend

İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, I

İstanbul, 1947, Türkiye Yayınevi.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

10 kez

görüntülendi.

Mehmet Şemseddin GÜNALTAY

Zulmetten Nura

İstanbul, 1915 , Tevsi-i Tıbaat Matbaası.

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Osman Nuri Ergin

Mecelle-i Umur-ı Belediyye

İstanbul, 1995, İstanbul Büyükşehir Belediyesi.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Osman Nuri Ergin

Türkiye Maarif Tarihi I-II

İstanbul, 1977, Eser Matbaası.

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 20. yy Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Arif BEY

“Devlet-i Osmaniyye'nin Te’esüs ve Takarruru Devrinde İlim ve Ulemâ”

Dârülfünûn Edebiyat Fakültesi Mecmuası.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Ahmet Süheyl ÜNVER

Fatih Külliyesi ve Zamanı İlim Hayatı

İstanbul, 1953, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Muallim Cevdet İNANÇALP

Mektep ve Medrese

İstanbul, 1978, .

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

J. H. HEXTER

“Historiography-The Rhetoric of History”

International Encyclopedia of the Social Sciences.

Makale İngilizce Tarih

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Gustave LE BON

La Civilization des Arabes

Paris, 1884, .

Kitap İngilizce

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Katip Çelebi

Mîzânü'l- Hak Fi İhtiyâri'l Ahak

Ankara, 1980, MEB.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Hans Georg Majer

Vorstudien zur Geschichte der İlmiye im Osmanischen Reich

München, 1978, .

Kitap Almanca Tarih

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Muzaffer GÖKMAN

Fatih Medreseleri

İstanbul, 1943, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

George MAKDİSİ

The Rise of Colleges: Institutions of Learning in Islam and the West

Edinburg, 1981, .

Kitap İngilizce

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Ahmet ULUSOY

Kuruluşundan 17.Yüzyıla Kadar Osmanlı Medreselerinde Eğitim - Öğretim Faaliyetleri

, 2007, MASTER.

Tez Türkçe Tarih Sosyoloji Eğitim

Bu Tez

75 kez

görüntülendi.

Ekmeleddin İHSANOĞLU

“Osmanlı Medrese Geleneğinin Doğuşu”

Belleten.

Makale Türkçe 14. yy Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Makale

104 kez

görüntülendi.

Bekir KARLIĞA , Mustafa Kaçar

Doğumunun 400. Yıl Dönümünde Katip Çelebi

Ankara, 2009, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

19 kez

görüntülendi.

Mehmet İPŞİRLİ , Abdülhamit Birışık , Nebi BOZKURT

“Medrese”

TDV İslâm Ansiklopedisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Ekmeleddin İHSANOĞLU

“Emergence of the Ottoman medrese tradition”

Archivum Ottomanicum.

Makale İngilizce Tarih

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Eser istatistikleri yükleniyor...